Çin Coğrafi Keşifleri...

Çin coğrafi keşifleri, Çin İmparatorluğu'nun MÖ 2yüzyıl ile MS 15yüzyıla kadar ülke dışında karadan veya deniz yoluyla keşfettiği yerleri kapsar

Karadan keşifler

Pamir Dağları ve ötesi

Tarım Havzasını kateden Han Hanedanı döneminde Çinliler Orta Asya’daki güçlü Pers, Hint ve Ortadoğu devletleriyle ilişkiler kurdular MÖ 2yüzyılda Han Hanedanı Zhang Qian adlı elçiyi bölgeye gönderecektir MÖ 104 ila 102 yılları arasında Han Hanedanından İmparator Wu, Dayuan bölgesini elinde tutan ve MÖ 329 yılında Büyük İskender tarafından temelleri atılan Helen asıllı Ferganalı Yüeçilerle savaşacaktır General Ban Chao’nun elçisi Gan Ying, Roma İmparatorluğu hakimiyetindeki Suriye’ye kadar gidecektir Bu ilk keşiflerden sonra Çin keşifleri deniz seyahatine kayacaktır Bu ağırlık kayması İpek Yolu sayesinde Avrupa’ya kadar uzanan ticaret yolunun büyük ksımı Çin hakimiyeti olduğu bir dönemde gerçekleşecektir

Denizden keşifler

Güney Çin Denizi

Çinli denizcilerin 11 yüzyılda pusulayı bulmalarından önce mevsimlik muson rüzgarları yaz aylarında ekvatorun kuzeyine doğru, kışın da güneyine doğru eserek deniz yolculuğunu belirleyen bir etken olmuştur Neolitik Çağda insanoğlunun anakara olan Çin’den ayrılıp Tayvan Adasına yerleşmesi bu sayede kolaylıkla anlaşılabilmektedir Çin’de siyasi birliği sağlayan ve imparatorluğun temellerini atan Qin Hanedanı (MÖ 221 – MÖ 207) döneminde Çin donanması Güney Çin Denizine açılmış ve günümüzde Vietnam’ın kuzey bölgelerini içeren ve o dönem Annam denen yerdeki halkları fethetmiştir Kuzey Vietnam, Çin egemenliğinden MS 938 yılına kadar kurtulamayacaktır Bu dönemde inşa edilen gemilere ait bir buluntu 1975 yılında ortaya çıkartılmıştır Guangzhou’da yapılan kazılarda bulunan ve Han Hanedanı (MÖ 202 – MS 220) dönemine ait olduğu saptanan gemi kalıntıları 30m uzunluğunda ve 8m genişliğinde olup, 80 ton kapasitelidir Wu döneminde Zhu Ying ve Kang Tai gibi gezginlerin Kamboçya’yı 226-231 yılları arasında ziyaret ettiği bilinmektedir Burada Hindistan kralı tarafından yollanmış olan elçilerle de temas etmişlerdir

Hint Okyanusu ve ötesi

Çinliler Hint Okyanusu'nda MÖ 2 yüzyıldan beri seyahat etmekte ve tanınmaktadırlar Bu dönemde Huangzi (??) olarak adlandırılan ve önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunan Etiyopya’dan elçilerin Çin’e ulaştığı biliniyor MS 4ve5yüzyıllarda Hindistan’a giden Faxian, Zhiyan ve Tanwujie gibi hacılar Çin’e Budist eserlerini getireceklerdir 7 yüzyıla gelindiğinde Hindistan’a aynı şekilde ulaşmış olan 31 adet Çinli rahip bulunmaktadır MS 674 yılında Daxi Hongtong, Arap Yarımadasının güney kısmına yaklaşacak ve Güney Çin Denizinin batısındaki 36 ülkeyle temas edecektir Deniz yoluyla tacirlik yapan Çinliler ve Çinli elçiler Tang Hanedanı (MS 618- MS 907) ve Song Hanedanı (Ms 960 – MS 1279) döneminde Güneydoğu Asya ülkelerine uğradıktan sonra Hint Okyanusuna açılırlar, Malezya, Hindistan, Sri Lanka, İran Körfezi ve Fırat Nehri üzerinden modern Irak’a kadar giderlerdi

Arap Yarımadasına ve Kızıldenize girerek Etiyopya ve Mısır’da alışveriş yapar, Kahire’de özellikle aranan Çin vazolarını satarlardı Çinlilerin MS 9yüzyıldan itibaren Doğu Afrika ile ticaret ilişkisinde bulundukları ve İran Körfezini yoğun şekilde kullandıkları Arap kaynaklarında da doğrulanmaktadır Orta Çağ’da Çin liman kentleri Guangzhou ve Quanzhou çok sayıda yabancının yaşadığı kozmopolitan şehirler görünümindedirler Çin gemileri Arap coğrafyacı El İdrisi tarafından 1154 yılında kaleme aldığı eserde de anlatılmaktadır

Zheng He


Malezya'daki Zheng He heykeli

MS 1405 – 1433 yılları arasında Çinli Amiral Zheng He komutasındaki büyük Çin donanması Batı Okyanusuna (Hint Okyanusuna Çinliler tarafından verilen isim) yedi sefer yapmıştır Çin donanmasının bu seferleri Yeni Dünya’ya yapılan İspanyol ve Portekiz seferlerinin aksine Çin egemenliğinin yeni topraklar fethetmesi gibi bir sonuç vermemiş, halizhazırda varolan uluslararası ilişkiler sürdürülmüştür Bu dönemde bomboş bir okyanusu olan Pasifik Okyanusuna açılmak Çin pazarı için ticareti geliştirme isteğinde olan Çin donanması için belirsiz ve amaçsız bir çaba olacağı için ertelenecektir Ancak İngiliz amatör tarihçi Gavin Menzies, 1421 adlı eserinde Çin donanmasının Amerika kıtasını keşfettiğini ve burada koloni kurma girişiminde bile bulunduğunu iddia edecektir

Ayrıca ünlü Fra Mauro haritasının Zheng He donanmasına bağlı bir gemide seyahat eden Venedikli tacir ve gezgin Niccolò de' Conti'den alınan bilgilerle oluşturulduğu bilinmektedir

Farklı kültürlerle temas


15yüzyılda Ming hanedanına Bengal'den hediye edilen bir zürafa

Müslüman gezgin Sa`d ibn Abi Waqqas MS 650-51 yıllarında Etiyopya’dan Çin’e gider ve burada ilk camiyi inşa eder Ayrıca Mısır’da hüküm süren Fatımiler Devleti donanma komutanı Domiyat, hükümdarı Al-Hakim bi-Amr Allah adına Shandong’daki Budistlerce sayılan kutsal yerlere giderek Çin İmparatoru Zhenzog’a hediyeler sunar Böylece Mısır ile Çin arasında MS 907 – 960 yılları arasında kopuk olan ilişkiler yeniden kurulur Ayrıca 1077 yılında Çin imparatoru Shenzong’un sarayında Hint hükümdarı I Kulothunga Chola’nın elçisinin bulunduğu ve bu sayede iki ülke ticari ilişkilerinin oldukça geliştiği bilinir

Teknik


13yüzyıl Çin gemisi, kıçtan dümenli ve gövdesi kazalardan etkilenmemesi için bölmelere ayrılmış


Güneyi gösteren at arabası

Çinli denizciler MS 1yüzyıl gibi oldukça erken sayılabilecek bir dönemde kıçtaki dümen sayesinde gemilerin verimli şekilde kumanda edilmesini sağlamışlardır Cao Wei Krallığına bağlı mühendis ve mucit Ma Jun (MS 200 - 265) sürekli güneyi gösteren bir at arabası icat ederek karada yol almayı kolaylaştırmıştır Daha sonraları Çinli bilimadanı Shen Kuo (MS 1031 - 1095) gerçek kuzeyi tanımlayarak manyetik pusulayı denizde yol almak için başarılı şekilde kullanmasını sağlayacaktır

Song Hanedanı zamanında yaşayan Zhu Yu ise MS 1119 tarihli eserinde Çin gemilerinin gövdesinin ayrı ayrı bölümlerden yapıldığını ve bir kısmın zarar görmesi halinde geminin batmasının engellendiğini yazar