 |
Hat Terimleri |
 |
07-23-2012
|
#1 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Hat TerimleriHat Terimleri A ABADİ KAĞIT Ham ipekten yapılan bir kağıt türüdür  Dut ağacı elyafından da yapılırABİR Mürekkebe katılan güzel koku Genellikle beyaz sandal sümbül kökü kırmızı gül turunç ve iğde çiçekleri narenciye otlarıyla bir miktar dövülmüş misk karışımıdırAHAR Şap ve yumurta beyazının karışımından oluşan bir alaşım AHARLI KAĞIT Bitki boyasıyla boyanmış kağıda ahar sürülerek elde edilen kağıt AKLAM-I SİTTE Altı yazı türü demektir Bu isimle anılan altı cins yazı birbirine tabi ikili gruplar halinde şöyle gözden geçirilebilir: Sülüs-nesih muhakkak-reyhani tevkıi-rıkaALTIN MÜREKKEBİ Özel bir şekilde dövülerek mikronla ölçülecek kadar inceltilmiş yüksek ayarlı altın varaklarının koyu arap zamkı mahlulü veya bal yardımıyla bir çini tabakta uzun emekle ezilmesi ve suyla yıkanıp süzülerek bir başka tabağın dibinde toplanması bize bu mürekkebin esası olan altın zerrelerini verir AMME Kur’an-ı Kerim’in 30 cüzü Hattatlar bu cüzü Kur’an’dan ayrı yazarlardıB BAĞA Kaplumbağa kabuğu Sıcak suda yumuşatılarak tesbih kutubastonkaşık tarak gibi eşyalar yapılırBEYZİ Oval BEZEME Hattın bezenmesi; ¤¤¤yinat süsleme BESMELE "Bismillahirrahmanirrahim"in kısa ifadesi C-Ç CELİ DİVANİ Harekesiz yazılan divaninin XVI asırda İstanbul'da doğan harekeli süslü ve haşmetli şekline celi divani adı verilmiş bu da devletin üst seviyedeki yazışmalarında kullanılmıştırÇİVİT Daha çok Yemen Hindistan Pakistan ve Çin’de yetişen bir tür ot Bu ottan elde edilen koyu mavi boya Kırmızı yeşil sarı renkli olanları varsa da daha ziyade koyu mavi olanı kullanılırD DİVANİ İran'da resmi yazışmalarda kullanılan ta'lik hattı Osmanlı'ya Akkoyunlular (1467-1501) yoluyla XV asırda geldiğinde kısa zamanda büyük bir şekil değişikliği geçirerek Divan-ı Hümayun'daki resmi yazışmalara mahsus olduğundan dolayı "divani" adını almıştırDER-KENAR Esas yazının kenarlarına yazılan yazı Çıkma yazı Yazının/resmin alt ya da yan taraflarındaki boşluklara yazılan kısa not yazılarıDELAİL-İ HAYRAT Ayet hadis ve duaları içine alan yazma kitap Bazılarında Kabe ve Ravza-i Mutahhara’nın el çizimi minyatüre benzer resimleri vardır Buna kısaca Delail veya Delail-i Şerife adları da verilirDELAİL Ayet hadis ve duaları içine alan yazma kitap Bazılarında Kabe ve Ravza-i Mutahhara’nın el çizimi minyatüre benzer resimleri vardır Buna kısaca Delail-i Hayrat veya Delail-i Şerife adları da verilirDELAİL-İ ŞERİFE Ayet hadis ve duaları içine alan yazma kitap Bazılarında Kabe ve Ravza-i Mutahhara’nın el çizimi minyatüre benzer resimleri vardır Buna kısaca Delail veya Delail-i Hayrat adları da verilirE ENBUB Kesildiği gibi kalan ağzı düzeltilmemiş kalem EZ NEV Yeniden Üstadın talebesinin meşkıne koyduğu ve o kısımdaki yazıyı yeniden yamasını istediğini ifade eden kelimeEKSPRESYONİST HAT SANATI Ekspresyonist terimi genellikle büyük ölçüde bozulmuş ve abartılmış hislerin ya da hissi unsurların ön planda olduğu hat türünü tasnif için kullanılır EN’AM Kur’an’ın bazı surelerinin yazıldığı kitapçık F FASİH’ÜL-KALEM Kaleminden çirkin yazı çıkmayan ve son derece güzel yazı yazan hattat FERSUDE Eskimiş yıpranmış solmuş FETHA Arapça’da üzerine konulduğu harfin “e” ya da “a” sesi ile okunmasını sağlayan eğimli düz çizgi şeklindeki işaret hareke “Üstün” de denirFERAĞ Yazma eserlerde eserin son sayfasındaki son satırlara denir FİGÜRATİF HAT SANATI Figüratif Hat Sanatı figürlerle hat elemanlarını değişik şekillerde bir araya getirmektedir FERMAN Ferman kelime itibariyle emir irade buyruk anlamlarını taşır G GARVA Kesildiği halde henüz düzeltilmemiş kalem GUBARİ Toz gibi ince ve çok küçük karakterli yazı Bir pirinç tanesi üzerine Kelime-i Şehadet yazılabilecek derecede küçük yazı İnce şekilli hurde yazı Yazıldığı hat türüne göre Nesih Gubarisi Ta’lik Gubarisi gibi isimler alırH HOKKA Küçük Kutu” manasına gelen Arapça bir kelimedir Eski hokkalara mürekkep doğrudan doğruya konulma; Lika denilen ham ipekten bir tutam hokkanın içine yerleştirilip de mürekkep bunun üzerine dökülürse lika mürekkebi sünger gibi emer ve kalemin hafifçe likaya bastırılmasıyla lüzumu kadar mürekkebi kalemin ağzını bularHİLYE-İ ŞERİFE Süs anlamına gelen Arapça bir kelime Hazreti Peygamberin vasıflarını anlatan hat eseriHİLYE Süs anlamına gelen Arapça bir kelime Hazreti Peygamberin vasıflarını anlatan hat eseriHURDE Farsça küçük anlamında bir kelime İnce karakterle yazılmış hat yazısıI-İ ITRİ Uzun girintili çıkıntılı yaprak motifi Hat ve kitap süslemelerinde ¤¤¤hipte kullanılır Itır yaprağına benzediği için bu adla anılırİ’CAM Noktalama işlemi İCAZET Hat öğrencisinin belirli seviyeye geldiğinde hocasından aldığı diploma yeterlilik belgesi İCAZETNAME Hat öğrencisinin belirli seviyeye geldiğinde hocasından aldığı diploma yeterlilik belgesi İHCAM Hat veya ¤¤¤hipte harfi ya da motifi bir hamlede yazmak İHCAMSIZ Hat veya ¤¤¤hipte harfi ya da motifi bir kaç hareketle duraklayarak yazmak İ’RAB Hareke Harekeleme işlemiİS MÜREKKEBİ İs mürekkebinin terkibindeki is yakılınca is veren bezir yağı balmumu neft yağı gaz yağı gibi maddelerden elde edilir Çıradan veya zeytinyağından çıkan is çok yağlı olduğu için makbul sayılmaz İs mürekkebinin terkibine giren ve onu kağıt üzerinde tespit eden arapzamkıdır İs mürekkebi yapmak için pek çok formüller yazılı olarak devrimize kadar gelmiştirİSTİF Yazı Düzenlemesi K KALEMTIRAŞ tig denilen kesici kısım kıymetli malzemeden yapılmış sap ve bu ikisini birbirine bağlayan parazvanadan meydana gelir Boyu 10-20 cm arasındadırKAĞIT Hat sanatının en önemli malzemelerinden biri de kağıttır Eskiden kağıtlar bugün olduğu gibi doğrudan doğruya yazı yazabilecek şekilde fabrikadan çıkmazdı Hariçten (Çin Hindistan Buhara Avrupa) olsun yerli imalathanelerden (Kağıthane Yalova Bursa Beykoz) olsun ; gelen kağıtlar pürtüklü ve kalemin yürümesine müsait olmayan bir haldeydiler Hatta bazıları mürekkebi yayarlardıKUFİ Kufi denilen yazının en temelli karakteri geometrik olmasıdır Kûfi’nin hangi çeşidi göz önünde bulundurulursa bulundurulsun bu yazıda en çok göze çarpan şeybütün mimarlık eserlerinde olduğu gibi parçaların kanavayı meydana getiren parçacıkların dikeyyatay olmasıdırKUŞAK YAZISI Cami ya da dini bir yapının iç duvarının tamamını veya bir kısmını bir şerit şeklinde kaplayan hat yazısı KETEBE İmza Hattatın eserine koyduğu imzasıKIT’A Tek bir kağıda yazılan yazı parçası KAFTAN GİYDİRMEK Üstad tarafından öğrencinin beğenilen harf kelime veya cümlesinin daire içine alınarak başarısının taltif edilmesi KAF-I TÜRKİ "Kef" yazıldığı halde (g ğ) olarak okunan kef harfi L LAL MÜREKKEBİ Lotur Şekerci çöğeni şap ve su belirli oranlarda karıştırılıp kaynatıldıktan sonra suyu alınır; bunun içine “kırmızböceği” nin kurutulmuşu iyice dövülerek ilave edilir ve tekrar kaynatılır Bu şekilde edilen lal mürekkebinin pek cazip kırmızı rengi vardırLİKA Hokkanın içine yerleştirilen ham ipekten bir tutam Eski hokkalara mürekkep doğrudan doğruya konulmazdı Mürekkep bunun üzerine dökülürse lika mürekkebi sünger gibi emer ve kalemin hafifçe likaya bastırılmasıyla lüzumu kadar mürekkebi kalemin ağzını bularM MAKTA' Makta 2-3cm eni10-20 cm boyu olan 2-3mm kalındığında kemik veya fil dişi bir plakadır Bağa ve sedeften yapılan da makbuldürMİSTAR (SATIRLIK) Hat sanatında satır çizgilerini belirtmeye yarayan ve mıstar (satırlık) adıyla tanınan bir basit alet benimsenmiştir MÜFREDAT Hat öğretiminde elifba’da bulunan harflerin tek başlarına yazılması ve ikili olarak birbirlerine bağlanarak yazılması MÜREKKEBAT Hat öğretiminde öğrenciye terkip ve tertip yeteneği kazandıran cümle şeklindeki yazı örneklerinin çalışılması MEŞK Hat eğitimi veren hattatın öğrencisine harflerin nasıl yazılacağını gösterdiği ders örneği MEŞKETMEK Hocasının verdiği örneklere bakarak hat çalışmak MURAKKA’ Yazı parçalarından meydana gelen hat albümü MÜSENNA Düz ve ters olarak yazılmış hat istifi Simetrik Soldaki sağdakinin ters şeklidirt ve kitap süslemelerinde ¤¤¤hipte kullanılır Itır yaprağına benzediği için bu adla anılırR RİK'A Okuyup yazması olan her Osmanlı'nın günlük yazışmalarında kullandığı ve ağzı 1 mm'yi geçmeyen kamış kalemle yazılan rıka hattı eskiden yazanın kendi anlayışına göre elden çıkıyorken XIX asırda Babıali Rik'ası diye isimlendirilen ve resmi işlerde kullanılan bir nevi ile yazılmıştır ki bunun öncüsü Mümtaz Efendi (1225/1810-1287/1872) olmuşturS SÜLÜS Sülüs de Kûfî gibi İslam yazılarının ileri en olgun kollarından biridir belki de birincisidir Hattatlık deyince sülüsün akla gelmesi de bundandırSÜSLEME Hattın bezenmesi ¤¤¤yinat süsleme SEMBOLİK HAT SANATI İslam sanatı için edebi semboller kullanımının kendisine has tatbik olunamazlığına rağmen günümüzün bazı hattatları bu yolu takip etmişlerdir Hat sanatının bu türünde batılılaşma sanatın kaynağı ve sürecinde yine tesirini göstermektedirT TA'LİK Ta'lik yazı aslında Tevki hattının XIV Asırda İran'da kazandığı değişiklikle ortaya çıkan yazıya verilen isimdir ve orada daha çok resmi yazışmalarda kullanılmıştırTUĞRA Osmanlı devrinde tahtta bulunan padişahın adına çekilen "tuğra" padişahla birlikte babasının adını ve daima muzaffer olmasını dileyen bir duayı ihtiva eden özel bir şekildir Tuğra bilhassa XVI asırda ¤¤¤hipli olarak hazırlanırdı Tuğrayla padişahlar dışında tarikat pirlerinin isimleri yahut bir ayet veya hadis yazıldığı da görülmektedir¤¤¤YİNAT Hattın bezenmesi ¤¤¤yinat süsleme TİLMİZ Öğrenci Hat eğitimi alan kişiTUĞRA ÇEKMEK Tuğra yazmak TUĞRAKEŞ Osmanlı döneminde resmi evraklara tuğra yapan devlet görevlisi Nişancı vekili Tuğra istiflemede hünerli hattatU-Ü ÜSTÜBEÇ MÜREKKEBİ Üstübeç zahmetlice ezildikten sonra arap zamkı mahlulü ile karıştırılarakelde edilir Bilhassa Mushafların süre başlıklarını altın zemin üstüne yazmakta kullanılırÜSTÜN Arapça’da üzerine konulduğu harfin "e" ya da "a" sesi ile okunmasını sağlayan eğimli düz çizgi şeklindeki işaret hareke “Fetha” da denirY YAZI ALTLIĞI Bakış açısının 90 derece olarak muhafazası ve kağıdın dizde düzgün durabilmesi eskilerin zır-ı meşk (meşk altı) dedikleri takriben 20*25 cm ebadında kaba kağıtların üst üstte tutturulmasıyla hazırlanan bir altlığın diz üstüne konulmasına bağlıdır Z ZIRNIK MÜREKKEBİ "Zırnık" adıyla bilinen tabiattaki sodyum ve arsenik sülfürün zahmetlice ezildikten sonra arap zamkı mahlulü ile karıştırılması sarı renkli bu mürekkebi verir ZIR-I MEŞK Yazı altlığı Bakış açısının 90 derece olarak muhafazası ve kağıdın dizde düzgün durabilmesi eskilerin zır-ı meşk (meşk altı) dedikleri takriben 20*25 cm ebadında kaba kağıtların üst üstte tutturulmasıyla hazırlanan bir altlığın diz üstüne konulmasına bağlıdırZÜLFE Zülüf Yüze dökülen saç Saçak Kakül Hat ve ¤¤¤hipte bazı harflerin ve motiflerin ucundaki çengele verilen ad
|
|
 |
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.