Lavantalar Genel Bilgi Ve Tıbbi Etkileri

Orjinal Adı Lavandula türleri

Ballıbabagiller familyasındandır Anayurdu Akdeniz havzası olan Lavandula cinsi, kışın yapraklarını dökmeyen 20 kadar çalımsı görünüşlü çokyıllık bitki türünün ortak adı lavantadır Bu türlerden bazısı ülkemizde de yetişmektedir Bunlardan konumuzla ilgili olan ikisini, önce ingiliz lavantası (L angustifolia=L spica=L vera=L officinalis) türünü ve daha sonra ayrı bir bölümde Karabaş lavantası (L stoechas) türünü ele alacağız

İngiliz lavantası ya da kısaca lavanta, en çok 1 m kadar boylanabilir Gövdesi dört köşe kesitli, yeşil renkli ve hoş kokuludur Ancak, bitkinin ikinci yılında gövde odunsulaşır Grimsi yeşil renkli, ince uzun ve hoş kokulu yaprakları; uzun sapların ucunda seyrek başaklar oluşturarak yaz aylarında açan, çok kokulu, lavanta mavisi renkli çiçekleri vardır Bitkinin gövde, yaprak, sap ve çiçeklerine özel kokusunu veren, bunların üzerinde bulunan küçük yıldızsı tüyleridir Lavantanın sonbaharda olgunlaşan küçük meyvelerinin her birinde, dörder adet fındıkçık şeklindeki tohumu yer alır Güneşli ve açıklık alanları, suyu iyi akıntılı kireç içeren kumlu toprakları seven lavanta, tohumlarıyla, sonbaharda alınan gövde çelikleriyle ya da bitki tabanının bölünmesiyle
çoğaltılır

Lavanta, içinde organik asitler bulunan uçucu yağ ile glikozitler, alkaloitler ve tanen gibi maddeleri içerir Bu uçucu yağın damıtılmasıyla elde edilen lavanta esansı (lavantayağı) parfümeri endüstrisinde önemli bir hammadde olarak kullanılır Ayrıca geleneksel şekilde lavantanın yaprak ve çiçekleri odalarımıza güzel koku veren potpuri tabağına, yatak odalarımızdaki güzel koku torbalarına konulur Lavanta esansı yatak çarşaflarına serpilir

Tibbi Etkileri ve Kullanımı
Sağlığa yararlı etkileri uzun zamanlardan beri bilinen ve kullanılan lavantanın tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöylece özetlenebilir:

• Sinirleri yatıştırıcı ve spazm çözücüdür Özellikle depresyonla ilgili aşırı sinirlilik durumunda yatıştırıcı olur Uykusuzluk halini giderir
• Stresle ilgili baş ağrılarında etkili bir iyileştiricidir
• Bitkinlik ve güçsüzlük durumlarında, merkezi sinir sistemini ve dolayısıyla bedeni güçlendirici bir toniktir
• Saman nezlesini geçiştirmede etkili olur
• Sindirim sistemi üzerinde olumlu etkileri vardır, iştahı açar, sindirimi kolaylaştırır Mide ve bağırsaklardaki gazı söktürür
• Kusma refleksini bastırır
• İdrar söktürücüdür Böbrekleri temizler
• Öksürüğü kesici ve ateşi düşürücü etkileri de vardır

Sağlığa çok yararlı bütün bu etkileri sağlamak üzere, lavantanın taze sürgünleri yaz başında ve çiçekleri iyice açtıklarında toplanır 35 C dereceyi aşmayan sıcaklık ve gölge yerde bunlar özenle kurutulur Birbirine karıştırılan kurumuş sürgün ve çiçeklerden 1 tatlı kaşığı alınıp üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve 10 dakika süreyle demlendirilerek bir infüzyon elde edilir Bu infüzyondan, günde üç kez birer bardak içilir

• Ayrıca lavanta romatizma, burkulma ve kırık yerlerinin ağrılarında
rahatlatıcıdır
• Akneli cildi temizler
• Duyarlı ciltler için tonik sıvı oluşturur

Bu durumlarda yararlı etkiyi sağlamak üzere, lavanta çiçeklerinin damıtılmasıyla elde edilen ve piyasada satılan lavanta esansı (lavantayağı) kullanılır Bu yağ içilmez Yalnızca şikayetli yerlere, elle ovularak dıştan uygulanır Duyarlı ciltler içinse, küvette hazırlanan banyo suyuna katılır