![]() |
Fiil Yapan Yapım Ekleri-Nedir |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Fiil Yapan Yapım Ekleri-NedirFİİL YAPAN YAPIM Eklerİ Bu Ekler isim ve fiil kök ve gövdelerinden fiil gövdeleri türetirler: göz göz-le(mek) bilgi- bilgi-len(mek)-dir(mek) sev- sev-dir(mek) bildir- bildir-il(mek) Fiil yapan Ekler, isime veya fiile getirilişine göre ikiyte ayrılır: İsimden fil yapan Ekler Fiilden isin yapan Ekler a ![]() Bu Ekler isim kök ve gövdelerinden fiil gövdeleri türetirler: İsim-len-dir- Ad-lan-dır İki-le- Durgun-laş- En çok kullanılan isimden fiil yapan Ekler şunlardır: -lE çok kullanışlı bir ektir ![]() Baş-la-, suç-la, su-la, taş-la-, av-la-, kış-la-, çın-la-, in-le-, ter-le-, gece-le-, hafif-le-, karış-la-, kurşun-la-, perçin-le-, yuvar-la- ![]() ![]() ![]() -El Genellikle sıfatlardan fiil yapar: çoğ-al-, dar-al-, az-al-, boş-al-, düz-el-, dik-el- ![]() ![]() ![]() -l Bazı sıfatlardan oluş filleri yapar: Kısa-l-, doğru-l-, sivri-l-, duru-l-, ince-l- ![]() ![]() ![]() -E Fazla işlek değildir: Yaş-a-, kan-a-, boş-a-, tün-e-, oy(u)n-a- ![]() ![]() ![]() -°r Daha çok renk isimlerinden sonra gelir: Kara-r-, yaş-ar-, boz-ar-, ağ(k)-ar-, sar(ı)-ar-, mor-ar- ![]() ![]() ![]() -dE Yansımalara getirilir: çıtır-da-, şırıl-da-, horul-da-, fısıl-da-, gürül-de- ![]() ![]() ![]() -msE Fazla işlek değildir: Az-ı-msa-, küçü-mse-, ben-i-mse-, öz-ü-mse-, kötü-mse- ![]() ![]() ![]() -sE Fazla işlek değildir: su-sa-, garip-se-, önem-se-, mühim-se- ![]() ![]() ![]() -lEş [19] Bazı isimlere getirilir: Sert-leş-, taş-laş-, kötü-leş-, iyi-leş-, katı-laş-, sağlam-laş- ![]() ![]() ![]() -lEn Bir şeye sonradan sahip olma anlamı katar: Ev-len-, can-lan-, hoş-lan-, us-lan-, iç-len-, dert-len- ![]() ![]() ![]() b ![]() Fiil kök ve gövdelerine getirilerek fiil gövdesi türeten eklerdir: -t çatı ekidir; geçişsiz fiilleri geçişli (oldurgan) yapar; geçişli fiillerin de geçişliliğini artırır (ettirgen yapar) ![]() Yürü-t-, acı-t-, ak-ı-t-, oku-t-, anla-t-, ağla-t-, ara-t-, kızar-t- ![]() ![]() ![]() -°r çatı ekidir ![]() ![]() çık-a-r-, kop-a-r-, kaç-ı-r-, uç-u-r-, bat-ı-r-, düş-ü-r-, iç-i-r- ![]() ![]() ![]() -Dİr çatı ekidir; geçişsiz fiilleri geçişli (oldurgan) yapar; geçişli fiillerin de geçişlilik derecesini artırır (ettirgen yapar): Yaz-dır-, sor-dur-, aç-tır-, çiz-dir-, sök-tür-, as-tır-, koş-tur- ![]() ![]() ![]() -l çatı ekidir; edilgen ve dönüşlü fiil yapar: At-ı-l-, soy-u-l-, yaz-ı-l, çiz-i-l-, ay(ı)r-ı-l-, gid-i-l- ![]() ![]() ![]() -n çatı ekidir; edilgen ve dönüşlü fiiller yapar: Başla-n-, tara-n-, yıka-n-, bil-i-n-, sil-i-n-, sür-ü-n-, taşı-n-, al-ı-n- ![]() ![]() ![]() -ş çatı ekidir; işteş fiil yapar: Döv-ü-ş-, at-ı-ş-, tart-ı-ş-, gör-ü-ş-, uç-u-ş-, bekle-ş-, it-i-ş-, sel mla-ş- ![]() ![]() ![]() -ElE Devamlılık, anlatılan işin art arda yapıldığını bildirir: Kov-ala-, it-ele-, silk-ele-, dur-ala-, tep-ele- ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|