Blaise Pascal - Düşündüren Düşünceler

BLAİSE PASCAL ( 1623-1662 )


1-yeryüzünde insanın yoksunlugunu ve tanrının kayırıcılıgını göstermeyen bir nesne yokturüstelik tanrısız bir insanın güçsüzlügünü de,tanrıya inanın güçlülügünü de

2-sizin için iyi düşünülmesini ama bundan söz edilmemesini isteyin

3-ölümden korkmak,sakıncalı bir durumdan uzak kalmaktır,sakıncalı durumda bulunmak degil,önce insan olma geregi vardır

4-gerçeklerin herbiri kendi dogasını düzenlerbizim becerimiz başka varlıklarda kendine yer yapar,ancak bu dogal degildirher nesne kendi yerinde durur

5-dine karşı savaş açanların önce hangi dine karşı savaş açtıklarını ögrenmeleri gerkirdi

6-kanlıdır son sahne,nitekim bütün öteki oyunlarda,güldürücüde güzeldir,sonunda başına yıkılır insanın dünya,işte hep böyledir sonuç

7-konuşmada begenilme ve etkili olma gereklidir:ancak begenilmedende anlaşılması gereken gerçekliktir

8-sözcüklerin degişik dizimi,degişik bir içerik ortaya koyar;içeriklerin degişik dizimi ise degişik bir etki yaratır

9-bilgisizlikle uyum içine giren bir unsurun us olarak degeri yoktur

10-bir sürü insan düşünülsün,baglılıklara vurulmuş,ölüm yargısına çarptırılmış,bunlardan hergün birkaçı ötekilerin gözü önünde bogdurulsungeri kalanlar kendi özel durumlarını öteki arkadaşlarının alınyazılarını görünce anlarlar,birbirlerine üzüntülü,umutsuz bakarlar sıra kendilerine gelinceye degin
işte buna benzer insanların durumuda


*

1-Ben Kopernikus'un düşüncesinin uzun boylu araştırıldıgını sanmıyorum oysa bundan çok daha önemlidir bütün yaşam için ruhun ölümlü mü,ölümsüz mü oldugunu bilmek

2-bizimle Tanrı,birde gök arasında yanlızca yaşam vardır - bir yargının yaşamı - bu ikisinin arasında ise evrenin şu dayanıksız varlıgı bulunur

3-üç türlü insan vardır:biri tanrıyı bulduktan sonra çalışır durur onun içinötekiler aramaya koyulmuş tanrıyı; ugraşırlar,şimdilik bulamamışlar onu dahasonuncular ise aramadan,bulmadan yaşayıp giderler tanrıyı birinciler us'ludur,mutludur;sonuncular çılgındır,ortada kalanlar ise mutsuzdur,us'ludur

4-doga bütün gerçeklerini birbirinden ayırıp koymuş ortayasanatımız ise birbiri içine koyuyor onlarıdogaya uygun degil bu,özel bir yeri vardır her nesnenin

5-doga kendi kedini işler,iyi topraga ekilen çigit yemiş verir,dogru bir anlayış gücü içine konan ilkede yemiş verirdogru bir anlayış gücü içine konan ilkede yemiş verir

1-insan kuşkulanmanın da,onaylanmanın da,uymanında nerede gerkli oldugunu bilmelidirböyle davranmayan usun erkinden anlamazbu üç ilkeden yoksun insanlar vardıronlar kanıtlama sanatından anlamadıkları için kanıtlama gücüne dayanarak iş göremezler,neye baglı kalmanın gerektigini bilmediklerinden her nesneden kuşkulanırlaryada ne zaman yargı vermenin gerektigini bilmeyişleri yüzünden her konuya evet derler

2-insan gerçekligi bulma yolunda neye yardım ettigini bilmelidir,yaşamını düzene koymadada gereken işi görmeli en azından,bundan daha dogru bir nesne olmasa gerek

3-insanın gerçek yapısı,onun gerçek saglıgı,gerçek erdemi,gerçek dini olan konulardırbunların bilgisi birbirinden ayrılamaz

4-aklın son adımı nesnelerden gelen bir sonsuzluk olan bilgidir,bu nesneler aklı aşarlar,akıl bu bilgiye varamazsa yetersiz kalır

5-dogal olaylar aklı aşarken dogaüstü olanlar konusunda ne söylemelidir
*
1-akla baglı kalmak,aklı kullanmak,işte gerçek buna dayanır

2-inanç,söyleyemedigini söyler yanlız,onların söyledigine karşıt bir şey söylemezinanç,duyguların üstündedir,ancak onlara karşıt degildir

3-her kişi kendince bir tanrı yaratır

4-tanrıtanımazlık güçlü bir anlayış gücünün belirtimidirancak belli bir aşamaya degin

5-tanrıtanımazlar,hangi kanıt vardır elinizde insanın bir daha dirilmeyecegini söyleyebilmeniz için? bir kez bile olmamış yada olmuş olan,bir kez daha olmaz mı? varolmak yada geri dönmek daha mı güçtür? alışkanlıkların biri bize kolaylık saglarken öteki alışkanlık da yanılmayı olanaksız gibi gösteriyor,işte kabataslak yargıda bulunma türüdür bu

6-nedir şu insanlarla oluşa gelen;küçügü eleştirirler;büyüge inanmazlar,bu ne iş!

7-düşüncem içinde yerleşip kaldıgımdan ne olamayacagını seziyorumannem ben dogmadan önce ölseydi bende olmayacaktım,öyleyse ben gerekli bir varlık degilimsonsuz ve sınırsızda degilim,ancak dogada (evrende) gerekli sonsuz,sınırsız bir varlıgın oldugunu görüyorum

8-toplum anlayışına,insan özüne karşı yönelen tek bilim,boyuna insanlar arasında varolan,biricik bilimdir

9-alışkanlık bizim dogamızdırinanmaya alışanın,inanca baglananın tamu'dan korkacak durumu yokturo başka bir nesneye inanmaz artık

10-dogal,politik olan toplulukların üyeleri toplumun mutlulugu için çaba gösterirse topluluklar kendiliginden başka,daha genel bir bütünlük için ugraşır,onların üyeleri olurlarkişi toplum için çalışmak zorundadır

1-bizim dinimizden başka,insanın suçla birlikte dogdugunu söyleyen başka bir din yokturfelsefe çıgırları içinde de birinin dogru söyledigini söyleyen yokturbir tek din,bir tek tarikat bile yeryüzünde sürekli olmamaıştır

2-ben gönlün yaradılıştan bütün nesneleri kapsayıcı bir varlık oldugunu,gene yaradılıştan kendi kendine sevgi duydugunu,bu ikisinden birine karşı,duruma göre egilimde bulundugunu,seçimine göre birine,yada ötekilere karşı katılık gösterdigini söylüyorum

3-alışılmış ilkeler degilse bizim dogal ilkelerimiz nelerdir? bu ilkeleri çocuklar bile babalarının alışkanlıgından edinmiştir,hayvanlarda görülen avlanma gibibaşka bir alışkanlık bize başka dogal ilkeler verecek,enemeden alınır bütün bunlarböyle alışkanlıgı dagıtmayacak bir durum varsa,alışkanlık dogaya karşıdır,doga ile ikinci bir alışkanlıgın kökünden söküp atamadıgı alışkanlık,dogaya karşıdırbuda yaradılışa baglıdır

4-bir yokolmaya görsün insanın gerçek özü,ne varsa öz olur ona:gerçek iyi yitip gittikten sonra her nesnenin gerçek iyi olabilecegi gibi

5-insan için en önemli davranış,tüm yaşamı boyunca geçerli bir ugraş seçebilmesidir:bu konuda olasılıgın etkisi vardıralışkanlık insanı duvarcı,er,yapı işçisi vs yapar"bu iyi,becerikli bir yapı işçisidir", denirbirde er'lerden sözedilmek istendinginde:"bunlar gerçek atak insanlardır",diyende çıkarötekiler ise karşıtını ileri sürer:"savaştan daha sarsıcı bir olay yoktur,insan kalıntıları bir yüzkarasıdır" oysa çocuklukta askerlik çok övülürdüötekiler yerilirdi,öyle söylenirdialışkanlıklar dogadan dolayı sevilir,çılgınlıklardan korkulur,dogrusu budurbizi igneleyen ise şu sözlerdir hep:insan davranırken suç işlerişte öylesine büyüktür gücü alışkanlıgın,doganın insanlara yaptıgı,insan durumlarına yüklenir

1-kimi ülkelerde bütün kişiler duvarcıdır,ötekilerinde askerdir,vb Oysa doganın böyle tek düzenli olmadıgı kuşku götürmez,etkiyi yapan alışkanlıktır,insanı yöneten de odur,arada bir ona üstün geldigi de olur,insanı kendi içgüdüsü içinde sımsıkı tutariyi yada kötü her alışkanlık dikbaşlılıga yol açar

2-"yırtıcı,savaşkan bir ulus pusatlar içinde geçen bir yaşamı yaşanmaya deger görür"(Livius)onlar ölümü barıştan çok severlerbaşkaları ise ölümü savaştan çok severler: iki görüş de yaşama yeg görülebilyorbu yüzdendir onda sevginin böylesine güçlü,böylesine dogal oluşu

3-önyargı yanılmaya götürürtüm insanların yanlız araç üstüne düşünüp sonucu düşünmediklerini görmek de çok acınasıdırbütün kişiler kendi işinin uyarınca düşünür,oysa alınyazımızı belirleyen etken ugraşı,anayurdun uygun seçimidir

4-ne çok acı verir kişiye türklerin,sapkınların,inansızlık yolunda atalarının ardından gittiklerini görmekbunun tek nedeni herbirinin benimsedigi önyargının,en iyi oldugunu sanmalarıdırbu önyargılardır herbirine yapacagı işi gösteren,çilingirede,askere de

1-iki olay ögretir insanlara özlerini: içgüdü,bir de deneme

2-insanın büyüklügü,yoksullugunu bildiginden dolayı,büyüktürbir agaç yoksullugunu bilmez

3-insan yıkılmış,çökmüş bir ev degil,bu yüzden duygusuz mutsuzluk yokturinsan ancak "ben bilen,gören kişyim" dediginde mutsuzdur

4-insana büyüklük saglayan düşüncedir

5-ben degerimi gövdemle kapladıgım yerde degil,düşüncelerimin düzeninde arayabilirim

6-enginligi yüzünden kuşatıyor beni evren,yutuyor bir toz gibi,bende düşüncelerimle kuşatıyorum onu

7-bizim bütün önemimiz düşünceden dolayıdırbundan geliyor bizim kendimizi büyük görüşümüzbizi doldurmayan mekandan yada zamandan degil

8-ben elsiz,ayaksız,başsız bir insan düşünebilirim,ama düşüncesiz bir insan düşünememdüşünsem ancak bir taş,yada yırtıcı bir hayvan düşünürüm

9-insan düşünmek için yaratılmış besbelli;onun bütün önemi,tüm kazancı budur; görevide düşünmektir, kendi varlıgına yaraşır nitelikte

10-sonsuzluk-hiçtir

11-ruhumuz,nicelik,zaman ve mekanın bulundugu gövdenin içine fırlatılmıştır; o,bu konuda düşünüyor ve buna doga,gerekimlilik adını veriyor,başka bir nesneye inanmıyor

12-aklımız bizi herhengi bir kılavuzdan daha görkemli yönlendirir,kılavuza boyun eğemeyen mutsuzdur,usa boyun egmeyen delidir

13-ne büyüktür insan kendi özü ile! ne aşagılıktır bu eksiklikleri yüzünden

14-karanlıklar görüyorum dört bir yandabir yokluk olduguma mı inanayım,yoksa bir tanrı olduguma mı?

1-bilmez insan hangi yöntemle yeniden düzene girecegini; yanılmış ayrılmış gerçek yerinden,onu bir daha bulamayacak artıkarar durur yerini dört bir yanda,yıgun bir karanlıkta,büsbütün tedirgin,büsbütün boşuna

2-öyle bir büyük tadı vardır ki ün kazanmanın,hangi konu ile baglanırsa baglansın sevilir,sonu ölüm olsa bile

3-düşüncelerimi bir yere yazarken yanıldıgımı anlarımdüşüncem güçsüzlügümü hatırlatır bana şu kısacık süreler içinde unuttugumu,unuttugum düşünceler gibi daha nicelerini ögretir banabenimde bütün direndigim yoklugumu ögrenmektir

4-insan ne melektir,ne hayvan; mutsuzluk melek olmak isteyeni hayvan yapar

5-tanrıtanımazlık belli bir aşamaya degin güçlü bir anlayış yetisinin belirtimidir

6-neden sınırlıdır bilgim? ya gövdemin kocamanlıgı? neden yüzyıl sürüp giderim de bin yıl sürüp gidemem? doga hangi neden yüzünden bana böyle ölçüp biçmeyi,bu sayıyı seçmeyi başkalarını seçmemeyi verdi? oysa sayıların sınırsızlıgında bir neden yok da,öteki varlıkların daha önce seçilmesi için var mı?

7-Kleopatra'nın burnu daha kısa olaydı evrenin yüzü bambaşka olurdu

8-bir kimsenin yaşamak için yeterince olanagı bulunsaydı evinde oturmanın mutluluguna varır,evini barkını bırakıp denize açılmaya,kale kuşatmaya gitmezdi

9-ne korkunçtur elimizde bulunan bütün nesnelerin akıp gittigini sezmek

1-iki olay ögretir insanlara özlerini: içgüdü,bir de deneme

2-insanın büyüklügü,yoksullugunu bildiginden dolayı,büyüktürbir agaç yoksullugunu bilmez

3-insan yıkılmış,çökmüş bir ev degil,bu yüzden duygusuz mutsuzluk yokturinsan ancak "ben bilen,gören kişyim" dediginde mutsuzdur

4-insana büyüklük saglayan düşüncedir

5-ben degerimi gövdemle kapladıgım yerde degil,düşüncelerimin düzeninde arayabilirim

6-enginligi yüzünden kuşatıyor beni evren,yutuyor bir toz gibi,bende düşüncelerimle kuşatıyorum onu

7-bizim bütün önemimiz düşünceden dolayıdırbundan geliyor bizim kendimizi büyük görüşümüzbizi doldurmayan mekandan yada zamandan degil

8-ben elsiz,ayaksız,başsız bir insan düşünebilirim,ama düşüncesiz bir insan düşünememdüşünsem ancak bir taş,yada yırtıcı bir hayvan düşünürüm

9-insan düşünmek için yaratılmış besbelli;onun bütün önemi,tüm kazancı budur; görevide düşünmektir, kendi varlıgına yaraşır nitelikte

10-sonsuzluk-hiçtir

11-ruhumuz,nicelik,zaman ve mekanın bulundugu gövdenin içine fırlatılmıştır; o,bu konuda düşünüyor ve buna doga,gerekimlilik adını veriyor,başka bir nesneye inanmıyor

12-aklımız bizi herhengi bir kılavuzdan daha görkemli yönlendirir,kılavuza boyun eğemeyen mutsuzdur,usa boyun egmeyen delidir

13-ne büyüktür insan kendi özü ile! ne aşagılıktır bu eksiklikleri yüzünden