Sinop İlinde Yapılan El Dokumaları Ve El İşlemeleri

Sinop ili el dokuma ve işlemeleri yönünden oldukça zengindir Her ilçesinin kendine has el dokuma ve el işlemeleri vardır

Sinop ili ve çevresinde, peşkir veya çarşaf olarak yapılan el dokumalarının iki kısa kenarına dokuma sırasında renkli ipliklerle oluşturulmuş geometrik süslemeye "Dökme" adı verilmiştir "Peşkir" veya "Dökme" adı verilen dikdörtgen biçimindeki el dokumaları Havlu yerine kullanıldığından bu dokumalara "Yüz Bezi" denildiği tespit edilmiştir Kendi ipinden iki kısa kenarında saçak bulunan dokumalar keten, ipek veya pamuktan yapılmıştır (Fotoğraf 12-13)



Ayrıca Sinop ili ve çevresinde çok yaygın olarak dantel perdelere rastlanmıştır Perdeler "Tire" adı verilen ipliklerle örülmüştür (Fotoğraf 14-15-16-17) Günümüzde halen kullanılan dantel perdeler değişen mimari yapı ile büyüyen pencerelere örülemediğinden eski evlerin pencerelerini süslemeye devam etmektedir Danteller yastık, masa örtüsü, vb gibi ürünler olarak da kullanılmaktadır


Tire" ile Örülü Dantel Perdeler Foto 15-16-17
Yine halk arasında "Peşkir" adı verilen el dokuması üzerine sadece sim iplikle veya renkli ipliklerle yapılmış el işlemelerine rastlanmıştır Peşkirler yüz silmek için havlu amacıyla dokunmuş ve çeyiz olarak işlenmiştir İşleme tekniği olarak Düz Sarma, Verev Sarma, Balık Sırtı, Düz Pesent, Verev Pesent, Gözeme ve Civankaşı kullanılmıştır Kenar temizleme tekniği olarak, el dokumasının kendi ipliği saçak bükülerek bırakılmıştır (Fotoğraf 18-19)



Sim veya Renkli İplikle El İşlemeli Peşkirler Foto 18-19

Ayrıca "Çevre" adı verilen kare şeklinde, dört köşesinde işleme bulunan, erkeklerin boyunlarına fular olarak bağladığı işlemelere rastlanmıştır Çevreler düğün sırasında, katılan erkeklere hediye amacıyla işlenmiştir İşleme tekniği bakımından Peşkirlere benzemektedir Sinop ili ve köylerinde oldukça yaygındır



Sinop ili Boyabat ilçesi, el dokuması Boyabat Çemberi (Fotoğraf 20) ile Durağan ilçesi Mahrama (Fotoğraf 21) ile çok ünlüdür
Çember Foto 20Mahrama Foto 21

Ayancık ilçesi el dokuması "Ayancık Keteni" ve "Ayancık Göynek Yakaları" ile ün yapmıştır

Ayancık ilçesi merkezinde ve köylerinde, keten el dokuması üzerine çeşitli işlemeler yapılmaktadır Göynek Yakaları, don paçası ve başlık üzerine yapılan işlemeler iç giyimi süslemek amacıyla yapılmıştır

Nezgep adı verilen başlık (Fotoğraf 22), üzerindeki işlemeye de adını vermiştir Don paçasındaki işlemeye de Paça İşi denilmektedir (Fotoğraf 23) Başlık ve don paçasındaki işlemelerin değişik örnekleri yoktur, tek modeldir Tek renk bordo kullanılarak, Oyulgama Dikişi tekniği ile ters yüzünden işlenmektedir Burada Türk kadını kıvrak zekasını kullanarak, zor olan işlemeyi rahat görmek için ters yüzünden işleyerek, kolay hale getirmiştir



Göynek yakaları, el dokuması olan Ayancık Keteni üzerine işlenmektedir Ketenin ekimi, hasadı, lifin ipliğe (Fotoğraf 24), ipliğin el tezgahlarında kumaşa (Fotoğraf 25-Ayancık Halk Eğitim Merkezi), kumaşın giysiye dönüşmesi çok emek isteyen bir iştir
Foto 24Foto 25

Ayancık Göynek Yakaları, Göynek adı verilen ve içe giyilen bir tür iç çamaşırının yaka kısmına işlenerek yapılmıştır Keten el dokumasından elde dikilen göynekler o dönemlerde hazır giyim olmadığı için ihtiyacı karşılamak amacıyla yapılmıştır Serin tutması ve teri emmesi nedeniyle oldukça sağlıklı olan göynekler günümüzde artık sadece yaşlı kadınlar tarafından giyildiği için üretilmemektedir



Göynek yakaları üç farklı şekilde işlenmektedir Halk arasında Oya Yaka, Yüzlü Yaka ve Sökme Yaka olarak adlandırılan yakaların ortak yönleri de bulunmaktadır Oya Yaka İğne Oyası tekniği ile (Fotoğraf 26), Yüzlü Yaka Kanava tekniği ile (Fotoğraf 27) ve Sökme Yaka Ajur tekniği ile (Fotoğraf 28) yapılmıştır Nadiren Yüzlü yaka da Goblen (Fotoğraf 29) ve Sarma (Fotoğraf 30) tekniklerine rastlanmıştır Yakaları birbirinden ayıran özellikleri yanında ortak yönleri de vardır Bordo ve siyah renkleri genellikle bütün yakalarda Urgan, Harem Suyu, Dırnak ve Gaytan işleme tekniklerinde temel renk olarak kullanılmış; Yeşil, Sarı, Turuncu, Mavi, Beyaz, Kırmızı, Mor ve Pembe renkleri ise yakanın diğer işlemelerinde yer almıştır



Dikmen ilçesi ve civar köylerde el dokuması üzerine el işlemeli göyneklere rastlanmıştır Göyneklerin arka etek ucuna Kanava tekniği ile el işlemeleri yapılmıştır (Fotoğraf 31) Yaka kenarları çeşitli dikiş teknikleri ile süslenerek aynı zamanda dikişi de yapılmıştır (Fotoğraf 33) Göyneğin altına giyilen 'Don' paçaları Kanava tekniği ile işlenmiş (Fotoğraf 32) veya dokuma sırasında geometrik desen ile süsleme yapılmıştır (Dökme) Kadınların baş örtüsü olarak kullandığı 'Bohça' iki ucu geometrik süslemeli el dokumasıdır