'Ölülerini Güneşe Gömüyorlardı

Göbeklitepe'de yapılan kazılarda, 12 bin yıl öncesinde mezar geleneğinin bulunmadığı, açıkta bırakılan ölülerin yırtıcı kuşlar tarafından yendiği, böylece ölünün ruhunun göğe erdiğine inanıldığı ortaya çıktı

Dünyanın en eski tapınak kalıntılarına ev sahipliği yapan Göbeklitepe'de 12 bin yıl öncesinde 'güneşe gömme' geleneğinin olduğu ortaya çıktı

Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Görevlisi ve Göbeklitepe Kazıları İkinci Başkanı Yrd Doç Dr Cihat Kürkçüoğlu, kazı çalışmalarına 1995 yılında başlanan bölgenin, Neolitik çağın tapınak merkezi olduğunu söyledi

Yılda iki dönem halinde kazı çalışmalarının yapıldığı Göbeklitepe'nin arkeoloji bilimini yakından ilgilendirdiğini vurgulayan Kürkçüoğlu, 17 yıldan bu yana kazıya başkanlık eden Alman Arkeoloji Enstitüsü'nden Prof Dr Klaus Schmidt'in bu yılki çalışmalar için de Kültür ve Turizm Bakanlığı'na müracaat ettiğini belirtti

Göbeklitepe'de, şu ana kadar yapılan çalışmalarda ilginç buluntulara rastlandığını aktaran Yrd Doç Dr Kürkçüoğlu, şunları kaydetti:

''Bugüne kadar yapılan kazılardan elde edilen sonuçlara göre ölü gömme geleneğinin, daha doğrusu bir mezar geleneğinin Göbeklitepe'de olmadığını anlıyoruz Mesela taşların üzerindeki kabartmalarda akbaba gibi yırtıcı kuşların insanları yediğini görüyoruz ve buradan anlıyoruz ki Göbeklitepe'de mezar geleneği yoktu Çatalhöyük'te olduğu gibi, güneşe gömme gibi bir gelenek var neolitik çağda Ölüler açık havaya bırakılıyor, yırtıcı kuşlar gelip bunları yiyordu Belki şöyle bir inanış vardı; göğe yükselince bu kuşlar, ölülerin ruhlarının da göğe yükseleceğine inanılıyordu Bu ilginç bir şey tabi Bu yöntem Tibet'in bazı bölgelerinde yakın zamana kadar uygulanıyordu''

'Göbeklitepe'de anıtsal tapınak'

Neolotik çağda farklı cenaze gömme geleneklerinin bulunduğuna değinen Yrd Doç Dr Cihat Kürkçüoğlu, Diyarbakır - Batman arasındaki Kortiktepe ören yerinin de günümüzden 12 bin yıl öncesine ait yerleşim merkezlerinden biri olduğunu, ancak söz konusu bölgede Göbeklitepe gibi anıtsal tapınakların bulunmadığını ifade etti

Buna karşılık Kortiktepe'de, neolitik döneme ait evlerin yer aldığını aktaran Yrd Doç Dr Kürkçüoğlu, oradaki insanların yaşam biçimleriyle ilgili bilgilerin de kazılar devam ettikçe ortaya çıktığını belirtti

Aynı döneme ait Göbeklitepe ile Kortiktepe yerleşimleri arasında 200 kilometre mesafe bulunduğuna işaret eden Cihat Kürkçüoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

''Bunlardan Göbeklitepe'de ölüler, güneşe gömülüyor, yırtıcı kuşlara yediriliyor Diğerinde mezara gömülüyor Göbeklitepe'de, ölüler tapınak çevresine, açık havaya bırakılıyor Kazılarda, çeşitli yerlerde insan kemiklerine rastlıyoruz

Bol miktarda hayvan kemikleri de var Kurban, adak amaçlı veya beslenme amaçlı kesilmiş hayvanların bol miktarda kemikleri var Özellikle domuz kemiği çok ama bunun yanında da insan kemiklerine de rastlıyoruz Yani toplu mezar içerisinde değil de dağınık durumda insan kemiklerine rastlanılması güneşe gömme geleneğinin olduğunu bize gösteriyor''

'3 tane daha Göbeklitepe var'

Yrd Doç Dr Cihat Kürkçüoğlu, Şanlıurfa'nın Neolitik çağın ''İnanç ve hac merkezi'' olduğunu dile getirdi

Şanlıurfa'nın sınırları içerisinde Göbeklitepe ile aynı dönem yerleşimleri arasında yer alan Karahantepe, Sefertepe ve Hamzantepe gibi tarihi öneme sahip alanların bulunduğuna değinen Kürkçüoğlu, söz konusu alanlarda henüz kazı çalışması yapılmadığını anlattı

Bu alanlarda yapılacak arkeolojik kazı çalışmalarının neolitik çağa dair önemli ipucları vereceğini düşündüklerini aktaran Kürkçüoğlu, ''Teşbihte hata olmaz, Urfa neolotik çağda bir inanç ve hac merkeziydi Senenin belli aylarında ve günlerinde bütün bölge insanları buraya gelip dinsel törenleri ve bazı ritüelleri gerçekleştiriyordu Öbür tepelerde de kazılar yapıldığında önümüzdeki yıllarda bu 4 tapınakta elde edilen buluntular değerlendirildiğinde daha sağlıklı bir yorum imkanımız olacak diye düşünüyorum'' şeklinde konuştu

Göbeklitepe:

Neolitik döneme ait yerleşim yeri Göbeklitepe, Şanlıurfa'nın 18 kilometre kuzeydoğusundaki Örencik köyü yakınlarında bulunuyor

İlk kez 1963 yılında İstanbul ve Chicago üniversitelerinden görevlilerinin yüzey araştırmaları sırasında fark edilen Göbeklitepe'deki kazı çalışmalarını, 1995 yılından bu yana Şanlıurfa Müzesi ve Berlin Alman Arkeoloji Enstitüsü ortaklaşa yürütüyor

Kazı çalışmalarında şimdiye kadar Neolitik döneme ait yabani hayvan figürlü ''T'' biçimli dikili taşlar, 8-30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen şekilli dünyanın en eski tapınak kalıntıları, çok sayıda yabani hayvan figürü, insan heykeli, dikili taşlar ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilen 65 santimetre uzunluğunda insan heykeli gibi tarihi eserler bulunmuştu

Dünyanın en eski ''tapınak merkezi'' olduğu belirtilen Göbeklitepe, bir süre önce UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınmıştı




alıntı