Epilepsi - Genel Bilgi

Makaleler ve Yazılar

Bu konuda Epilepsi ile ilgili genel bilgileri bulabilirsiniz Epilepsiyle yeni tanışanlar için mutlaka okunması gereken bir makaledir
EPİLEPSİNİN SEBEPLERİ
İnsan beyni 100 milyardan fazla sinir hücresinden oluşur Bu hücrelerin her biri diğeriyle iletişim halindedir Bazıları sinyal göndermekte bazılarıda bu sinyalleri durdurmaktadır

Beynin normal işlevi bu iki durum arasındaki dengeden oluşur Normalden fazla sinirin aynı anda mesaj göndermesi ve belli düzeydeki mesajların engellenmemesi sonucunda beyinde bir çeşit elektriksel fırtınaya yol açar En basit tanımıyla buna Epilepsi denir

Genelde bunun sebepleri, doğumdan kaynaklanabilen beyin hasarları, kafa yaralanmaları, beyin tümörleri ve *****izim olabilir Bazı krizler genetiktir, ancak bu durum çok sık görülmez

Herkes epilepsi krizi geçirebilir Aslında hepimizin hayatımızın bir bölümünde bu hastalığa yakalanma ihtimalimiz vardır

Krizler hiçbir açık sebep olmaksızında olabilir, ancak beyin hasarı olan kişilerde risk daha fazladır Hatta krizler beyin hasarından yıllar sonra bile çıkabilir

Kokain ve ***** gibi bazı maddeler krizi tetikleyebilir Bu tetiklemeden sonra madde bırakılsa bile krizlerin devam ettiği görülebilmektedir

Epilepsi, genellikle aileden gelmez veya çocuklara geçmez Ancak bu tür akrabalıklarda epilepsi riski daha yüksektir

İki temel tip kriz vardır
-Parsiyal : Beynin bir kısmında başlar ve yayılır
-Jeneralize: İki taraftada başlar ve bayılmaya yol açabilir

Krizler bir çok formda görülebilir ve her zaman bayılma ve bilinç kaybına yol açmayabilir Bir çok kriz saniyeler sürer

Basit parsiyel krizler kol ve bacak titremelerinden, ağızda garip bir tattan veya vücudun bir bölgesine iğne batırılıyormuş hissi ve karıncalanmadan meydana gelir Bunlar daha sonra krizlere dönüşebilir ve bu evreye genelde uyarı veya aura denir

İnsanlar genelde şu gerçekleri bilmezler:
Epilepsi çok yaygındır ve herkes kriz geçirebilir
Epilepsi hastası olan bir çok hasta ilaçlar sayesinde krizleri durdurabilmektedir
Epilepsi hastası olan birçok kişi hayatını herkes kadar normal devam ettirebilir
Epilepsi zamanla geçebilir
Epilepsi genellikle kalıtsal değildir
Kriz geçiren kişi başkaları için tehlike yaratmaz ve kriz geçiren kişiden uzaklaşmaya gerek yoktur
Birçok kriz, krizi geçiren kişiye zarar vermezEpilepside Tanı ve Teşhis

Kriz geçiren bir hasta, hastaneye gittiğinde doktorlar genelde şu unsurlar üzerinde durur:
Hasta tam anlamıyla kriz geçirdimi?
Eğer geçirdiyse, kaç kere geçirdi? (2 krizden sonra, daha fazla kriz şansı %80-%90 civarındadır)
Krizin sebebi ne olabilir

Doktor ve hasta arasındaki diyalog tanıda en büyük rolü oynar Krizin oluşu ve şekli hakkındaki sözel anlatımlar genelde teşhisin konmasında yeterlidir

Ayrıca, doktor sebepleride araştıracaktır ***** tüketimi, madde kullanımı ve kafa yaralanmaları, doğum sorunları ve menenjit geçmişi gibi sorularla doktor sebebi bulmaya çalışacaktır Ayrıca ailede epilepsi hastası olup olmadığı da araştırılabilir

Beyin sorunlarıyla ilgili daha detaylı sorular ardından epilepsi tanısında kullanılan 3 teşhis aracından birine veya hepsine başvurmak gerekebilir

Electroencephalography (EEG): Beyin aktivitesinin kafa derisi üzerinden acısız bir şekilde kaydedilmesi sayesinde, EEG normalden farklı bazı belirgin anormallikler gösterebilir Bazı insanlarda EEG de farklı aktivite görülmeyebilir

Computerised tomography (CT) scanning: Beynin X-Ray kullanılarak oluşturulmuş görüntüsü epilepsi hakkında bilgi verebilir

Magnetic resonance imaging (MRI): Güçlü manyetik alan ve radyo dalgalarıyla görüntülemedir Bu yöntem CT den daha etkilidirTEDAVİ
Teşhis konulduktan sonra, genelde hastaya bir veya birden fazla anti-epileptic drug (AED) (epilepsiyi önleyici ilaç) yazılır
Piyasada birçok ilaç bulunmaktadır ve ilaç seçimi doktor tarafından hastanın durumuna ve epilepsinin seyrine göre yapılır Genellikle tek bir ilaçla ve düşük dozda başlanır ve doz zamanla arttırılır
Genelde yüksek dozda ilaçlarda hastalar yan etkilerle karşılaşır Bu etkileri bir doktora sormakta fayda vardır
Eğer yan etkiler çoksa ve krizler durmuyorsa genelde ilaç değiştirilir

Hastalar bu ilaçları tam olarak doktorun söylediği şekilde almalı ve hiçbir dozu kaçırmamalıdır İlaç kullanımının kesilmesi veya ara verilmesi krizlerin durumunu eskisinden daha kötü yapabilir
Birçok AED başka ilaçlarla etkileşime girer Bu nedenle başka ilaç kullanımında mutlaka doktora danışılmalıdır (Antibiyotik, ağrıkesiciler vs) Ayrıca bazı başka ilaçlar AED nin etkisinide yok edebilir AED kullanırken başka ilaç alınacaksa mutlaka doktora danışmak gerekir
İlaçlarla geçmeyen epilepside (dirençli epilepsi) Cerrahi yöntemler düşünülür
Cerrahiden önce;
Beyindeki anormalliğin ne olduğunun tam olarak bilinmesi ve giderilebilir olması,
Krizlerin beyindeki anormallikten kaynaklandığının kesin olarak bilinmesi,
Beyindeki değişikliğin diğer işlevleri etkilemeyecek bir bölgede yapılması gerekliliği
Gözönünde bulundurulur
Ameliyat detayları ve yöntemleri için beyin cerrahlarına başvurmakta fayda vardır
Bazı durumlarda ameliyatla krizler tamamen durdurulmak yerine azaltılmaya ve yayılmasını önlemeye de çalışılabilir
Vagal nerve stimulation (Vagus Sinir Uyarıcısı) bir başka cerrahi yöntemdir ve beyinle ilgili bir işleme gerek bırakmaz Bunun yerine deri altına (göğüste) bir uyarıcı makina yerleştirilir (implant) ve boyun bölgesindeki vagus sinirine bir kablo takılır Vagus siniri bir çok fonksiyonu kontrol eden büyük bir sinirdir ve karından beyne kadar bir çok bölgeye hakimdir Bu yöntem her zaman krizleri tamamen durdurmasa da genellikle krizleri büyük oranda azaltır ve şiddetini yumuşatır
Tedavi için bu yöntemler dışında başka yöntemlerde olabilir Ancak bu yöntemler yukardaki yöntemlerin yerini kesinlikle almamalıdır, bu yöntemlere ek olarak kullanılabilir
Bu yöntemler arasında yoga, aromaterapi gibi rahatlama terapileri, bitkisel tedaviler ve akapunktur gibi yöntemler vardır, ancak bu yöntemler hiçbir zaman ilaç veya cerrahi tedavinin yerine kullanılmamalıdır Eğer mutlaka kullanılacaksa bu tedavi yöntemlerine ek olarak kullanılmalıdır
Tedavinin Getirileri:
AED ler çok etkilidir ve hastaların %75 i AED ler sayesinde krizlerden kurtulur veya krizleri azalır İlaca dirençli epilepsiler için ise sürekli yeni ilaçlar geliştirilmektedir
Cerrahi, sadece ilaca dirençli hastalar için bir çözümdür Hipokampus ameliyatları %60-70 çözüm sunmaktadır
Bunlar dışında bazı deneysel yöntemler ve yeni teknikler sürekli geliştirilmektedirEPİLEPSİYLE YAŞAMAKYaşam tarzı epilepsiyle ilişkilendirilebilir
Her 20 hastadan 1 i parlak ışığa veya flaşa duyarlıdır Bu tür kişilerde bazı televizyon programları ve bilgisayar oyunları veya güçlü ve ani yanan ışıklar krizi tetikleyebilir
Bir çok insan aşırı ***** tüketiminden, madde bağımlılığından ve uykusuzluktan dolayı kriz geçirebilir Ayrıca stresde kriz frekansını etkileyebilir
Epilepsili kişiler bazı risklerden uzak durmalıdır Dağ tırmanışları, scuba dalışları ve bu tür aşırı sporlardan uzak durmakta fayda vardır Ancak bunun dışında bu kişilerin hayatları diğerlerinden çok da farklı olmak zorunda değildir
Yüzme gibi aktivitelerde kişinin tek başına yüzmek yerine yanında durumundan haberdar olan ve kriz sırasında ne yapacağını bilen biriyle olması faydalıdır
Ev Hayatı:
Duş yapmak banyo yapmaktan daha güvenlidir Eğer banyo yapılacaksa boğulma riskini azaltmak için çok fazla su doldurulmamalıdır ve kapı kilitlenmemelidir
Ateşle ilgili durumlarda, (mangal, açıkta yakılan ateş, ısıtıcılar ve yemek pişirmek gibi) kişi tek başına olmazsa daha güvenli bir ortam oluşur Ocak yerine mikrodalga kullanımı daha güvenli olacaktır
İlk Yardım
Kriz geçiren biriyle yaşıyorsanız kriz sırasında nasıl davranmanız gerektiğini bilmenizde fayda vardır

Kriz Anında:
Kişiye tehlike yaratabilecek tehlikeli objeleri uzaklaştırın Kişi tehlikeli bir yerde değilse kişiyi uzaklaştırmak yerine tehlike yaratacak eşyaları uzaklaştırmak daha faydalıdır Kriz geçene kadar kişinin yanından ayrılmayın
Kasılmalı veya titremeli krizlerde zaman tutmak faydalıdır Eğer kriz çok uzun sürüyor ve geçmiyorsa acil tıbbi destek almak yapılacak en doğru iştir
Kriz geçiren kişinin ağzına hiçbirşey sıkıştırmayınız Bu şekilde kişiye daha çok zarar verebilirsiniz
Kişinin kafasının altına yumuşak birşeyler koyun Yastık, ceket vs gibi Bu sayede kafa yaralanmalarını önlemiş olursunuz
Kişinin titremesini veya kasılmasını önlemeye çalışmayın Bu şekilde kendinize veya kişiye zarar verebilirsiniz
Kişinin kıyafetlerini gevşetin özellikle boyun bölgesindeki kravat düğme gibi sıkı kıyafetleri gevşetin Kolye vs varsa çıkartın
Krizden sonra kişiyi soluna çevirin ve tamamen iyileşene kadar yanından ayrılmayın
Kişinin solunumunun engellenmediğinden emin olun
Eğer kasılmalar 5 dakikadan fazla sürüyorsa veya peş peşe tekrarlanıyorsa mutlaka ambulans çağırın
İşte Epilepsi
Patronunuzu ve çalışma arkadaşlarınızı mutlaka durumunuzdan haberdar edin İşyerindekilere kriz anında ne yapmaları gerektiğini anlatın Riskli işlerden uzak durunHamilelik ve Epilepsi
Krizlerin Riski
Hamilelik sırasında AED ler vücuttaki kan değişimlerine uyum sağlayamayabilir ve krizler iyiye veya kötüye gidebilir Kasılmalar ve/veya düşmeler rahimdeki bebeğe tehlike oluşturabilir Hamilelik döneminde ilaçlar kesinlikle aksatılmamalı ve doktorun önerdiği şekilde kullanılmalıdır
AED lerin Riskleri
AED ler tek başlarına rahimdeki bebeğe çok fazla etki yaratmazlar Doğumda normal populasyonda anormallik frekansı %2 iken, tek AED kullanımında bu oran %6 ya, ve çoklu AED kullanımında %20 lere ulaşmaktadır Bu nedenle hamilelikte minimum AED kullanılması önemlidir
Hamilelik ve doğumda epilepsi için mutlaka gerekli doktorlardan detaylı bilgi alınız
AED kullanılan tüm hamileliklerde ilk üç ayda folik asit alınması faydalıdır Folik asit sayesinde anormallik riski azalmaktadır
Hamileliğin son ayında K vitamini fayda sağlayacaktır Yeni doğan bebeğede K vitamini verilmesi AED lerin K vitaminini vücutta azalttığından dolayı faydalı olacaktır K vitamini eksikliği yenidoğanlarda beyin kanamalarını tetikleyebilmektedir
Emzirme
AED kullanan kadınlar AED lerin süte çok az miktarlarda karışması veya hiç karışmamasından dolayı rahatlıkla emzirebilirler Ancak bazı ilaçlarda karışım oranı fazla olabilir ve bu nedenle mutlaka doktora sorulması gerekmektedir

çOCUKLAR ve EPİLEPSİ
çocuklarda epileptik sorunlar için mutlaka bir doktora danışılmalıdır çocuklarda, yetişkinlerden farklı durumlar oluşabilir Bu nedenle bu yazıda pediyatrik açıklama yapılmayacaktır Bu hassas konunun bir pediyatrik nöroloğa danışılması sizler için daha faydalı olacaktır
Ancak çocuklarda epilepsi olduğu durumlarda mutlaka okulda ve sosyal ortamlarda çocuğunuz ne zaman yanınızda olmayacaksa, çocuğunuza bakan veya onunla birlikte kalan kişiler çocuğunuzun durumunu çok iyi bilmelidirler ve gerekli önlemleri almalıdırlar özellikle okulda müdür, öğretmen, bakıcılar hatta hademeler bile - okuldaki yetişkin herkesin çocuğunuzun hastalığını bilmemeleri ve kriz anında ne yapacaklarının öğretilmiş olması önemlidir

Bu yazı sadece bilgilendirme amaçlıdır ve hiçbir tıbbi tedavi kaynağı olarak kullanılamaz Bu yazıda kendinizden birşeyler bulduysanız mutlaka TIP DOKTORLARINA başvurunuz Sitemizin forum bölümünde epilepsi ile ilgili bölüm bulunmaktadır Forumları ziyaret ederek görüş ve bilgilerinizi paylaşabilirsiniz Tıp doktoruysanız ve bu yazının yanlış olduğunu veya eksik olduğunu düşünüyorsanız mutlaka mesaj atınız Tıp doktorlarından gelen her türlü öneri, düzeltme ve makale mutlaka değerlendirilecektir
Bu yazı wwwbbccouk/health sitesinden çeviridir