![]() |
İdrar Yollarında Taş Oluşumu |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() İdrar Yollarında Taş Oluşumuİdrar Yollarında Taş Oluşumu İdrar yolu taş hastalığı nedir? Böbrekten başlayarak idrarın atıldığı son noktaya kadar üriner sistemin herhangi bir yerinde taş oluşmasıdır ![]() İdrar yolu taş hastalığı hangi yaşlarda ortaya çıkar? Erken çocuklukluk döneminden başlamak üzere tüm yaş gruplarında idrar yolu taşları görülebilmektedir ![]() Taş hastalığı tekrar eden bir hastalık mıdır? İdrar yolu taş hastalığı yapılan çalışmalar ile ortaya konulmuştur ki tekrar edebilen bir hastalıktır ![]() - Aynı yıl içinde yeniden taş oluşma ihtimali : %10 - Beş yıl içinde yeniden taş oluşma ihtimali : %50 ‘dir ![]() Bir defa taş oluşmuş ise (bu taşı düşürmüş olsanız bile) bunun tekrar edebileceği hatırdan çıkarılmamalı ve periyodik olarak mutlaka muayene ve kontroller ile hastalığın durumu takip edilmelidir ![]() İdrar yolu taş hastalığı kimlerde daha sık ortaya çıkar? -Bayanlara göre 2-3 kat daha fazla olmak üzere erkeklerde -Tüm dünya ülkelerinde ve tüm iklim koşullarında ortaya çıkmakla birlikte sıcak ve fazla güneş alan coğrafik bölgelerde yaşayanlarda -Doğuştan böbrek yada idrar kanalında anatomik bozukluğu olanlarda -Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçirenlerde -Özellikle tek tip diyetle beslenenlerde (kalsiyum ve oksalattan zengin diyet) -Çeşitli ameliyatlar yada iltihaplar sonrası idrar yollarının herhangi bir bölgesinde darlık gelişen hastalarda -Ailesinde ve/veya yakın akrabalarında taş hastalığı olanlarda (%25 risk vardır) -Uzun süreli yatağa bağımlı kalan yatalak hastalarda -Sedanter yaşamı olanlarda (daha çok masa başı iş yapanlarda) -Çeşitli ortopedik vücut bozukluklarına bağlı hareket kısıtlılığı olanlarda -İdrar yolunu daraltacak şekilde prostat büyümesi olanlarda -Aşırı terleyen şahıslarda -Sıcak yer yada iklimlerde yaşayanlarda (ülkemizin güney ve güneydoğu bölgesinde yaşayanlarda) -Yeterli sıvı alamayan yada yeterli idrar çıkaramayan hastalarda -Çeşitli vücut metabolizmasını ilgilendiren hastalıkları olanlarda -Uzun süreli, çeşitli ilaç kullananlarda -Diyetle aşırı hayvansal protein (özellikle kırmızı et) ve karbonhidrat tüketenlerde -Çeşitli hormon bozukluklarında (aşırı parathormon düzeyine sahip hastalar gibi) -Vitamin D metabolizma bozukluğu olanlarda -Çeşitli iyonların idrarla aşırı atılımı saptanan hastalarda (kalsiyum, ürik asit gibi) -Çeşitli sistemik hastalıkların tedavi yada takipleri sırasında (gut yada AIDS hastalığı gibi) -İdrar yolunda herhangi bir şekilde bir defa taş hastalığı oluşanlarda idrar yolu taş hastalığı daha sık görülmektedir ![]() İdrar yollarında taş nasıl oluşmaktadır? Normalde vücuttan atılan idrarın içerisinde çeşitli maddeler belli konsantrasyonlarda bulunmaktadır ![]() ![]() ![]() Bu maddeler başlangıçta küçük kristaller halinde birbirine tutunurlar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İdrarda taş oluşumunu sağlayan kristaller nasıl oluşur? İdrar yollarının herhangi bir bölgesinde darlık varsa idrar rahat akamayacaktır ![]() ![]() ![]() İdrar asiditesi oldukça önemlidir ![]() ![]() ![]() Vücuttan atılan idrar miktarında azalma olduğunda idrarda yine kristaller oluşmaktadır ![]() ![]() İdrarda taş oluşumunu tetikleyen temel faktörler nelerdir? 1 ![]() - Sodyum : Aşırı tuzlu yiyen, her yemekte elinden tuzluğu düşürmeyenlerde, hazır çorbalarda, hazır sebzelerde, fast-food olarak isimlendirilen ayak üstü atıştırma tarzında yenilen yiyeceklerde (tost, sandiviç, hamburger) yada aşırı tuzdan zengin içeceklerle beslenenlerde (şalgam ve turşu suyu gibi) - Oksalat : Kola, ıspanak, pancar, kakao tozu, çikolata, yeşil yapraklı bitkiler, çerez ürünleri (özellikle fıstık), koyu çay, aşırı çay ve aşırı kahve alışkanlığı olanlarda - Kalsiyum : Süt, yoğurt, peynir ve dondurma gibi tüm süt ürünleri, fasulye, sardalya, çikolata, brokoli ve beyaz ekmek gibi kalsiyumdan zengin diyetle aşırı ve sürekli beslenenlerde - Karbonhidrat : Aşırı un ve unlu mamulleri tüketenlerde taş hastalığı oluşumu çok daha kolay olmaktadır ![]() 2 ![]() ![]() ![]() 3 ![]() ![]() ![]() ![]() 4 ![]() ![]() İdrar yollarında taşlar niçin oluşur? Çevresel faktörler sonucu: Özellikle güneş ışığına fazla maruz kalanlarda, sıcak iklimde yaşayanlarda idrar yolu taşları oluşmaktadır ![]() Diyet: Diyetle birlikte aşırı sodyum (tuz), oksalat (kola, yeşil yapraklı bitkiler, çerez, koyu çay ve aşırı kahve), kalsiyum (aşırı derecede süt ve süt mamülleri) alanlarda taş oluşmaktadır ![]() ![]() İdrarla aşırı kalsiyum atılımı: Bazı hastalar idrarla birlikte aşırı miktarda kalsiyum atarlar ![]() ![]() ![]() İdrarla aşırı ürik asit atılımı: Gut yada kanser kemoterapisi gören hastalarda aşırı protein yıkımı sonrasında idrarla ürik asit atılımı artmakta ve bu grup bireylerde idrar yolu taşları görülmektedir ![]() İdrarla aşırı oksalat atılımı: Genellikle oksalattan zengin diyetle beslenenlerde idrarla atılan oksalat artmakta bu da taş oluşumunu sağlamaktadır ![]() İdrarla aşırı sistin atılımı olanlarda: Sistin bir protein metabolizması ürünüdür ![]() ![]() İdrarda yetersiz sitrat bulunması: Sitrat taş oluşumunu önleyen bir maddedir ![]() ![]() ![]() Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu: Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olanlarda taş hastalığı daha sık oluşmaktadır ![]() Doğuştan görülen bozukluklar: İdrar kanalının doğuştan tıkanıklıklarında, idrar akımının zayıfladığı durumlarda daha sık taş oluşmaktadır ![]() Sonradan oluşan ve çeşitli nedenlere bağlı oluşan bozukluklarda: Prostat büyümesi, idrar kanalının herhangi bir yerinde darlık yada tıkanıklık gibi sonradan oluşan bozukluklarda da taş oluşum ihtimali yüksektir ![]() Taş oluşumunu önleyen maddeler nelerdir? - Sitrat - Magnezyum - Pirofosfat - Glikozaminoglikanlar - Tamm-Horsfall proteinleri - Nefrokalsin Hangi hastalarda, oluşan taşların yeniden tekrar etme riski yüksektir? - Daha önceden taş hastalığı olanlarda: Herhangi bir şekilde taş düşüren, taş kırdıran veya taş yüzünden ameliyat olanlarda yeniden taş tekrar etme riski yüksektir) ![]() - Birden fazla sayıda taşı olanlarda: İdrar yollarında oluşan taş sayısı ne kadar fazla ise yeniden taş oluşma riski de o kadar yüksek olacaktır ![]() - Erken yaşta taş görülenlerde : İdrar yollarında oluşan taş ne kadar erken yaşta oluşursa bundan sonra tekrar etme riski de o kadar yüksek olacaktır ![]() - Ailesinde idrar yolu taş hastalığı olanlarda: Anne, baba, kardeş gibi öncelikli akrabalar başta olmak üzere akrabalarında taş hastalığı olanlarda idrar yolu taş hastalığı daha sık görülecektir ![]() - Çeşitli tıbbi hastalığı bulunanlarda: Gut, paratiroid bezi bozuklukları, kanser kemoterapisi gibi bir dizi hastalığı bulunanlarda daha sık taş görülecektir ![]() Taşların kimyasal içerikleri nelerdir? Kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat : %73 Strüvit (iltihaplar sonrası oluşan taş): %15 Ürik asit : % 8 Sistin : % 3 Diğer taşlar : % 1 Taş hastalığının belirtileri nelerdir? Ağrı: Bulunduğu yere göre değişen özelliklerde ağrı oluşmaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bulantı ve kusma: Ağrıyla birlikte böbrekler ile barsaklar arasında bulunan refleks sistem uyarılmakta ve buna bağlı olarak çoğunlukla bulantı, bazen de kusma görülmektedir ![]() İdrarda kanama yada renk koyulaşması: Bu bazen hastanın idrarının koyu kırmızı, kan şeklinde olabileceği gibi bazen de yalnızca hastanın her zamanki idrarından daha koyu renkli bir idrar çıkarması şeklinde olabilir ![]() İdrar yolları şikayetleri: İdrar yaparken yanma, sızlama, sık idrara çıkma, gece idrara gitmek için uyanma, acil idrara çıkma, tuvalete gidince az idrar yapma yada hiç idrar yapamama gibi idrar yolu şikayetleri olabilmektedir ![]() ![]() Halsizlik, bitkinlik, yorgunluk, uykusuzluk: Bunlar çoğunlukla hastanın çektiği şiddetli ağrı sonucu oluşmaktadır ![]() Unutulmamalıdır ki; böbrek ve idrar yolu taşlarının bir bölümü tamamen hiçbir belirti vermeksizin bulunmakta ve zamanla böbrek fonksiyon kaybına yol açmaktadırlar ![]() İdrar yolu taş hastalığının teşhisinde hangi laboratuar yöntemler kullanılmaktadır? İdrar yolu taş hastalığının teşhisinde rutin idrar analizi oldukça önemli bilgi vermektedir ![]() ![]() ![]() Taş hastalığının oluşma sebeplerini araştırmada hastalardan 24 saat boyunca idrarlarını biriktirmeleri istenmektedir ![]() ![]() Kanda bakılan biyokimyasal tetkikler ile taş hastalığının oluşum sebepleri hakkında önemli bilgi edinilmektedir ![]() Damardan alınan kanda taş hastalığını araştırmak için hangi parametrelere bakılmaktadır? Bu maksatla damardan alınan kanda; - üre, kreatinin - sodyum, potasyum, kalsiyum - klor, fosfor, magnezyum, ürik asit - parathormon - vitamin D2 ve vitamin D3 düzeylerine bakılmaktadır ![]() 24 saatlik idrar niçin biriktirilmektedir? İdrar yolu taş hastalığının sebebinin araştırılması için gerekli bir yöntemdir ![]() 24 saatlik idrar nerede, nasıl, hangi kapta biriktirilmektedir? Doktor istem kağıdı ile bunun için laboratuara başvurduğunuzda size idrar biriktirme kabı verilecektir ![]() ![]() ![]() ![]() 24 saatlik idrarda idrar yolu taş hastalığının araştırılmasında hangi parametreler değerlendirilmektedir? 24 saatlik idrar miktarı, sodyum, kalsiyum, ürik asit, sitrat, oksalat gibi çeşitli parametrelere bakılmaktadır ![]() İdrar yolu taş hastalığının araştırılmasında hangi radyolojik yöntemler kullanılmaktadır? Bu maksatla direkt üriner sistem grafisi, ultrasonografi, renkli film olarak halk arasında bilinen kontrast madde aracılığı ile çekilen IVP (intravenöz piyelografi), bilgisayarlı tomografi yada retrograde ürografi gibi çok çeşitli radyolojik yöntemler kullanılarak böbrek yada idrar yollarındaki taş görüntülenmeye çalışılmaktadır ![]() İdrar yolu taş hastalığının tedavisi nedir? -Yeni taş oluşumunu önlemek -Oluşan taşları ilaçla tedavi etmek -İlaçla atılamayan taşlar için ameliyat uygulamak -Yaşam alışkanlıklarını değiştirmek (bol su içmek, spor yapmak, az tuzlu yemek, sınırlı kalsiyumdan zengin yiyeceklerle beslenmek) Yeni taş oluşumunu önlemenin olmazsa olmaz şartları ? Taş hastalığı tekrar edebilen bir hastalıktır ![]() ![]() ![]() Bol egzersiz ve hareketli bir yaşam stili benimseyiniz ![]() ![]() Bol bol su içiniz ![]() ![]() ![]() ![]() Güneş ışınlarına aşırı maruz kalmayınız ![]() ![]() Yemeklerinize ne kadar az tuz katarsanız o kadar taş oluşum riskini de azaltabilirsiniz ![]() ![]() Kola güçlü bir oksalat kaynağıdır ![]() ![]() ![]() Koyu çay ve aşırı kahve içmeyiniz ![]() ![]() Tekrarlayan idrar yolu iltihaplarınız varsa mutlaka ürologla görüşüp tedavi ettiriniz ![]() ![]() Ailenizden herhangi bir bireyde idrar yollarında taş saptandı ise şikayetiniz olmasa da kendiniz kontrol ettirmeniz faydalı olacaktır ![]() Kalsiyumdan zengin gıdaları aşırı tüketmeyiniz (Süt, yoğurt, peynir ve dondurma gibi tüm süt ürünleri, fasulye, sardalya, çikolata, brokoli ve beyaz ekmek) ![]() Oksalattan zengin gıdaları aşırı tüketmeyiniz (Kola, ıspanak, pancar, kakao tozu, çikolata, yeşil yapraklı bitkiler, çerez ürünleri (özellikle fıstık), koyu çay ve aşırı kahve) Diyetle birlikte turunçgilleri aşırı olmamak kaydıyla almaya çalışınız (portakal, limon, mandalina gibi) ![]() Hazır sebze ve çorbalar, hazır yemekler, fast-food ürünleri (sandiviç, tost, hamburger, peynirli pizza vs ![]() ![]() Kırmızı et tüketimini orta derecede sınırlayınız asla aşırı derecede tüketmeyiniz ![]() Balık ve balık yağı ürünlerini hiç olmazsa haftada bir defa tüketiniz ![]() Bu önerileri mutlaka dikkate alınız, aksi takdirde, bir ömür boyu idrar yolu taşları konusunda uzmanlaşacak kadar uğraşıp duracağınızı unutmayınız ![]() Taş hastalıkları tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir? 1 ![]() ![]() ![]() 2 ![]() ![]() 3 ![]() ![]() 4 ![]() ![]() ![]() 5 ![]() ![]() Taş kırma (ESWL) nedir? ESWL, Ekstrakorporeal shock wave lithotripsi'nin açılımı olup vücut dışından verilen şok dalgaları ile idrar yollarındaki taşların kırılması işlemidir ![]() ![]() ![]() Taş kırma kararı verirken hangi parametreler dikkate alınmaktadır? - Taşın büyüklüğü : İdrar kanalına düşen bir taşın düşme ihtimalini taşın büyüklüğü belirlemektedir (4mm'den küçük bir taşın kendiliğinden düşme ihtimali: %85, 4-5mm'lik bir taşın kendiliğinden düşme ihtimali: %50, 5mm'den büyük bir taşın kendiliğinden düşme ihtimali: %10) - Taşın yeri: Saptandığı andan itibaren bir taş idrar kanalının ne kadar son bölümüne yani mesaneye yakın ise düşme ihtimali o kadar fazla, böbreğe ne kadar yakın ise düşme ihtimali o kadar azdır ![]() - Taşın sayısı - Böbrek fonksiyonları - Böbrek ve idrar kanalının anatomik özellikleri - Hastanın ağrı durumu - Hastanın beklentileri - Hastanın eşlik eden diğer hastalıkları Hangi taşlar, taş kırma tedavisi için uygundur? Böbreklerde bulunan ve 5 mm'den büyük olan taşlar kendiliğinden düşmez yada çok zor düşecek olarak kabul edilmektedir ![]() Böbrekte bulunan ve 5-20 mm arası taşlara taş kırma tedavisi uygulanmakla birlikte kesin bir kural yoktur çünkü aynı zamanda taşın böbrekteki yeri, yaptığı tahribatın derecesi, taşın kalma süresi gibi pek çok parametreye bakılarak karar verilmektedir ![]() Üst idrar kanalına (üreter) düşen veya orada yerleşen taşlar için ise yine kural olmamakla birlikte 10 mm'ye kadar olanlarda taş kırma denenebilmektedir ![]() Hangi taşlar kolay kırılır? Kolaylık yada zorluk taşın kimyasal içeriğine göre değişmektedir ![]() Kolay kırılan taşlar: Kalsiyum oksalat dihidrat, Ürik asit, Strüvit Zor kırılan taşlar: Sistin, Kalsiyum fosfat (Brushit), Kalsiyum oksalat monohidrat Taş kırma hangi durumlarda başarısızdır? - Kullanılan cihazın gücü yeterli olmadığında - Taş tanısı konulduktan sonra uzun müddet geçmesi durumunda - Taş 20 mm'den daha büyük olduğunda - Taş sayısı çok olduğunda - Zor kırılan sistin taşı varlığında - Taş ile birlikte idrar kanalı yada yollarında darlık, tıkanıklık olduğu durumlarda Taş kırma tedavisinin böbrek üzerine bir zararı var mıdır? Taş kırma aletinin çıktığından bu yana 26 yıl boyunca, milyonlarca insan üzerinde yapılan uygululamalar ve binlerce üroloji merkezinden elde edilen tüm tıbbi veriler ışığında böbrek üzerinde ciddi ve kalıcı bir zarar vermediğini rahatlıkla söyleyebiliriz ![]() Taş kırma tedavisi sırasında ve sonrasında nadir de olsa hangi problemler olabilir? - Ağrı - İdrar yolu iltihabı - Dökülen taşların idrar kanalını tıkaması Bunun dışında tansiyon yüksekliği, kanama gibi problemle oldukça nadir görülmektedir ![]() Normal filmlerde görülmeyen taşlara, taş kırma tedavisi uygulanabilir mi? Taşların %90'a yakını normal filmlerde gözükürler ![]() ![]() ![]() ![]() Acı ağaç, Adamotu, Ahlat, Akkuş ağacı, Andızotu, Ararot, Soğan, Aslandişi, Asma, Ayva, Erik, Fasulye, Greyfurt, Günlük, Ispanak, Kahve, Kakao, Limon, Mandalina, Pancar, Portakal, Roka, Turunç İdrarda kanama 'kanser' habercisi İdrarda kan görülmesi ![]() ![]() ![]() Beş kadından birinin derdi: Sistit Sünnet idrar yolları enfeksiyonunu önlüyor! İdrar sıklığının artması hastalık belirtisi Mesane Tümörü, Böbrek ve İdrar Yolları Taşları, Sünnet, İdrar Kaçırma Hastalığı, Testislerin Yerinde Olmaması, Böbrek Hastalıkları, Prostat Nedir? |
![]() |
![]() |
|