Osmanlı'nın Feministleri...

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-16-2012

Osmanlı modernleşmesinin başlangıcı kabul edilen 1839 ikinci Tanzimat dönemiyle birlikte kadın hareketindeki aktif mücadele de başladı

Bu dönemde kadınlar, gösterdikleri çabalar sonunda özellikle eğitim alanında bir takım haklara kavuştu

Böylece çeşitli öğretmen okulları, rüştiyeler (lise) ve ebelik mesleğini öğreten kimi kurumlar açıldı

Eğitimin içinde yer almalarıyla beraber gelişen bilinçlenmeyle de çeşitli sorgulamalara girişen kadınlar 1869 yılında, dönemin feminist hareketinin ilk yayını olarak bilinen Terakki-i Muhaderat isimli kadın dergisini çıkardı

Derginin yayımlanmasıyla birlikte başlayan kadınların erkeklere karşı verdiği var olma mücadelesi ve eşit birey olarak tanınma talepleri de ciddi atılımlara yol açtı

Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilan edildiği döneme kadar kadın dergi ve gazetelerinin sayısı 40’ı buldu Bu dergiler kadınlara kendilerini birey olarak ifade etme, sorunlarını dillendirme ortamını sağladı

Her kesimden kadınların yazma ürkekliğini, çekimserliğini gidermede, taleplerini iletmede ve sesini duyurmada önemli işlev gördü 1910’larda bu gayretler sonuç verdi ve kadın hareketi kurumsallaşmaya başladı Aynı tarihsel süreç içerisinde 30’a yakın kadın derneği de kuruldu

IIMeşrutiyet’ten (1908) sonra aydın kadınlar, kadın statüsünün değerlendirilmesi amacıyla 28 Nisan 1913?de Osmanlı’da ilk feminist örgüt sayılabilecek Teali-i Nisvan Cemiyeti’ni (Kadınların Durumunu Yükseltme Derneği) kurdular

Dernek kadın ve erkek arasında eşitliği savunmakta ve çok eşliliğe karşı gelmekteydi

1917’de çıkarılan bir kararname, evliliği yasal bir çerçeveye bağlarken, kadınlara boşanma hakkını verir Kanun çok eşli evliliği kadının rızasına bağlayarak sınırlandırır

Halide Edip Adıvar, modernleşme sürecinde kadının bağımsızlığı üzerine yazdıklarıyla, feminist hareketin önde gelen figürlerinden oldu

Dernek mezhep ayrımı gözetmeksizin tüm Osmanlı kadınlarını asil, yabancı kadınları da yardımcı üye olarak kabul etmiş

Üye olmakta aranan tek koşul kadınların haklarını savunma ve yükseltme konusunda duyarlı olmak, bu amaçla çalışmak istemektir

Derneğin amacı, kadının çalışma yaşamına ve toplumsal yaşama katılımının sağlanması olarak ifade ediliyor

Bu amaçla, kadını kuşatan ve kısıtlayan geleneklere, eşitsizliğe, eğitimsizliğe karşı bir mücadele başlatılarak, bir toplumsal inkılabın gerekliliği savunuldu

07-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlı'nın Feministleri... Osmanlı modernleşmesinin başlangıcı kabul edilen 1839 ikinci Tanzimat dönemiyle birlikte kadın hareketindeki aktif mücadele de başladı Bu dönemde kadınlar, gösterdikleri çabalar sonunda özellikle eğitim alanında bir takım haklara kavuştu Böylece çeşitli öğretmen okulları, rüştiyeler (lise) ve ebelik mesleğini öğreten kimi kurumlar açıldı Eğitimin içinde yer almalarıyla beraber gelişen bilinçlenmeyle de çeşitli sorgulamalara girişen kadınlar 1869 yılında, dönemin feminist hareketinin ilk yayını olarak bilinen Terakki-i Muhaderat isimli kadın dergisini çıkardı Derginin yayımlanmasıyla birlikte başlayan kadınların erkeklere karşı verdiği var olma mücadelesi ve eşit birey olarak tanınma talepleri de ciddi atılımlara yol açtı Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilan edildiği döneme kadar kadın dergi ve gazetelerinin sayısı 40’ı buldu Bu dergiler kadınlara kendilerini birey olarak ifade etme, sorunlarını dillendirme ortamını sağladı Her kesimden kadınların yazma ürkekliğini, çekimserliğini gidermede, taleplerini iletmede ve sesini duyurmada önemli işlev gördü 1910’larda bu gayretler sonuç verdi ve kadın hareketi kurumsallaşmaya başladı Aynı tarihsel süreç içerisinde 30’a yakın kadın derneği de kuruldu IIMeşrutiyet’ten (1908) sonra aydın kadınlar, kadın statüsünün değerlendirilmesi amacıyla 28 Nisan 1913?de Osmanlı’da ilk feminist örgüt sayılabilecek Teali-i Nisvan Cemiyeti’ni (Kadınların Durumunu Yükseltme Derneği) kurdular Dernek kadın ve erkek arasında eşitliği savunmakta ve çok eşliliğe karşı gelmekteydi 1917’de çıkarılan bir kararname, evliliği yasal bir çerçeveye bağlarken, kadınlara boşanma hakkını verir Kanun çok eşli evliliği kadının rızasına bağlayarak sınırlandırır Halide Edip Adıvar, modernleşme sürecinde kadının bağımsızlığı üzerine yazdıklarıyla, feminist hareketin önde gelen figürlerinden oldu Dernek mezhep ayrımı gözetmeksizin tüm Osmanlı kadınlarını asil, yabancı kadınları da yardımcı üye olarak kabul etmiş Üye olmakta aranan tek koşul kadınların haklarını savunma ve yükseltme konusunda duyarlı olmak, bu amaçla çalışmak istemektir Derneğin amacı, kadının çalışma yaşamına ve toplumsal yaşama katılımının sağlanması olarak ifade ediliyor Bu amaçla, kadını kuşatan ve kısıtlayan geleneklere, eşitsizliğe, eğitimsizliğe karşı bir mücadele başlatılarak, bir toplumsal inkılabın gerekliliği savunuldu