Çocuklarda Beslenme...

Ne zaman baslamali?
Bebeginiz dört aylik olana dek diyetini anne sütü ve/veya hazir mama olusturmaktadir (Çocuk hekiminiz buna, vitaminler ve demir ekleyebilir) Dört ile altinci aylar arasinda kati gidalar eklemeye baslayabilirsiniz Bazi bebekler üç aylikken kati gidalar almaya hazir duruma gelmesine karsin dil atma refleksi genellikle dördüncü aydan itibaren kaybolmaya baslar Aslinda emme islevinde önemli bir rolü olan bu refleks yüzünden bebek, agzina sokulan her seyi; kasigi, yiyecekleri diliyle iter Dördüncü aydan itibaren bebeginizin enerji gereksinimi artacaktir Bebeginize ek kalori saglayacagindan dördüncü ve altinci aylar arasinda kati gidalara baslamak idealdir

Kati gidalari vermeye baslarken gün içinde siz ve bebeginiz için en uygun beslenme zamanini saptayin Bu günün herhangi bir saati olabilir Sizin en rahat olacaginiz dikkatinizi dagitacak baska islerinizin olmadigi bir zamani tercih etmeniz dogaldir Sonralari, büyüdükçe sizlerle birlikte sofraya oturmak isteyecegini unutmayin Yedirirken basini çevirir veya aglarsa onu zorlamayin Kati gidalara her ikinizin de zevk alacagi, hosnut kalacagi bir dönemde baslamaniz, herhangi belirli bir zamanda baslamaktan çok daha önemlidir Istemiyorsa zorlamayin, emzirmeye ve ya biberonla beslemeye bir-iki hafta daha devam ettikten, sonra tekrar deneyin

Nasil Baslamali ?
Bogazina kaçma riskini en aza indirgemek için bebeginizin oturur pozisyonda (kucaginizda veya mama sandalyesinde) olmasina dikkat edin Kati gidalari kasikla verin Bazi anne-babalar bunlari biberonla vermeye çalisirlar Bu yöntem bebegin nefes borusuna yiyecek kaçma riski açisindan sakincalidir Ayrica her ögünde aldigi besin miktarini asiri bir sekilde artirabileceginden asiri kilo alimina neden olur Bebeginizin oturarak yeme islevine -kasiktan azar azar alarak, yudumlar arasinda dinlenerek ve doydugunda durmayi ögrenerek- alismasi gereklidir

Tüm yasami boyunca onun sagligini etkileyecek olan dogru yeme aliskanliklarinin temeli bu dönemde atilmaktadir
Bebek kasiklari bile bu dönemdeki bebekler için fazla genis olabilir Bu yüzden en iyisi küçük çay kasiklarindan kullanmaktir Yarim çay kasigi (tatli kasiginin çeyregi) veya daha az miktarlarla baslayin ve beslenme boyunca onunla konusurak yardimci olun ("mmm, bak ne kadar güzel?") Büyük bir olasilikla, baslangiçta sasiracak ne yapacagini bilemeyecektir Asagilanmis veya kafasi karismis gibi görünebilir, burun kivirip, lokmasini agzinda geveleyebilir veya tümüyle reddedebilir Bu tepkiyi anlamak zor degildir Eskiden yedikleri ile simdiki yediklerinin arasindaki farki gözönünde bulundurursaniz onu daha iyi anlarsiniz

Kati gidalara geçis dönemini kolaylastirmak için su yöntemi deneyebilirsiniz: Önce bebeginize biraz süt (meme veya hazir mama) verdikten sonra az bir miktarda kati gidayi yarim çay kasiklik yudumlarda verin ve ögününü yine süt ile bitirin Bu yöntem çok aciktigi zamanlarda düs kirikligina ugramasini önleyebildigi gibi, kasikla beslenme deneyimini meme emmenin verdigi hazla bagdastirmasina yardimci olacaktir
Ne yaparsaniz yapin, kati gidalarla beslenmeye basladiginizda yiyeceklerin çogunu geri çikaracak, bir kismi yüzüne bir kismi önlügüne bulasacaktir Bu nedenle kati gidalari yutmayi becerene kadar ona bir iki çay kasigi vermekle yetinin beslenme ögünlerini çok yavas arttirin

Neyle baslamali?
Birçok bebegin tanistigi ilk kati gida, pirinç mamasi (pirinç püresi)dir Bunu yulaf ezmesi ve arpa mamasi izler Çok küçük bebeklerde allerjik reaksiyonlara yol açabildiklerinden bugday ve diger tahil ürünlerini daha sonra vermek uygundur Küçük kavanozlarda açilip yemeye hazir olanlardan kullanabilir veya paketlerde kurutulmus bir sekilde satilan tahil ürünlerine (cereal) hazir mama, anne sütü veya su ekleyebilirsiniz Hazir ürünlerinin kullanimi daha kolaydir Buna karsilik, kuru tahil ürünlerinin hem demir içerigi daha fazladir ve hemde kivamini bebeginize uygun ayarlama olanaginiz vardir Özellikle bebekler için üretilmis ürünlerden satin alirsaniz, bebeginizin besin gereksinimlerinin karsilandigindan daha emin olursunuz

Bebeginiz tahil ürünlerini kabul ettikten sonra yavas yavas diger kati gidalarla da tanismaya baslayabilir Uygulayabileceginiz siralardan birisi:
Süzgeçten geçirilmis sebzeler; kabak, havuç gibi turuncu renkli sebzelerle baslayin (birçok bebek için alti aydan önce hazmi zor oldugundan misir daha sonralari verilmelidir
Meyveler; elma, armut
Et; tavuk, dana, hindi, koyun (alerji riski daha yüksek oldugundan deniz ürünlerine daha sonra baslanilmalidir)

Yeni gidalara teker teker baslayin ve üç-dört gün boyunca baska yeni bir gida vermeyin Her yeni gida ile birlikte ishal, döküntü veya kusma gibi allerjik belirtilerin olup olmadigini gözleyin Bunlardan herhangi birini gördügünüz anda, kuskulandiginiz yiyecegi diyetten çikarin ve çocuk hekiminize danisina kadar tekrar vermeyin Kati gidalara basladiktan sonra iki-üç ay içinde bebeginizin diyeti; üç ögüne bölünmüs:
anne sütü veya hazir mama,
tahil ürünleri,
sebzeler, etler

meyvelerden
olusmalidir
Siklikla alerjiye sebep oldugundan, yumurtaya en son baslanir Bebeginizi yüksek kolesterol içerikli gidalara alistirmayin ve yumurtayi haftada en çok üç kez verin
Bebeginiz oturmaya basladigi zaman bazi yiyecekleri eline vererek kendi kendine beslenmeyi ögrenmesine yardimci olabilirsiniz Verdiginiz yiyeceklerin yumusak, yutmasi kolay, ve solunum yollarini tikayamayacak kadar küçük tanelere ufalanir özellikte olmasina dikkat ediniz Iyi pismis ve dogranmis yesil fasulye, bezelye, patates ve küçük parçalar halindeki kraker ve bisküviler bunlardan bazilaridir Bu dönemde çignenmesi gerekecek gidalardan vermeyiniz

Günlük üç ögünün her birinde yemesi gereken miktar yaklasik 120 ml veya bir küçük kavanoz dolusu rendelenmis hazir bebek mamasidir (büyüklere göre hazirlanmis konserve gidalar çogunlukla fazla tuz ve koruyucu katki maddeleri içerdiklerinden bebeklere verilmemeleri gerekir)

Bu dönemde meyva sularina da baslayabilirsiniz Portakal ve diger turunçgillerin suyu birçok bebekte rahatsizlik yarattigi için bunlara altinci aydan sonra baslamak daha uygundur Meyve sulari özellikle çok verildikleri taktirde diskiyi asidik yaparak ve cildini tahris edebilir Bebekte kipkirmizi ve alti silinirken aci veren bir pisige yol açabilir Bebegin altini olabildigince açik tutup havalandirmak ve koruyucu pomadlar kullanmak bu pisigi genellikle iyilestirecektir Bir süre için meyve veya meyva
sularini azaltmaniz da yararli olabilir

Bebeginiz ögün aralarinda susamis gibi görünüyorsa su verebilirsiniz Sicak aylarda terleyerek su kaybedecegi için günde daha sik su verin Yasadiginiz bölgedeki sulara florür katiliyorsa, su vermeniz ilerde dislerde olusabilecek çürükleri önlemeye yardimci olacaktir
Bebeginize, konserve veya kurutulmus gidalar degilde taze yiyecek vermek istiyorsaniz ne yapmaniz gerekir? Bu durumda blender veya yiyecek ögütücüleri kullanabileceginiz gibi yumusak gidalari çatalla da ezebilirsiniz Hazirladiginiz herseyin yumusak, tuzsuz, iyi pisirilmis ve taze olmasina özen gösteriniz Pisirilmis taze sebzeler ve komposto meyveler (istisnalar için kutuya bakiniz) hazirlanmasi en kolay olanlaridir Muzu pisirmeden de ezebilirsiniz ancak digerlerini pisirmeniz gerekir O anda yedirmeyeceginiz gidalari derhal buzdolabina koyunuz Bebeginize vermeden önce de bozulup bozulmadigini kontrol ediniz Sizin hazirladiginiz yiyecekler hazir gidalar gibi bakterilerden arindirilmadigi için daha çabuk bozulurlar

Bebeginizin diyeti çesitlendikçe ve kendi kendine yemege baslayinca çocuk hekiminize danisarak hangi gidalara gereksinimi oldugunu ögrenmeniz gerekir Son arastirmalar, yetiskin çaglardaki sismanlik probleminin (obezite) çogunlukla kalitimsal etkilerden kaynaklandigini göstermektedir Ancak, bebeklikte kötü beslenme aliskanliklarinin edinilmesi ileride saglik sorunlarina neden olabilir

Örnegin, dogdugunda damagi tuz ve doymus yaglara (yagli etler, tereyagi, kizartmalar ve yumurta gibi) aliskin degildir ve bunlardan fazla hoslanmaz Bu bu damak tadini edinmesi sizin verdiginiz besinlere baglidir Bu tür gidalara karsi damak tadi edinmesi bunlardan zevk almasi ve bu gidalari yemeye alismasi ileri yaslarda damar sertligi (ateroskleroz) ve yüksek tansiyon gibi problemlerin ortaya çikmasina neden olabilir Ayni zamanda bebekliginde çok yemege alisan çocuklar bu aliskanliklarini ileri yasamlarinda sürdürerek sürekli bir kilo sorunu yasayabilirler

Ek vitamin ve mineraller
Hazir mamalar gerekli bütün vitamin ve mineralleri içerdiginden bunlarla beslenen bebeklere ek bir vitamin vermeye gerek yoktur Anne sütü ile beslenen bebeklere D vitamini verilmeye devam edilmesi gerekir Anne sütü ile beslenen bebeklerin ilk dört ay içinde ek bir demir gereksinimi yoktur Dogumda vücudunda bulunan demir depolari ilk aylardaki büyümesi için yeterli olmasina karsin dördüncü ayda artik tükenmeye yüz tutmus, buna karsin büyümesi hiz kazandigi için demire olan gereksinimi artmistir Kati gidalara basladiginizda gerekli demiri; tahil ürünlerinden hazirlanmis ve demir eklenmis hazir bebek besinlerinden (cereal), yesil sebzelerden ve etlerden alacaktir Silme, dört yemek kasigi tahil ürününde (cereal) 7 mg demir vardir

Bebeginiz kati gidalara basladiginda ne gibi degisiklikler beklenebilir?
Bebek kati gidalar yemeye basladiginda diskisi daha degisken ve kati bir hale gelecektir Gidasindaki artan seker ve yag orani diskisinin daha fazla kokulu olmasina yol açabilir Bezelye gibi yesil sebzeler diskisini koyu yesil renge, pancar türü gidalar kirmiziya döndürebilir Besinleri püre halinde yemiyorsa bir kismini hazmolmamis olarak diskisinda görebilirsiniz(bezelyenin veya misirin kabugu gibi) Çocugunuzun sindirim sistemi henüz tam anlamiyla gelismemistir, ve bütün bunlar normaldir Ancak, diskisi eger asiri gevsek, sulu veya sümüklü olursa bu sindirim sisteminin asiri bir sekilde tahris oldugu anlamina gelebilir Bu durumda yedigi mama miktarini azaltin ve daha sonra ise yavas yavas tekrar alistirmaya çalisin

Dr Ziya Aras