Ütopya

Ütopya, aslında olmayan, tasarlanmış olan ideal toplum ve devlet şekli anlamı taşır
Köken olarak Yunanca "yok/olmayan" anlamındaki ou, "mükemmel olan" anlamındaki eu ve "yer/toprak/ülke" anlamındaki topos sözcüklerinden türemiştir

Kullanımı Thomas More'un 1516'da yazdığı De Optimo Reipublicae Statu deque Nova Insula Utopia veya kısaca Utopia isimli kitabıyla yaygınlaşmıştır

Distopya olumsuz ütopyadır Totaliter ve baskıcı toplumları ifade eder
Örnekler; : Jack London'nın The Iron Heel’i,
George Orwell'in 1984’i;
Aldous Huxley'in Brave New World’u;
Anthony Burgess's A Clockwork Orange;
Alan Moore's V for Vendetta;
Margaret Atwood's The Handmaid'ın Tale;
Evgenii Zamiatin'nın We’si;
Ayn Rand'nin Anthem’i;
Lois Lowry'in The Giver’ı;
Samuel Butler'ın Erewhon’ı;
Chuck Palahniuk'un Rant’ı ;
and Cormac McCarthy'ın The Road’ı;
Fatih Kerim'in Fetih'i gibi örnekler yer almaktadır

Eutopya olumlu ütopyadır Mükemmel ama kurgusal değildir
More’un ütopyası birçok açıdan Platon’un Devlet’ine dayanırSefiller ve fakirler toplumdan ayıklanır Çok az yasa vardır ve avukat yoktur, çok az savaş vardır Toplum bütün dinlere hoşgörülüdür Bazı okuyucular bu hayali topluma sıcak bakmazken bazıları millet için gerçekçi bir plan olarak gördü Bazıları da More’un ütopyasını bir ideal toplum arayışından çok İngiliz toplumu için bir taşlama olarak algıladı

Ütopyalar ikiye ayrılır:
Olumlu,düz,olabileceğin en ideali olan toplum tasarımlarıModel olması amacıyla yazılmışlardır

Olumlu ütopya(eutopia) olarak, düşünce tarihinde anılan ütopyalardan ilki;

Platon’un devlet ütopyasıdır

Platon, "devlet" adlı eserinde ideal devletin nasıl olması gerektiğinin altını çizmiştir
Platon’un devletinde toplum üç sınıfa bölünmüştür; Çalışanlar (çiftçiler, zanaatkârlar), bekçiler (askerler) ve yöneticiler(bilginler-filozoflar) Çalışan-işçi- sınıfı çalışıp üretimde bulunarak devletin maddi ihtiyaçlarını karşılarken, bekçiler sınıfı toplum içinde güvenliği ve dışarıya karşı devletin varlıksal bütünlüğünü savunur Yöneticiler sınıfı ise yönetim görevini icra eder Bu toplumda her sınıfın bir erdemi vardır İşçi sınıfının erdemi kanaatkâr olmak, bekçi sınıfının erdemi cesaret, yöneticilerin erdemi ise bilgeliktir Platon’un ütopyası, kendisinden sonraki ütopyacı ve devlet yöneticilerince örnek alınmıştır

Diğer bir olumlu ütopya örneği ise, Thomas More'un ütopya ülkesidir

Thomas More eserinde aynı şekilde Platon gibi, ütopik bir devlet tasarımı ortaya koyar Bu devlette özel mülkiyet yoktur ve yasaktır Herkes devlet adına üretir ve değişim aracı(para), ihtiyaç olmadığından yoktur Üretilenlerden herkes ihtiyacı kadar alır Bireyler günde altı saat çalışır, geri kalan zamanlarını sanat ve bilimle uğraşarak geçirirler Yöneticiler, tıpkı Platon’un ideal devletinde olduğu gibi, çok sıkı bir eğitime tabi tutulurlar

Bir diğer olumlu ütopya örneği de; Campanella’nın, “güneş devleti” adlı eseridir

Campanella’nın güneş ülkesinde her şey ortaktır Özel mülkiyet ve aile yoktur; eşlerin seçimi yönetimce yapılır ve kent bir rahip tarafından adilce yönetilir Kentte yaşayan herkes dört saat çalışır ve geri kalan zamanda sanat, eğlence, okuma, beden ve ruhları eğitme gibi zevk veren işlere ayrılır Yöneticinin yetkisi mutlaktır ve adları güç, akıl ve sevgi anlamına gelen üç yardımcısı vardır?

Fârâbî’nin Ütopyası


Platon’dan etkilenen Fârâbî, "Medinet’ül Fâzila" (Erdemli Şehir) adlı eserinde böyle ütopik bir devlet tasarlamıştır Ona göre, insanlar yardımlaşarak bir arada yaşamalıdır Sağlıklı bir organizmada bütün organlar nasıl uyumlu bir şekilde çalışıyorsa, toplum da böyle olmalıdır
Kötü insanlar toplumdan çıkarılmalıdır Erdemli şehirde gerçeklikler, doğruluklar, iyilik ve güzellikler birleşirler Bunu sağlayan bu şehrin yöneticisidir Yönetici, peygamber ile filozofun erdemlerini(zeki,dürüst, doğruluğu seven hafızası kuvvetli) kendinde toplayan kişidir ve bu özeliklerini topluma yayarak devleti yönetir Bireylerin de yöneticinin bilgilerine katılmasıyla mutlu bir şehir doğar

*
ALINTI