Anafilaksi Tanım, Tarihçe, Sıklık Ve Mekanizma

Anafilaksi Tanım, Tarihçe, Sıklık ve Mekanizma


Anafilaksinin toplumda görülme sıklığı ile ilgili çok sağlıklı rakam vermek mümkün değildir Ancak, ilaçlar ve gıdaların anafilaksiye en sık yol açan ajanlar olduğu söylenebilir İlaçlardan da en sık romatizmal ağrı kesicilerin ve antibiyotiklerin anafilaksiye sebep olduğu görülmektedir Bunlar dışında önemli bir anafilaksi nedeni de arı ve diğer böcek sokmalarıdır Gıdalardan da kabuklu deniz ürünleri ve fındık ezmesinin anafilaksiye en sık neden olan gıdalar olduğu bildirilmektedirTanım, Tarihçe, Sıklık ve Mekanizma: Anafilaksi ilk defa 1902 yılında Portier ve Richet adlı araştırmacılar tarafından köpeklerde yaptıkları aşılama çalışmaları esnasında tanımlanmıştır Alerjik reaksiyonların en ağırı, en hızlı gelişeni ve en dramatik sonuçlar doğurabilen halidir Anafilaksinin toplumda görülme sıklığı ile ilgili çok sağlıklı rakam vermek mümkün değildir Ancak, ilaçlar ve gıdaların anafilaksiye en sık yol açan ajanlar olduğu söylenebilir İlaçlardan da en sık romatizmal ağrı kesicilerin ve antibiyotiklerin anafilaksiye sebep olduğu görülmektedir Bunlar dışında önemli bir anafilaksi nedeni de arı ve diğer böcek sokmalarıdır Gıdalardan da kabuklu deniz ürünleri ve fındık ezmesinin anafilaksiye en sık neden olan gıdalar olduğu bildirilmektedirAnafilaksi, hücresel mekanizma olarak, bazofil ve mast hücresi dediğimiz hücrelerin içindeki histamin dolu küçük keseciklerin patlaması ve histamin denilen aktif maddenin açığa çıkarak etkilerini yaratması ile oluşan bir reaksiyondur Klinik BelirtilerAnafilaksi, ölümcül olabilen, ciddi, tüm vücudu etkileyen bir alerjik reaksiyondur ve hemen tanı konarak tedavisinin yapılması gerekir Bu özellikleri ile tıbbi aciller grubunda yer alır Eğer klinik olarak tanınması gecikirse ve gerekli dikkat gösterilmezse Kalp-damar ve/veya solunum sistemi yetmezliğinden ölüm gerçekleşebilirAnafilakside bulgular genellikle, sorumlu ajanla karşılaştıktan sonra dakikalar hatta saniyeler içinde ortaya çıkabilir Sorumlu ajan enjeksiyon yolu ile alınmış ise bulgular sıklıkla 5 ile 30 dakikada başlar Ancak bazen bulguların gelişimi bir saat sonrasına kadar uzayabilir Eğer sorumlu ajan ağız yolundan alınmışsa bulgular genellikle ilk 2 saat içinde oluşur Anafilakside istisnalar dışında en sık görülen belirtiler deriye aittir ve hemen hemen tüm olgularda bulunur Bunu solunum yollarına ait olan bulgular izler, daha sonra ise tansiyon düşmesi ve mide barsak belirtileri görülür Deri, havayolları, kalp-damar ve mide barsak gibi birçok organ sistemi tek başına ya da birlikte etkilenebilir Bu belirti ve bulgular; deride yaygın kızarıklık, kaşıntı, kurdeşen plakları, bronşlarda tıkanıklık, üst solunum yolunda ödem, mide barsak sisteminde hareketlerin artışına bağlı bulantı, kusma, ishal, kalp-damar sisteminde tansiyon düşmesi ve/veya ritm bozuklukları görülebilir İlginç olanı ise hastaların sıklıkla ölüm korkusu hissi tanımlamalarıdır Sık görülen diğer belirtiler burun, gözler ve damakta kaşıntı, hapşırık, dışkı ve idrar kaçırmadır Bazen anafilaksinin ilk belirtisi bilinç kaybı olabilir Bu belirtilerden dakikalar sonra ölüm olabilir Klinik Belirtilerin Şiddetini Etkileyen FaktörlerHastadaki alerjik durumun ciddiyeti, sorumlu olan ajanla yüksek dozda karşılaşmış olmak, eşlik eden diğer hastalıkların (astım, kalp hastalığı) olması kliniği etkileyen faktörlerdir Önceden kalp hastalığı bulunan kişilerde, sorumlu olan ajanın enjeksiyon yolu ile uygulanması, ciddi anafilaksi riskini ve buna bağlı ölüm olasılığını arttırır Ayrıca, bazı tansiyon ilaçları kullananlarda anafilaksi sonucu ölüm oluşması çok daha sık görülebilmektedir Tüm bunlara ek olarak anafilaksi sırasında tedavinin yapılmasında gecikme olursa reaksiyon daha ağır seyreder TedaviAnafilaksi, hızla oluşup hastayı öldürebilen acil bir hastalık olduğundan, tedavisi de çok hızlı uygulanmalıdır İlk müdahale mümkünse hastanın bulunduğu yerde yapılmalıdır Anafilaksi bir ilaç enjeksiyonu sonucu ulaşabildiğinden, anafilaksinin tedavisinde kullanılan ilaçların ve malzemelerin enjeksiyon yapılan her merkezde hazır bulundurulması gereklidir Arı ve gıda alerjisine bağlı anafilaksi, genellikle bir sağlık kuruluşu dışında geliştiğinden, bu riske sahip hastalar ilaçları yanında taşımalı ve kendi kendine tedavi yapabilmesi konusunda eğitilmelidirTedavide yapılması gerekenlerin başında hastanın hava yolunun ve kalp-damar sistemi durumunun değerlendirilmesi ve tedavi süresince takibi gelir Anafilakside en önemli ölüm sebepleri üst solunum yollarındaki ödeme bağlı tıkanma, buna bağlı solunum yetmezliği ve kalp-damar sistemine ait iflastır Tedavi girişimleri bunları düzeltmeye yönelik olacaktır Üst solunum yollarındaki ödeme bağlı oluşan tıkanma ilaç tedavisine yeterli yanıt vermez ise üst solunum yoluna tüp uygulanması veya boğazın öne kısmından solunum yoluna delik açma hayat kurtarıcı olabilir Hastanın boynu iyice arkaya doğru kıvrılıp ağız açık tutulmalıdır Adrenalin, anafilaksi tedavisinde en önemli ilaçtır Anafilaksiden ölenler, genellikle adrenalin kullanılmayan veya yetersiz kullanılan hastalardır Adrenalin ile kalp-damar ve solunum sitemi bulguları hızla geri normale dönebilir Ancak uygulanırken tehlikeli yan etkiler de ortaya çıkabilir Bazen ani tansiyon yüksekliği ve beyin kanamasına, kalp krizine ve ciddi ritm bozukluklarına yol açabilir Adrenalin cilt altı, kas içine, veya direkt damar içine uygulanabilir Adrenalinin uygulanma yoluna hastanın durumuna göre karar verilebilir Bulguların devam etmesi veya tekrar etmesi durumunda 15-20 dakikada bir tekrarlanırAdrenalin uygulandıktan sonra diğer ilaçlar uygulanır Antihistaminiklerin etkileri sınırlı olmakla birlikte anafilakside kullanılmalıdırlar Kortizonun, alerjik yanıtın erken fazına etkisi olmaması nedeniyle, anafilaksinin başlangıç tedavisinde faydası sınırlıdır Hipotansiyonun durumunun düzeltilmesi için ayrıca damar içine serum uygulamaları gerekebilir Bronş tıkanıklıkları için gerekirse bronş açıcı spreyler kullanılabilir Ayrıca oksijen verilmelidirAnafilaksi, kol veya bacaktan enjeksiyon veya arı sokması sonucu oluştu ise, emilimi geciktirmek için turnike uygulanmalıdır Turnike her 10 dakikada bir dakika serbest bırakılmalıdırBu girişimler yapılırken, hastanın yoğun bakım ünitesine nakli ve bulgular tamamen düzeldikten sonra tekrarlaması riski nedeniyle 1-2 gün gözlem altında tutulması gereklidir Anafîlaksinin şiddetine, hastanın gereksinim duyduğu tedaviye göre, taburcu olduktan sonra ağızdan antihistaminik, bronş açıcı ve kortizon tedavisine 7-10 gün devam edilmesi uygun olurAlerjik kişiler daha önceden reaksiyon gösterdiği bir ajanla karşılaştığında hemen bir antihistaminik almalıdır Ancak bu anafilaksi gelişimini önlemeyebilir Anafilaksinin ilk belirtileri görüldüğünde adrenalin kullanılmalıdır Bu nedenle hasta daha önce alerjik bir reaksiyon geçirmiş ise ve tekrarlama riski var ise (arı alerjisi, gıda alerjisi, egzersize bağlı anafilaksi, idiyopatik anafilaksi), kendi kendine uygulayabileceği adrenalin kitini (Epipen veya Fastject gibi) yanında taşımalıdır Bunun için bu hastalara içinde enjeksiyona hazır tek dozluk adrenalin bulunan adrenalin otoenjektörleri önerilir Acil durumlarda elbise çıkarılmadan otoenjektör uygulanabilir Hasta otoenjektörü yanında taşımalıdır Son kulamla süresi geçen otoenjektörlerde adrenalinin etkinliği önemli ölçüde azalır Bu nedenle yenisi ile değiştirilmelidir KorunmaAnafilaksi nedenini saptamak sonraki atakları önleme açısından çok önemlidir Dikkatli bir hikaye anafilaksinin nedeni hakkında ipucu verebilir Gerektiğinde deri testleri veya kandan alerji tayinine başvurulur Sorumlu ajandan kaçınmak en etkili korunmadırİlaçları sadece kesin gereklilik olduğunda ve reçete doğrultusunda kullanmak en başta yapılması gereken bir korunma yöntemidir Genel olarak daha önceden herhangi bir ilaca alerji gelişen kişiler bu durumu her doktor muayenesi ve reçete yazımı esnasında doktora hatırlatmalıdır Hastalar duyarlı olduğu bilinen ilaçlarla çapraz reaksiyon veren ilaçlardan da kaçınılmalıdır ve bu konuda doktorla istişarede bulunmalıdırlar Damar yolu veya kabadan enjeksiyondan ziyade ilaç uygulaması için ağız yolu tercih edilmelidir Gıdaya bağlı anafilaksilerde reaksiyon oluşturan gıdalardan kaçınılmalıdır Buradaki bir tehlike hastanın duyarlı olduğu gıdanın, karışım gıdalar içinde bilinmeden alınmasıdır Bu nedenle hazır gıdalardaki içerik etiketleri dikkatle gözden geçirilmelidirAnafilaksiye neden olan sebep arı sokması ise arı aşısı uygulaması gereklidir Bir alerji merkezinde bu tedaviye başlanmalıdır Daha sonraki arı sokmalarında anafilaksi gelişimini önleme açısından aşı uygulaması çok etkilidirAnafilaksinin tekrarlama riski olan hastalar özellikle gıda, ilaç ve arı alerjisi olduklarına dair bilgi içeren bilezik, kart veya künye ve adrenalin kiti taşımalıdırlar Hastaneye gelmeden önce adrenalini uygulaması için kendisi veya ailesi eğitilmelidir


Burun akıntısı tehlikeli olabilir!


Alerjiye yol açan molekül bulundu


Göz allerjisi artık kışın da görülüyor


Alerjik hastalıklar tüm dünyada artıyor


Çağımızın hastalığı: Alerji



Sistemik Lupus Eritematozus (SLE), Kurdeşen, İlaçlarla Birlikte Oluşan Alerjik Reaksiyonlar, Lateks Alerjisinde Hangi Tür Reaksiyonlar Görülür?, Egzema, Temas Dermatiti, Arı Alerjisi Olanlara Öneriler, Çocuk ve Alerji, Çocuk ve Alerjik Rinit, Alerjik Hastalık Gelişiminde Genetik Nedenler, Çocuk Alerjik Hastalıklarının Tedavisinde Hekim-Aile İşbirliği, Allerji Sözlüğü, Küf Mantarları, Allerji Genetik Bir Hastalık mıdır?