Öğretmen Hastalığı Varis

Öğretmenim varis çoraplarınızı giydiniz mi?
Doç Dr Cumhur Kılınç
Kısaca ‘öğretmen hastalığı’ olarak bilinen varis, kimileri tarafından pek önemsenmese de ciddi proplemlere yol açabilir Hastalığın en yaygın bulguları bacakların görüntüsünün bozulması ve uzun süre ayakta durunca ortaya çıkan bacak ağrısı, şişlik ve ağırlaşma hissidir Gece krampları görülebilir
Toplumun yaklaşık % 20’sinde görülen varisler, sadece estetik bir sorun olmayıp aynı zamanda yaygın bir sağlık sorunu Ailesel yatkınlığın da önemli ölçüde söz konusu olduğu, bacak toplardamarlarında görülen bu hastalık, uzun süre ayakta kalarak hizmet verilen öğretmenlik gibi mesleklerde çalışanlarda daha sık görülüyor Bu nedenle Milli Eğitim Bakanı’mızı, öğretmenlerimizin sağlığını koruma konusunda “proaktif” olmaya ve bir çift varis çorabını her yıl, belirli bir yaş grubunda olan öğretmenlerimize vermeye davet ediyorum
Varisler, bacak ve uyluk yüzeysel toplardamarlarının (ven) kapakçıklarında gelişen kalıcı yetmezlik sonucu damar boylarında uzama, kıvrımlı hale gelme, bazı yerlerde kese şeklinde genişleme ile karakterize bir damar hastalıktır Kısaca yüzeysel venlerin “kronik venöz yetmezliği” olarak da adlandırılır
Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü uzmanlarından Opr Dr Naci Erciyes Yağan, kadınlarda erkeklere oranla çok daha fazla görülen varislerin, en sık görülen damar hastalığı olduğunu ifade ediyor Yaşla beraber artış gösteren varis; ağrı, kaşıntı, ayak bileğinde şişme, gece krampları, yüzeysel tromboflebitler adı verilen iltihaplanmalar, venöz ayak bileği cilt değişiklikleri ve kanama gibi şikâyetlere neden olabiliyor
Varisler nedenlerine bağlı olarak primer veya sekonder olabilir Günümüzde en çok kabul gören teori, kalıtımsal ven duvarı zayıflığı ve kapakçık yetmezliği ile venöz hipertansiyondur Sekonder veya edinsel varisler, venöz kapakçıkların travma, derin ven trombozu veya iltihap gibi nedenlere bağlı hasar alması sonucu meydana gelir Bir bacakta kıvrım yapmış belirgin varisler yanında daha küçük çaplı ağsı görünümde oluşumlar da bulunabilir Bu oluşumlar elle hissedilemeyen, ciltte yüzeysel yerleşim gösteren, 1 mm veya daha küçük çaplı mavi veya kırmızı, çizgisel renk değişiklikleri olarak görülürler
Araştırmalar, varis oluşumunda rol oynayan birçok etken ortaya koymuştur Aile öyküsü (kalıtım), önde gelen risk faktörleri olarak gösterilmiştir Uzun süre ayakta kalma ya da uzun süre oturarak iş yapma, önemli bir risk faktörü olup günde 4 saatten fazla ayakta kalanlarda yüksek derecede venöz yetmezlik gelişme riski 2,7 kat artar Hamilelik, şişmanlık, uzun süre oturarak çalışmak, hareketsizlik, yaşlılık, ilaç kullanımı (doğum kontrol hapları, menapoz döneminde kullanılan hormon replasman tedavileri), sigara ve alkol diğer risk faktörleridir
Hastalığın en yaygın bulguları bacakların görüntüsünün bozulması ve uzun süre ayakta durunca ortaya çıkan bacak ağrısı, şişlik ve ağırlaşma hissidir Gece krampları görülebilir Bulgular, hastalığın derecesiyle ilişkili olmayabilir Bazen hasta varisleşmiş bir damarı zedeleyebilir Bu durumda belirgin bir kanama görülebilir Bacak varislerinin önemli bir komplikasyonu yüzeysel tromboflebittir Ciddi bir ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilir Uzun süreli bacak varislerinde kronik ayak bileği şişliği, ciltte renk değişikliği, egzama, cilt iltihabı ve bacak yaraları gelişebilir Uzun süre ayakta durma veya şişmanlık tüm bacak varislerinin daha belirgin hale gelmesine neden olur
Varis tedavisinde amaç yaşam kalitesini artırmaktır Hastalık genellikle iyi huylu seyir gösterip hastaların çoğunda ameliyat gerekmez ve konservatif tedavi yöntemleriyle iyi sonuçlar alınır Bu nedenle bulgular, çok ciddi değilse girişimsel tedavilere ihtiyaç yoktur Belirtiler hastanın yaşam kalitesini ciddi olarak etkiliyorsa tedavi düşünülmelidir Bazen büyük varisleri bulunan hastalarda, kanama veya yara gibi komplikasyonlar gelişirse daha ileri cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulur Etken sebepler ortadan kaldırılmadıkça (fazla kilo, uzun süre ayakta durma, östrojen kullanımı) varis oluşumunun belirli bir süre sonra tekrarlayacağı unutulmamalıdır Varis ve kronik venöz yetmezlikte uygulanan yöntemlerin hiçbirisi tek başına varis çorabı uygulaması olmadan başarılı olamaz Bu nedenle varis çorabı uygulamaları venöz yetmezlik tedavisinde mutlak bir gereklilik olarak kabul edilebilir Varis çorapları değişik basınç aralıklarında bulunurlar ve hastanın şikâyetlerinin ve hastalığının derecesine göre ihtiyaç duyulan basınç aralıklarında kullanılır Çeşitli tipleri olan varis çorapları, tek başına tedavi edici değildir Hastalığın ilerlemesini durdurmada, daha da önemlisi hastalığın gelişimini önlemede son derece etkilidir



Varis hastalığı ile baş etmek için bir kaç öneri

* Düzenli egzersiz, özellikle de yürüyüş
* Bir yerde uzun süre oturmak ya da ayakta durmaktan kaçınma
* Periyodik olarak ağırlığı bir ayaktan diğerine değiştirme ve her bir ayağı yukarı aşağı doğru büküp açma Bu kas aktivitesi, venler üzerindeki kalbe doğru olan kan akışını kolaylaştırır
* Fırsat buldukça bacakları kalp seviyesinden yukarıda tutma
* Otururken bacak bacak üstüne atmaktan sakınma (bacak bacak üstüne atma, bacak venlerinde güçlü bir geriye doğru basınç oluşturur)
* Bacak venlerindeki gereksiz basıncı azaltmaya yönelik olarak kilo kontrolü
* Tayt, sıkı kemer, sıkı bandajları olan diz üstü, uyluk üstü çoraplar gibi sıkı giyeceklerden sakınma * Kabızlığı önleyici yiyeceklerle beslenme * Meslek gereği uzun süre ayakta duran veya oturan kişilerde uygun varis çorapları giymek

Bilgilendirme için teşekkürler