Jam Minaresi Ve Arkeolojik Kalıntılar

Cam Minaresi Batı Afganistan'da yer alan bir UNESCO Dünya Mirası Alanıdır Gor ilinin Şahrak ilçesi sınırları içinde bulunan yapı, Hari Irmağı'nın hemen yanındadır Kızarmış taştan yapılmış olan 65 metre yüksekliğindeki minarenin çevresi 2400 m'ye varan dağlarla çevrilidir Yapı; girintili çıkıntılı taşları, dış kaplaması ile Küfi ve Nesih el yazmaları, geometrik desenler ve Kur'an ayetleriyle (Meryem sûresi) süslenmiş taşlarıyla ün yapmıştır



Minare 1886 yılında o sırada Afgan Sınır Kurulu'nda görevli olan Sir Thomas Holdich tarafından yeniden bulgulanıncaya dek dış dünyaya kapalı kalmıştır Ne var ki, yapının dünya kamuoyu tarafından tanınması Fransız arkeologlar André Maricq ve Wiet'nin 1957 tarihli çalışmalarına dayanmaktadır Minare, Herberg'in 1970'li yıllarda yaptığı küçük çaplı araştırmaların ardından 1979 Sovyet işgaliyle kapılarını yeniden dış dünyaya kapatmıştır
Cam'daki arkeolojik alan 2002 yılında Afganistan'ın ilk Dünya Mirası Alanı adayı gösterilmiştir Yapı, minarenin çökme riski taşıması ve bölgedeki yağmacılıktan ötürü UNESCO'nun Tehlike altındaki Dünya Mirası Alanları listesine de alınmıştır

Sekizgen bir taban üzerine kurulmuş olan dairesel minare, tahtadan yapılmış iki balkona sahip olmasının yanı sıra tepe noktasında bir de fener bulundurmaktaydı Yapının Delhi'de bulunan ve yine Gurlular tarafından yapılmış olan Kutub Minar'dan doğrudan esinlendiği düşünülmektedir Cam Minaresi, Kutub Minar'ın ardından dünyanın en yüksek taş minaresidir
Cam Minaresi, 11 ve 13 yüzyıllar arasında Orta Asya, İran ve Afganistan'da yapılmış olan 60 minare ve kule arasında yer almaktadır Gürgenç'te bulunan Kutluk Timur Minaresi (uzun süre dünyanın en yüksek minaresi olduğu düşünülmüştür) ve Gazne'deki kule bu yapılara örnek olarak gösterilebilir Minareler İslam'ın yengisini simgelerken kuleler daha çok gözetleme amacıyla yapılmışlardır
Cam çevresindeki arkeolojik kalıntılar arasında yer alan saray, çömlek fırını ve Yahudi mezarlığının Turkuaz Dağ antik kentine ait olduğu düşünülmektedir


Cam Minaresi'nin süslü dış kaplaması, Ağustos 2005 Kasr Zarafshan, Ağustos 2005

Cam Minaresi'nin Gurluların yazlık başkenti Firuzkuh'ta yer aldığı düşünülmektedir Gurlular 12 ve 13 yüzyıllarda Afganistan'ın yanı sıra Doğu İran, Kuzey Hindistan ve Pakistan'ın bir bölümünü de ellerinde tutmuşlardır
Minarenin tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemektedir Yapının, Gur Sultanı Gıyasüddin'in Gaznelileri 1192 yılında Delhi'de yenilgiye uğratmasının ardından ya da Oğuz Türklerinin 1173 yılında Gazne'de aldıkları yenilginin ardından yapıldığı düşünülmektedir Minarenin Firuzkuh'taki Cuma Camii'ne eklendiği ve Moğol kuşatmalarından hemen önce ani bir su taşkınına maruz kaldığı öne sürülmektedir Cam Minaresi Arkeoloji Projesi bulgularına göre minarenin hemen yanında büyük bir avlu bulunmakta ve taş döşeme üzerinde ırmak tortularına rastlanmaktadır
Gurlu Krallığı Gıyasüddin'in 1202'de ölümüyle sonlanmış ve Firuzkuh, Moğollar tarafından 1222'de ortadan kaldırılmıştır