Ergenlik Nedir? Ergen Kimdir? - Ergenlik Çağı

Ergenlik hormonel dengelerin değişimi ile birlikte çocuğun erişkin olma yolundaki ilk adımıdır Ergenlik, büyüme çağının sadece bir parçasıdır ve çocuğun cinsel olgunluğa geçişinin göstergesidir Büyüme, ergenlik dönemi sona erdikten sonra da uzun bir süre devam eder

Ergen ise bu döneme girmiş yetişkinlik yolunda önemli bir adım atmış bireydir



Ergenliğe ne zaman girilir?



Kızlar; ilk adet kanamalarını çok yoğun ve çarpıcı bir deney olarak yaşadıkları için, kadınların ergenlik dönemine giriş tarihleri hakkında daha kesin bilgiler vardır Erkeklerin , ergenlikleri biraz daha belirsiz bir dönemde başlar Gün


ümüzde kızlarda ortalama ergenlik yaşı on üçtür Daha sıcak ülkelerde, evliliklerin erken yaşta olmasının yarattığı aksi izlenime rağmen, kızlarda ortalama ergenlik yaşı 13,5 – 14 civarındadır İlk adet yaşının düşmesine yol açan etkenler çeşitlidir İlk adeti geciktiren kötü beslenme ve çocuk hastalıklarının gelişmiş ülkelerde giderilmesi, bu etkenlerden biridir
Ancak en önemli etkenin toplumsal ve psikolojik dönüşümler olduğu kesindir: cinsellik üzerindeki baskının hafiflemesi, gençlerin cinsel kimliklerini daha erken yaşta ortaya koymalarına olanak verilmesi, kızların cinsel potansiyellerinin daha hızlı biçimde gerçekleşmesine yol açmaktadır Bununla birlikte, adet yaşındaki bu küçülmenin tamamıyla yeni bir durum olmadığı, ilkel toplumlardaki duruma bir geri dönüş olduğu da ileri sürülmektedir Bu görüşün sahiplerine göre, herhangi bir cinsel baskının olmadığı ve insanların daha doğal koşullarda yaşadığı geçmiş toplumlarda ilk adet yaşı bugünkünden ve yakın geçmiştekinden daha küçüktü

Erkeklerin de ergenlik belirtilerinin ortaya çıkış tarihleri kızlarınki kadar değişken ve belirsizdir Onüç yaşında cinsel bakımdan olgunlaşmış erkek çocuklar olabildiği gibi, onbeş yaşına geldiği halde hala cinsel çocukluktan çıkamamış olanlar da vardır Erkek çocuklar arasında bu tür farklılıklar, kızlarda olduğundan çok daha fazla eksiklik ve aşağılık duygularına yol açmaktadır

Kız ve Erkek çocuklarının ergenliğe girdiği nasıl anlaşılır?

Kız ve erkek çocuklarında gerek fiziksel gerekse ruhsal değişimler bu dönemde görülmeye başlar Özellikle kızlarda adet görülmeye başlaması erkeklerde de cinsel fonksiyonlarda aktivasyon ergenlik döneminde aktif döneme girildiğini bize gösterir Fiziksel olarak kızlarda meme dokusunda gelişme erkeklerde de testislerde büyüme ergenliğe girildiğini bize göstermektedir

Ergenlik döneminde çocukların vücutlarındaki değişiklikler neler?

İlk adetin kesin ve belirli bir tarihi olmasına karşılık, kadın ergenliğinin diğer belirtileri için aynı şey geçerli değildir Yaklaşan ergenliğin ilk belirtisi, dokuz ile on bir yaşları arasında meydana gelen göğüslerdeki şişmedir Ancak göğüsler bundan sonra 7–9 yıl daha büyüme ve olgunlaşmaya devam edeceklerdir Göğüs uçlarının koyu renk alması ise ortalama 12–13 yaşlarında olur Cinsel organ kıllanması ise ortalama 11 yaşında başlar ve 14 yaşına kadar devam eder; ancak bundan daha erken başladığı ve daha geç tamamlandığı da olur Koltuk altı kılları ise bir-iki yıl daha geç çıkar Kız çocuğun boyunun hızla uzamaya başlaması da 9–10 yaşlarında olur; bu ilk adetin yaklaştığının da işaretidir

En hızlı boy atma çağı olan 12–14 yaşları aynı zamanda ilk adetin geldiği dönemdir

Kızlarda hem ergenlik hem de hızlı boy atma erkeklerden önce başlar Bu yüzden 11–14 yaşındaki kızlar genellikle kendi yaşlarındaki erkeklerden daha uzun ve daha ağır olurlar

Erkeklerde hızlı boy uzaması hem daha geç başlar hem de daha geç biter Kızların fiziksel gelişimi en geç 20 yaşında biter; hatta Doğu ülkelerinde kızlarda büyümenin üst yaş sınırı l6-17''ye iner Oysa erkeklerin fiziksel gelişimi ve boylanmaları 23–25 yaşlarına kadar sürebilir *****in büyümesi ortalama 13 yaşında başlar ve iki yıl kadar sürer; ama 11 yaşında başlayıp 13''te bitebildiği gibi, 14''te başlayıp 17''de de sona erebilir

Başka bir deyişle aynı yaşlardaki erkek çocuklar arasında, bazıları büyümeye başlamadan "erkekleşmiş" olanlar bulunabilir

Genellikle erkek ergenliğinin ilk işareti, erbezlerindeki büyümenin birden bire hızlanmasıdır Erbezleri ortalama 11 yaşında büyümeye başlayıp 16''da en gelişmiş durumlarına ulaşırlar Cinsel organ bölgesindeki kıllar da 10 ile 15 yaşları arasında çıkmaya başlar ve l4-18''de tamamlanır Koltuk altı kılları da çoğu zaman bundan bir süre sonra belirir Ama bunun tersi de olabilir

On sekiz yaşındaki bir kız, ergenlikten önceki çocuksu sesi yitirmiştir; ama erkek çocuklardaki ses değişikliği çok daha belirgindir Erkek çocuğun gırtlağı, *****in büyümesini tamamladığı sıralarda gelişmeye başlar Genellikle ses değişimi derece derece gerçekleşir ve bir kaç yıla yayılır Bu süre içinde çocuğun sesi çatlayabilir, kısılabilir Çıkan ses ne kadar çirkin olursa olsun aslında yitirilen bir şey yoktur Sadece çocuk henüz büyüyen gırtlak üzerinde kas kontrolüne alışamamıştır

Kızlarınki kadar belirgin olmasa da erkek göğüsleri de ergenlik sırasında bir değişim geçirirler Meme başı çevresindeki renkli halka bu sıralarda genişler ve koyulaşabilir

Erkek çocukların üçte birinde de bu halkanın altında kızlarınkine benzer ancak daha küçük bir doku oluşabilir Ama bu genellikle gençlik çağlarında ortadan kalkar

Ergenlik çağının önemli sorunlarından biri de cilt rahatsızlıklarıdır Sivilce, ergenlik döneminin cinsel değişimine bağlı bir cilt hastalığıdır Hadım edilmiş erkeklerde sivilce olmaması, ancak cinsel hormon takviyesi yapıldığında sivilce çıkması ve hormonun kesilmesiyle sivilcelerin de ortadan kalkması bunun kanıtıdır Çoğu insanda sivilceler ergenliğin diğer belirtileri tamamlandıktan sonra da sürüp gider ve ancak ilk gençlik çağının tamamlanmasıyla ortadan kalkar Bu o kadar yaygın bir sorundur ki, bir hastalık değil, normal bir gelişim olarak görülmesi daha doğru olacaktır

Kemik yaşı nedir?

Büyümenin en önemli göstergesi boy uzaması ve ağırlık artışıdır Çocuklarda boy uzaması, kemiklerin uç kısımlarındaki büyüme plakları denilen kıkırdak dokunun gelişmesi ile sağlanmaktadır Ergenlik döneminin sonunda büyüme plaklarının kapanmasıyla büyüme de durur ve erişkin boyuna ulaşılmış olur Kemik yaşı çocukların büyüme kıkırdağına bakılarak saptanan olması gereken yaşıdır

Ergenlik döneminde dengeli beslenmede nelere dikkat edilmeli?

Ergenlik çağında beslenmeye her zamankinden çok daha fazla dikkat etmeliyiz Bu çağda birçok yönden vücutta gelişme olması nedeni ile vitamin mineral protein alımının yeterli olması gereklidir Bu dönemde yağ ve karbonhidrat yönünden zengin protein açısından fakir beslenme kilo alma ve zeka gelişiminde gerilemeye neden olabilir Ayrıca beslenmedeki hatalar bu yaş gurubunda okul başarısında da direk etki etmektedir Bu dönemde kilo almadan sağlıklı beslenmek istiyorsak her tür besin maddesini dengeli olarak almalıyız

Ergenlik döneminde diyet ürünlerinin kullanımı ne kadar doğru?

Sağlıklı ve dengeli beslenen bireyler beraberinde egzersizde yapıyorlarsa diyet ürünlerine çok ihtiyaç duymayacaklardır Ancak hormonel değişim ile ortaya çıkan bu dönemdeki kilolar gençlerde diyet yapmayı zorunlu kılmaktadır Enerjisi alınmış besinler bu dönemde dikkatli kullanılmalıdır Çoğunlukla yapıldığı gibi tüm öğünler bu tür besinlerle sağlanmaya kalkılırsa gençlerde ciddi oranda demir ve vitamin eksiklikleri görülebilmektedir

Ergenlik döneminde neden fazla kilo alınır ve önlem olarak ne yapılmalı?

Ergenlik dönemi, büyümenin yeniden hızlandığı, biyolojik değişim ve olgunlaşmanın tamamlanarak çocuğun artık erişkin görünümüne girdiği dönemdir

Kızlar ergenliğe erkeklerden daha önce girdikleri için erkeklerden daha uzundurlar

Erkekler, 14 yaş civarında kızlara ulaşırlar ve onları geçerler Aynı zamanda, 12–14 yaşları arasında kızlar erkeklerden daha ağırdır

Kas kütlelerinde 1/4 oranında artış görülür Bu da ergenin sportif etkinliklere ve yoğun antrenmana hazırlıklı olmasını sağlar

Ergenlik süresi 2-6 yıl arasında sürebilir

Ergenlik başlangıcında erişkin boyun % 80''i olan boy uzunluğu 2–4 yıl içinde erişkin boyun % 99''na ulaşır

10–12 yaşlar arasında kızlar erkeklerden daha iri olurlar

Büyüme hızı doruğu kızlarda 9 cm/yıl erkeklerde 10,5 cm/yıl

Boy uzaması kızlarda 16–18 yaşlarında erkeklerde 18–20 yaşlarında durur

Genelde kızların 14 yaşından sonra uzamalarının durduğu ve gövde-bacak uzunlukları açısından yetişkin proporsiyonlarına da bu yaşta ulaştıkları gözlenmiştir

Ergenlik dönemi süresince beden ağırlığı kızlarda 16 kg erkeklerde 20 kg artar

Gerek kız gerekse erkek çocukların birçoğunda, ergenlik öncesinde (8–10 yaşlarında) bedende yağ depolanması sonucu ağırlıkta belirgin bir artma görülür Ergenlik dönemi boyunca ise erkeklerde ve kızlarda ağırlık artışı nedenleri farklıdır

Erkekler kas gelişmesi iskelet kitlesinin artması Kızlar yağ depolanması sonucu kilo alırlar

Bu kilo almasında östrojen hormonunun ve beslenmede yapılan hataların çok payı vardır

Ağırlık artmasının en hızlı olduğu dönem, büyüme hızı doruğu”''dan altı ay sonra yaşanır

Ergenlik dönemi en sık rastlanan kansızlığı nasıl önleriz?

Ergenlik çağı ile birlikte büyüme ve gelişme çok hızlı bir şekilde artar Vücuttaki bu hızlı gelişimi adet görmede eklendiğinde kız çocuklarında kansızlık aşikar olur Bu nedenle kız çocuklarında bu çağda özellikle kansızlık sıklıkla görmekteyiz Bu konuda en emin yol dışarıdan demir ilaçlarının verilmesidir İhtiyaç tespit edilerek bu yaştaki çocuklara dönem dönem demir tedavisi ve C vitamini verilmelidir

Ergenlerde kalsiyum ihtiyacı nedir?

Ergenlik döneminde günlük Ca ihtiyacı 1000mg dır Bu dönemde kemik yapısında oluşan ileri düzeyde büyümeyi karşılamak için bu miktarı ergen almak zorundadır Aşağıdaki Ca emilimi için gerekli bazı uyarılara dikkat etmeliyiz

Kalsiyum emilimini arttıran faktörler:

Vitamin D

Sütteki laktoz

Hidroklorik asit, sitrik asit, askorbik asid (vitamin C)

Egzersiz

Kalsiyum emilimini azaltan faktörler:

D vitamini eksikliği (güneş ışınlarından faydalanmama)

Mide barsak sistemi hastalıkları

Düşük mide asidi

Stres

Hareketsizlik

Çok yüksek oranda protein ve yağ alımı

Ispanak, pazı, pancar, kakao gibi ogzalik asitli yiyecekler

Yüksek fosfor alımı…

Adet dönemleri neden ağrılı geçer?

Adet yumurtanın vücuttan atılması için rahimde oluşan kanama oluşması sonucu oluşur

Bu doku tahliyesi sırasında bu bölgedeki kasılmalar bazı genç kızlarda ağrılara neden olabilir Bu durumda ağrı önleyici tedavi yapılmalı ve bu bölgede spazmı arttıran bir neden olup olmadığı araştırılmalıdır

Ergenlik dönemi kazanılan kötü alışkanlıkların başında gelen sigaraya nasıl karşı konulmalı?

Çocuğunuza sigara ve zararlarını eğitsel olarak göstermeliyiz Ergenlik çağından çok önce çocukluk çağından itibaren bu tür zararlı maddelere karşı bilgilendirme yapılmalı ve gence bir arkadaş gibi yaklaşmalıyız

Ergenlik dönemi hırçınlık nasıl giderilir?

* Paniklemeyin, cezalandırmayın: Paniğe kapılır, çocuğunuzun her sorumsuz davranışının üzerine gider ve cezalandırırsanız, yalnız çocuğunuzu değil, kendinizi de deliye çevirirsiniz

* Sorumluluk üstlensin: Sorumsuz davranıyorsa yakınmayın, sorumluluk verin Yardım etme çabalarıyla sadece büyümesini engellersiniz

* Teşvik edin: Geri çekilerek kendi sorumluluğunu taşımasına olanak verirseniz, yararını göreceksiniz

* Karşılık vermeyin: İlk öfke nöbetlerinde sağduyulu davranırsanız kendine çekidüzen verecektir

* Dikkatle dinleyin: *******lerin, şikâyetlerin ve isteklerin anlamını keşfedin Öfkenize gem vurursanız, çocuğunuz sorunlarıyla baş edebileceğini ve destek verdiğinizi görür

Ergenlik dönemi aile ve diğer kişilerle olan ilişkiler nasıl gelişir?

* Çocuğunuzu bekleyen sorunlar konusunda bilgi sahibi olun

* Çocuğunuzun yargılayan yapısına karşı sabırlı ve itinalı davranın

* Okuluyla ilişki kurun

* Doğru iletişim kurma yöntemlerini uygulayın

* Katı, sert bir tutum izlemeyin Sabırlı, sevgi dolu ve hoşgörülü olun

* Çocuğunuzun durumunda normalden sapan, süregelen ve yerleşen davranışları fark edin

* Sen böylesin, şöylesin demeden, fikrini alın

* Çocuğunuzu kesinlikle kimseyle kıyaslamayın

* Çocuğunuz ve aileniz ile birlikte hobiler bulun ve aile olduğunuzu ona hissettirin Kaynak: Cinsel Sağlık