Diz Protezi |
07-23-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Diz ProteziDiz Protezi Dizde diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen kireçlenmeler diz protezi ile tedavi edilir Protez denince dizde eklem yapan üç kemiğin eklem yüzeylerinin kesilerek çıkarılması ve bu yüzeylerin metal ve plastik parçalar ile kaplanmasıdır Protez ilaç, diz içi enjeksiyon ve fizik tedaviye cevap vermeyen kireçlenmelerde diz artroskopisinden ve yönlendirme ameliyatlarından yarar görmeyeceği düşünülen ya da daha önce bu operasyonları geçirdikten sonra yakınmaları yineleyen hastalarda iyi bir seçenektir Yukarıdaki alternatif tedavilere cevap yok ve diz sorunları hastanın hayat standartını bozuyorsa diz protezi gereklidir denebilir Günümüzde protez ömrünün 20-25 yıla uzadığı düşünülürse yapım yaşı yerine hayat standartı kavramı daha önemli hale gelmiştir Yine de 55 yaş altındaki kişilerde diğer tedavi yöntemleri sonuna kadar denenmelidir 55-65 yaşları arası diğer tedavi yöntemleri avantajlı olabilir 65 yaş üzeri rahatlıkla uygulanabilir En sık soru protez yapım yaşı ve ne kadar ömrü olduğudur Burada hastanın kişisel özellikleri; yaş, cinsiyet, ağırlık ve hareket seviyesi belirleyicidir 65 yaş üzeri, kadın, 70 kg altı ve az hareketli kişilerde protezin ömrün kalan kısmında idare edebileceği söylenebilir Genel olarak diz protezi modern teknikler kulanılarak, iyi ellerde, iyi protezler kullanılarak yapıldığında yıl civarında tamamen 20-25 yıl ağrısız ve diz fonksiyonlarının tam olduğu bir yaşam süresi elde edilir Normal bir dizde dört adet bağ, dizin kemiklerinin birbiri ile bağlantısını ve koordinasyonunu sağlar Artritli bir dizde bu bağların yapıları bozulabilir Diz protezi uygulamalarında bu bağlardan bazıları eklem yüzeyleri ile birlikte kaldırılır ve yeni yapma yüzeyler ile değiştirilir Konulan parçaları yerinde tutmak üzere 2 yol mevcutturBunlardan biri polimetimetakrilat adı verile çimento ile tespittir Diğeri ise özel hazırlanan ve kemiğin gelişimine uygun olarak kemikle bütünleşen parçalardan oluşan protezlerdir Bugün diz protezlerinin büyük çoğunluğu çimentolu olarak yapılmaktadır Çimentolu protezlerin uyumu mükemmel olup 25 yıl kadar dayanabilmektedir Bu süreyi hastanın kilosu, genel sağlık koşulları,aktivite düzeyi arttırıp, azaltabilmektedir Çimentonun avantajı gerek kemikle protezi birbirine bağlayan bir yapı olması gerekse katı bir maddenin ortama kattığı biomekanik güçtür Bugün için kullanılan materyallerde kırılma olayı son derece azdır, 1980'li yıllarda kemiğe bir çimento materyali olmaksızın uygulanabilen protezler üretilmiştir Bu implantların yüzeylerinde yeni kemik oluşumunu sağlayabilecek biolojik olarak aktif olan maddeler bulunmaktadır İmplanları kemiğe tespit etmek üzere çeşitli vida sistemleri de geliştirilmiştir Vidalar yeni kemik gelişimi sağlanana dek protezin tespitinden sorumlu olacaklardır Bazı modeller çimentolu protezler kadar başarılı olmuşlardırAncak ne kadar düzgün yüzeyli olurlarsa olsunlar bu protezlerde de yük altında kalmaya bağlı küçük fragmanların oluşumunun daha fazla olduğu ve biolojik yanıtın daha hızlı geliştiği tespit edilmiştirAyrıca bugün için bu tip protezlerin kullanımı ile ilgili uzun dönem sonuçlar henüz elimizde mevcut değildir 1980'li yılların sonuna doğru femoral komponenti çimentosuz, tibial komponenti çimentolu hybrid ( melez ) protezler üretilmiş olup bugüne kadar ki sonuçları iyidir Sonuç olarak diz protezi cerrahisi bazı bugün için dizin biomekaniğini düzenleme de etkili bir tedavi yöntemidir Hastaların operasyonun ertesi günü yürümelerine, 2 gün tuvalete oturmalarına izin verilir Dikişler ortalama 15 günde alınır ve sonrasında banyoya izin verilir Hasta operasyonun ertesi gününden itibaren diz bükme ve adele güçlendirme ekzersizlerine başlanır Bu ekzersizler diz fonksiyonlarının tamamen kazanılmasına kadar devam eder Genellikle 6 haftada tüm diz fonksiyonları geri döner Dizde şişlik ve protezin varlığını hastalar 3-6 ay hissedebilirlerse de yürüme ilk haftadan sonra ağrısızdır OPERASYONA KARAR VEREN HASTALARA UYARILAR Operasyon sırasında ve sonrasında erken dönem olası komplikasyonlar; Enfeksiyon; İyi ameliyathane koşullarında protez operasyonlarında enfeksiyon oranı % 2 civarındadır İyi ameliyathane koşulları denilirken laminar air flow denilen özel mikrop bulaşmasını engelleyen bir sistem bulunmasıdır Normal ameliyathanelerde enfeksiyon oranları % 5-10 arasındadır Enfeksiyon olursa yeniden bir operasyonla ile eklemin yıkanması gerekebilir İleri enfeksiyonlarda operasyonda konulmuş olan protezin çıkarılması gerekebilir Bu durumda 6-12 hafta antibiotik kullanımı sonrası yeniden protez konabilir Enfeksiyon olmaması için anestezi sırasında damardan antibiotik verilmektedir Antibiotik kullanımına ameliyat sonrası da devam edilmektedir Ayrıca kullanılan aletlerin sterilizasyonuna çok dikkat edilmektedir Derin ven trombozu ( toplar damarlarda kan pıhtılaşması); Bu komplikasyon %5 in altındadır Genellikle 3 günden sonra görülme olasılığı başlar, 6-10 günler en fazla görülür Ancak nadiren de olsa operasyondan aylar sonra da görülebilmektedir Derin ven trombozlarınının da % 5-10 kadarı (tüm hastaların 10 binde 5-10 u ) pıhtının koparak akciğere veya beyine giderek hayati risk yaratabilir Hastaların bazılarında ek risk faktörleri vardır Bunlar kadınlarda doğum kontrol hapları kullanılması, hastaların daha önce derin ven trombozu geçirmiş olması, bacaklarda varis bulunması, ailevi yatkınlık vb Derin ven trombozundan korunmak için kan sulandırıcı ilaçlar, operasyon sonrası antiembolik çoraplar giydirilmesi, yatak içi egzersizler ve erken ayağa kaldırarak yük verme riskleri azaltmaktadır Eğer hastalarda ek risk faktörleri varsa bu uygulamalar daha da uzatılmaktadır Teknik hatalar; Protez ameliyatları teknik olarak son derece komplike operasyonlardır Bu nedenle teknik hatalara bağlı komplikasyon olasılığı her zaman ve her yerde olabilmektedir İyi ellerde teknik hatalara bağlı komplikasyonların riskleri çok azalmakta ve sonuca etki eden teknik hatalar çok nadiren oluşmaktadır Ameliyat sonrası süreç;Hastalar ameliyathaneye alındıktan sonra önce uyutulmakta, steril ortam için ilgili bacak silinmekte ve örtülmekte sonrasında operasyon sistemleri kurulmaktadır Bu ortalama 40 dakika bir zaman gerektirmektedir Operasyonun deneyimli ellerdeki normal süresi 2 saat civarındadır Operasyon sonrası hastalar 30 dakika -1 saat arasında ayılma odasında bekletilmekte ve sonra da odalarına alınmaktadır Dahili sorunları olan veya çok yaşlı hastalarda zaman zaman yoğun bakım ihtiyacı olabilir Hastalar odalarına alındıktan sonra 2 saat içinde tamamen uyanık hale gelmektedir Ağrı ağrı kesicilerle tamamen kontrol edilebilmektedir Hastaların dizinde(kliniklerde uygulama farkları vardır) içeride biriken kanı boşaltmak için dren, elastik bandaj, bacağa giydirilmiş antiembolik çorap bulunur 3-4 saat sonra hastalara yemek verilir Ertesi gün hastalara bir walker yardımıyla kalkmalarına izin verilir Ayağa kalkmadan önce 5 dakika kadar oturarak başın dönmediğinden emin olunmalı, baş dönerse uzanarak 1 saat sonra ayağa kalkma yeniden denenmelidir Hastanede (uygulamalar farklı olmakla beraber) 5-7 gün kalacaksınız 2 gün fizyoterapist gelerek size yatakta yapmaya başlayacağınız egzersizleri göscek ve CPM denen dizinize hareket verecek bir alet bağlayacaktır Bu elektrik motorlu bir alettir ve fizyoterapistinizin gösceği biçimde kumandayı kullanarak 2 saat diz hareket açısını 30 dereceden başlayarak arttıracaksınız 2 saat sonunda 2 saat ara verilecek ve tekrar başlanacaktır 2-3 gün sonunda diziniz 90-100 derece bükülüyor olacaktır Dreniniz 2 veya 3 gün çekilecek ve pansuman yapılacaktır Hastanede kaldığınız sürece dizinize buz uygulanacaktır İlk 2 gece 38 civarında ateşiniz olabilir, enfeksiyon anlamına gelmez Enfeksiyon bulguları 3 günde başlar Eve döndükten operasyon sonrası 10 gün sonuna kadar bacağınızı uzatarak yatabilir veya oturabilirsiniz Bu sırada buz uygulamaya devam etmelisiniz Yemek için ayağınızı yere koyarak oturabilir ve ihtiyaçlarınız için walker aracılığı ile dilediğiniz kadar kalkıp yürüyebilirsiniz Bu dönemde dizinizdeki bandajı ve çorabı kesinlikle çıkarmayın Bu dizinizin içinde kanama ve şişmeye neden olabilir Egzersizlerinizi aksatmada her gün tarif edildiği şekilde yapınız Bu sırada kan sulandırıcı ilacınızı kullanmayı aksatmayınız ve ağrınız olursa ağrı kesicinizi alınız Dikkat; ateşiniz 38 derece üzerine çıkar,dizinizde, bacakta ağrı-ayak parmaklarınızda şişme olursa doktorunuzu derhal arayın 15 gün yaranız doktorunuz tarafından görülecektir ve uygunsa dikişleriniz alınır Dikiş alındıktan sonra fizik tedavi başlanır Fizik tedaviniz genellikle haftada 3 gün olmak üzere 3 ayın sonuna kadar devam edecektir Fizik tedavi operasyon gibi deneyimli fizyoterapistler tarafından yapılmalıdır Sonuç ta kaliteli fizik tedavi en etkili faktörlerden biridir 3hafta sonunda yürütecinizi bırakıp bir bastona geçebilirsiniz Bastonu sağlam tarafınızda kullanmalısınız İki taraflı operasyon olmuşsanız yürüteci 6 haftaya kadar kullanabilirsiniz 6-12 hafta içinde bastonunuzu tamamen bırakabiliriniz Kendinizi güvende hissediyorsanız uzun süreler baston kullanabilirsiniz 8 haftadan sonra daha aktif olabilirsiniz, araba kullanabilirsiniz fakat sportif aktivite halen yasaktır 4 ay sonunda fizyoterapistiniz sportif aktivitelere yavaş yavaş başlatabilir Tam spora dönüş 6 ay sonundadır Kaynak: İstanbul Ortopedi Grubu Adamotu, Ahlat, Aslanpençesi, Asma, Darı, Kestane, Nar, Ön Çapraz Bağ Onarımı, Diz Artroskopisi, Dizde Kıkırdak Sorunları, Menisküs, Ön Diz Ağrısı, Arka Adale Çekmesi, Diz Artroskopileri ve Egzersiz, Dizde Kireçlenme (Artrit), Diz Bağ Lezyonları, Ayak Bileği Burkulmaları, Çocuklarda Esnek Düz Tabanlık, Ayak Başparmak Çıkıntısı, Doğuştan Çarpık Ayak, Tırnak Batması |
|