Osteoporoz Tedavisi

Hazırlayan : Uzm Dr Asuman Doğan Ankara Fizik Ted Reh Eğitim ve Araş Hastanesi



Osteoporoz, kemik kütlesinde azalma ve kemik kırılganlığında artış ve kırığa yatkınlık ile karakterize bir hastalıktır Bu durum için önlem alınmaz veya tedavi edilmezse hastalık kemik kırılana kadar ilerleyebilir Kemik kütlesi çocukluk ve ergenlik döneminde artış gösterir, 30-40 yaşlarında doruk noktasına ulaşır ve yaşlanmayla birlikte giderek azalır Kadınlar erkeklere göre daha az kemik kütlesine sahiptir ve menopozu takiben beş yıl içinde hızlı bir şekilde kemik kaybederler Yaşla ilgili kayıp yılda ortalama 1 dir Yaşam boyu kadınlar kemik kitlesinin 30-40 ını, erkekler 20-30 unu kaybederler

Osteoporozun Tanısı

Kemiğiniz kırılana, kamburlaşana ve boyunuz kısalana kadar osteoporoz belirtileri fark edilmeyebilir Osteoporoza neden olabilecek diğer hastalıkların varlığı tiroid hast, astım, ilaç kullanımı vb kırık öyküsünün varlığı, beslenme durumu, ailede özellikle annede kırık öyküsü hastanın osteoporoz için riskli olup olmadığını belirlemede yardımcıdır

Risk varlığının kemik mineral yoğunluğu ölçümü tanıyı kesinleştirir Riski yüksek hastalarda yılda bir kez, riski düşük hastalarda 2-5 yılda tekrarlanır Kemik ölçümleri hızlı ve kolay yapılabilen testlerdir Çok çeşitli yöntemler varsa da en çok DEXA kullanılmaktadır DEXA ile 1-2 lik kayıp bile değerlendirilebilir

Kalsitonin ve bitostomatlar: Kemik yıkımını durdurmaktadırlar Kalsitoninler enjeksiyon ve burun spreyi şeklinde, bitostomatlar ise ağızdan alınan tabletler şeklindedir Östrojen tedavisinin uygun olmadığı menopoz sonrası osteoporoz serül yaşlılığa bağlı osteoporoz veya ilaca bağlı gelişen osteoporozda kullanılmaktadır Bu ilaçların kullanımları ve yan etkileri, tedavinin etkinliği ve yan etkilerinin en aza indirilmesi için hekimleri tarafından hastalara anlatılmaktadır

D Vitamini: Eve bağımlı olan ve güneşten yeterince yararlanmayan yetersiz beslenen yaşlılarda D Vit Alımı çok önemlidir Ca ile birlikte D Vitamini alımı 30-35 oaranında kemik kazancı sağlayarak kırık riskini azaltmaktadır

CaKalsiyum preparatları: Ca ihtiyacını desteklemek amacıyla ihtiyacın arttığı dönemlerde verilmelidir Diğer tedavilerin yanı sıra hemen tüm menopoz sonrası kadınlara önerilen bir ilaçtır

OP Rehabilitasyon: Reh Yöntemleri kemik kütlesini artırmaya, kırıkları önlemeye ve tedavi etmeye yöneliktir OP da kas gücünü kemik kütlesini artırmak, postürü korumak, dengeyi sağlamak ve kemik yıkım hızını yavaşlatmak için fizik aktivite ve egzersiz önerilir

OP da uygulanan egzersizler;

Yürüme: Tempolu ve hızlı yürüme en yararlı ve en kolay uygulanan egzersizlerden biridir Yürüme hızı bireyin rahat yürüme hızının biraz üstünde olmalıdır Hergün yada haftada 3-4 gün en az 15-20 dakika arası yürüyüş önerilir Önce 5 dakikalık yürüyüşle başlanır ve her gün süre artırılır

Yüzme: bacak ve kol kaslarının yanı sıra sırt ve karın kaslarını da çalıştırır Stil önemli değildir Yüzme bilmeyenlerden su içi yürüme emniyetli ve iyi bir egzersizdir

Bütün bu bilgiler ışığında OP dan korunma ve tedavi nasıl olmalıdır?

OP geliştikten sonra kemik kitlesini artırmak yada kaybedilen kemik dokusunu yerine koymak mümkün olmadığından OP önlenmesi, tedavisinden daha önceliklidir

OP dan korunmanın temeli; bebeklikten başlayarak maksimum güç ve kütle içeren sağlıklı bir iskelet sağlanacaktır Ailesel yatkınlık genetik yapı değiştirilemez; ancak beslenme, bedensel aktivite, vitamin D alımı, alışkanlıklar sigara, *****, kahve tüketimi gibi güneş görme gibi faktörler değiştirebilir

Beslenme: süt çocukları anne sütü ile beslenmeli ve çocukluktan itibaren kalsiyum açısından zengin süt ve süt ürünleri tüketme alışkanlığı kazandırmalıdır Yine yeşil yapraklı sebzeler, pekmez, susam, kuru baklagiller, kurutulmuş meyveler gibi kalsiyumdan zengin gıdalar fazla tüketilmelidir Gebelik, emzirme ve büyüme dönemlerinde kalsiyum gereksinimi arttığı için diyetle daha fazla kalsiyum alınmalıdır Diyetle alınan kalsiyumun kemiklerde depolanması D Vitamini ile sağlanmaktadır D Vitamini 50 sinden fazlası ciltte oluşmaktadır Bu nedenle yeterli D Vitamini alımını sağlamak amacıyla güneş ışınları ile cildin teması sağlanmalı, özellikle bahar ve kış aylarında mümkün olduğunca güneşli saatlerde yürüyüş yapılmalıdır

Alışkanlıklar: Sigara ve ***** alımı kalsiyumu düzenleyen hormonları etkileyerek kemik kaybına neden olmaktadır Ayrıca aşırı kahve günde 3 fincandan fazla ve kafein içeren gıdaların tüketimi idrarla kalsiyum atılımını arttırır ve OP için risk oluştururlar Çayın OP deki rolü bilinmemektedir

Fiziksel aktivite: Egzersiz kemik yoğunluğunu arttırırken, hareketsiz yaşam tarzı osteoporoz riskini arttırmaktadır Bu nedenle osteoporozdan korunmada yaşam boyu yapılan egzersiz ve fiziksel aktivitenin önemi büyüktür

İlaç tedavisi: Östrojen kadınlık hormonu Menopoz sonrası kemik kaybını önlemede etkili bir tedavidir Ancak hormon tedavisi yan etkileri nedeniyle kadın doğum uzmanının uygun gördüğü hastalara başlanmaktadır Östrojen tek başına ya da progesteron hormonu ile birlikte verilebilmektedir Östrojen tedavisinin OP da etkili olması için menopozdan hemen sonra başlanmalıdır

OP da son birkaç yıldır kullanıma giren, östrojen benzeri etkiyle kemik yıkımını önleyen ilaçlarda kullanılmaktadır Ancak yan etkileri açısından östrojene oranla daha güvenilir oldukları gösterilmiştir Östrojen reseptör menologları

İp atlama, koşma gibi egzersizler zorlayıcı oldukları için ileri yaştaki ve ciddi osteoporozu olan hastalara önerilmez

Ayrıca osteoporozun ciddiyetine göre her hastaya özel egzersiz önerilebilir

Düşmelerin engellenmesi: Osteoporoz sonucu incelen kemik çok hafif bir zorlama sonucu bile kırılabilir Bu nedenle düşme riskinin azaltılması ilaç ile tedavi kadar önemlidir

Düşme riskinin azaltılması için alınması gereken önlemler:

1- Egzersiz ile kas gücü ve denge geliştirilmesi

2- Düşme riski yaratan hastalıkların tansiyon değişiklikleri, görme problemleri, kalp hst kontrol altına alınması

3- Denge bozukluğu yapan ilaçlardan mümkün olduğunca kaçınılması

4- Yürüme bozukluğu olan kişilere yürüteç yada baston gibi yardımcı cihazların kullanılması

5- Uygun giyim eşyalarının kullanılması alçak topuklu ayakkabı rahat giysiler

6- Çevre koşullarının uygun biçimde düzenlenmesi zeminin kaygan olmaması, evde yeterli aydınlatma gibi
Kaynak: MaxiSağlık