İnsanda Sindirim Sistemi...

İnsanlarda diğer canlılardan daha gelişmiş bir sindirim sistemi vardırBesinler alınır,çiğnenirsindir im kanalı boyunca yemek borusu,mide,ince bağırsakta iletilirSindirim ince bağırsakta tamamlanırEmilmeyen ve sindirilmeyen besinler kalın bağırsağa geçerek anüsten dışarı atılır
Besinler sindirim kanalı boyunca peristaltik hareketlerle ilerlerSindirim ince bağırsakta tamamlanır,sindirim ürünleri ve su ince bağırsakta emilirsuyun geri kalan kısmı ve mineraller kalın bağırsakta emilirSindirim sisteminin çalışması endokrin ve sinir sistemi aracılığıyla düzenlenir

SİNDİRİM SİSTEMİNİN KISIMLARI




AĞIZ:
Insanda ağız boşluğunda dil ve dişler bulunurDişler besin almaya parçalamaya ve öğütmeye yararÖn dişler kesme,köpek dişler parçalama,küçük ve büyük azı dişler öğütme görevini yaparAğızın içinim ıslaklığını tükürük salgısı sağlarTükürükte su,amilaz enzimi,bazı iyonlar ve mukus bulunurTükürük konuşmayı kolaylaştırırAmilaz enzimi karbonhidratların kimyasal sindirimini sağlarMukus ise lokmanın kayganlaştırılmasını sağlarAğıza alınan besinler mekanik olarak parçalanır,ıslatılır ve yutmaya elverişli hale getirilirAğızda çiğnenen besinler dille geriye doğru itilirYutma işlemi böylece tamamlanır

YUTAK:

Ağızdan sonra yer alırYutma işlemi sırasında küçük dil soluk borusunu kapatarak besinlerin soluk borusuna kaçmasını engeller ve besinler yemek borusuna geçerBu sırada solunum kısa bir süre için durur

YEMEK BORUSU:

Yutak ile mide arasında bulunurYemek borusundaki halka kasların peşpeşe kasılması ile peristaltik hareketler oluşurBöylece besin mideye ulaştırılırYemek borusunda mekanik ve kimyasal sindirim olmaz

MİDE:

Besinleri geçici olarak depo eden mekanik ve kimyasal sindirimin yapıldığı organdırMidenin iç kısmında mukoza tabakası vardırOrtasındaenine ,boyuna ve çapraz yerleşmiş düz kaslar,dışında ise bağ doku bulunurBağ dokunun üzerini PERITON adı verilen karın zarı örterMidenin çalışmasını vagus siniri ve gastrin hormonu düzenlerGastrin hormonu mide bezlerini pepsinojen salgılaması için uyarırHCL midede asidik bir ortam oluşturur ve pepsinojeni aktif hale getirirBu arada mideye gelen bazı mikroorganizmaları da öldürürMideye gelen besinler mide kapısının açılması ile mideye girer ve bulamaç haline gelen besinler mide çıkış kapısından ince bağırsağa geçer

İNCE BAĞIRSAK:

Ince bağırsak sindirimin tamamlandığı ve son ürünün emildiği organdırInce bağırsağın mide ile birleştiği yere oniki parmak bağırsağı denirBu kısım pek çok sindirim enziminin döküldüğü yerdirOnikiparmak bağırsağına geçen asidik besinler,sekretin hormonu ve kolesistokinşn hormonu salgılaması için bağırsağı uyarırlarBu hormonlar pankreas ve karaciğeri uyarırlarPankreas öz suyunun ve safra suyunun salgılanmasını sağlarInce bağırsakta kasılan kaslar mekanik sindirime yardımcı olurlar

KALIN BAĞIRSAK:

Kalın bağırsak sindirilmeyen maddelerin toplandığı ve atıldığı organdır,rektum ile sonlanırMadensel tuzlar ve su burada emilirBöylece dışkı oluşurİnce bağırsakla kalın bağırsağın birleştiği yere kör bağırsak denirBurada apandist denilen bir çıkntı vardırKalın bağırsakta yaşayan bazı bakteriler K ve B vitaminlerinin sentezlenmesini sağlar

KARACİĞER PANKREAS VE SAFRA KESESİ

Karaciğer hücreleri safra suyu salgılarKaraciger kanalına aktarılan safra suyu,safra kesesine dökülürSafra suyu içinde yağ sindiriminde önemli rol oynayan safra tuzları,kolesterol,ya ğ asitleri ve safra pigmentleri bulunurSafra ince bağırsakta yağların sindirimine yardımcı olurBağırsağı nötralize ederYağda eriyen vitaminlerin emilmesini sağlar
Karaciğer sağ ve sol lob diye iki kısımdan oluşurPankreas karma bir bezdirIç ve dış salgı yapabilirPankreas salgısı besinlerin sindiriminde etkisi olan sulu ve PH değeri 8,5 olan bir sıvıdırSalgıladığı enzimler amilaz lipaz,tripsinojen ve kimotripsinojendirKi motripsinojen ve tripsinojen oniki parmak bağırsağına dökülen kadar aktif değildirBu enzimlerin aktifleşmesi ince bağırsakta enterokinazla olur

BESİNLERİN SİNDİRİMİ

KARBONHİDRATLAR:

Sindirimleri ağız ve onikiparmak bağırsağındaki enzimlerle olurAğızda pişmiş nişastata tükürükteki amilaz enzimi ile maltoz ve dekstrine parçalanır
Midede karbonhidratların sindirimi olmazInce bağırsağa gelen karbonhidratlar bağırsak tarafından salgılanan maltaz laktaz ve sakkaraz tarafından;ayrıca ağızdan sindirilmeden gelen nişasta da pankreas özsuyundaki amilaz tarafından parçalanır
Sindirim sonucu oluşan monosakkaritler ince bağırsakta emilerek villüsler aracılığıylakan dolaşımına katılırlar

YAĞLAR:

Yağların sindirimi onikiparmak bağırsağında başlarve burada tamamlanırKaraciğerd en gelen safra suyu yağları küçük parçalara ayırırBöylece yüzeyleri genişleyen yağlara pankreasın lipaz enzimi etki ederek yağ asitleri ve gliserol oluştururOluşan monomerler ince bağırsaktaki villular tarafından emilerek lenf yoluyla kana katılır

PROTEİNLER:

Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar ve ince bağırsakta tamamlanırMide tarafından salgılanan pepsinojen HCL etkisiyle aktifleştirilirve proteinler peptitlere ayrılır
Pankreastan salgılanan tripsinojen ve kimotripsinojen,bağır sağın enterokinaz enzimi tarafından aktif hale getirilirBöylece polipeptitler peptit ve aminoasitlere ayrıştırılır
Ince bağırsak tarafından salgılanan erepsin enzimi ise peptitleri amino asitlere ayırırOluşan aminoasitler ince bağırsaktaki villuslar tarafından emilerek,kan dolaşımına katılır ve karaciğere gider

SİNDİRİLEN BESİNLERİN EMİLMESİ

Alınan besinlerin yapı taşlarına kadar parçalanmasından sonra,ince bağırsak hücreleri tarafından alınmasına emilme denir
Sindirilen besinler sindirim kanalının çeşitli bölümlerinden emilebilirlerEmilme difüzyon ve aktif taşıma ile gerçekleştirilirAynı büyüklükte olmalarına karşın farklı besin maddeleri farklı hızda emilirÖrneğin galaktoz,glikoz ve fruktozdan hızlı emilirBesin maddelerinin emilme oranlarıda farklıdırÖrneğin sağlıklı bir insandan karbonhidratların hepsi, yağların %95'i,proteinlerin %90'nı ince bağırsak tarafından emilir
Amino asitler,monosakkaritl er,su ve vitaminler ince bağırsaktan emilerek kılcal kan damarlarına geçerBu besinler kapı toplar damarı ile karaciğere taşınırKaraciğer gelen besin maddelerini düzenler zararlıları zararsız hale getirirGlikozun varsa fazlasını depolarYağların sindirilmesi sonucu oluşan yağ asdi ve gliserol ise emilerek lenf kılcallarından lenf sistemine,daha sonrada kan dolaşımına katılır


SINDİRİME YARDIMCI ORGANLAR

Pankreas: Mide ve onikiparmak bağırsağı arasında bulunan salgı üreten bir bezdir Pankreas bezinden daha öncede belirtiğimiz gibi amilaz, lipaz, tripsin en-zimleri salgılanır

Pankreasın özelleşmiş bir bölümünde ise insülin ve glukagon hormonları üretilir Bu hormonlar ise kandaki şeker seviyesini ayarlar


Karaciğer
Karın boşluğunda midenin sağ üst kısmında bulunur En büyük organımızdır Karaciğere üsten bakıldığında iki, alttan bakıldığında üç loplu olduğu görülür

Karaciğer hücreleri tarafından üretilen safra, safra ka-nalı ile onikiparmak bağırsağına taşınır Karaciğerin başlıca görevleri,

- Yağların sindirimini hızlandıran safra özsuyunu salar

Bazi vitaminlerin sentezlenmesini ve depolanmasini saglar A vitamini sentezler A D ve K vitaminlerini depo eder

• Embriyo döneminde kan yapar • Kanın pıhtılaşmasını sağlayan proteinlerini üretir

• Proteinlerin karbonhidrat veya yağa dönüşümünü sağlar

• Kandaki fazla glikozu glikojen şeklinde depolayarak kan şekerini ayarlar

• Vücut sıcaklığının düzenlenmesinde rol oynar

• Amonyak gibi zehirli artıkları daha az zehirli olan üre yada ürik aside çevirir


BESİNLERİN KIMYASAL SİNDİRİMİ

1 Karbonhidratların kimyasal sindirimi

•Sindirimin başladığı yer: Ağız

• Tükrükte bulunun pityalin (amilaz) enzimi ile karbon-hidratlar glikoz, maltoz veya dekstrine kadar parçalanır

• Sindirimin tamamlandığı yer ince bağırsaktır

• Onikiparmak bağırsağına pankreas tarafından salı-nan amilaz enzimi maltozları, dektsrinleri ve bütün karbonhidratlan glikoza kadar parçalar

Midede karbonhidrat sindirimi görülmez

• Karbonhidrat + Su —Amilaz———> Glikoz

2 Proteinlerin Kimyasal Sindirimi:

• Sindirimin başladığı yer: Mide

OLAY:

1 Pepsınojen —HCL———> Pepsın

2 Protein + Su —Pepsin———> Aminoasit + Pepton

• Sindirimin tamamlandığı yer: ince bağırsak

OLAY:

Protein + Su ——Tripsin——> Aminoasit + Pepton

Pepton + Su —Tripsin———» Aminoasit

Ağızda protein sindirimi yoktur

3Yaglarin Kimyasal Sindirimi

• Sindirimin başladığı yer: Onikiparmak bağırsağı

• Sindirimin tamamlandığı yer ince bağırsak



• Olay: Yağ + Su ——Safra suyu , Lıpaz————> Yağ asidi + Gliserol

Yağların sindirimi sadece ince bağırsakta gerçekleşir Ağız ve midede yağlann sindirimi gerçekleşmez