Kadın Kotası

Yönetim Kademelerinde Kadın Kotası


Aliye Yılmaz Güler, Jeoloji Mühendisi

JMO YK Üyesi

Mart 2011


Kota konusundaki algılar birbirinden farklı olduğu kadar kaygılar da bir o kadar birbirinden farklıdır Önce kotadan kastın ne olduğu ve neyi hedeflediğini ortaya koymak sonrada akıllara takılan sorula yanıt getirmek duruma biraz daha netlik kazandıracaktır


Kota Nedir Neyi amaçlar?

Karar organlarına seçilecek kişilerin belirlenmesinde uygulanan demokratik temsiliyet için bir cinsin ezici üstünlüğüne karşı eşitliği sağlamak amacıyla oluşturulan geçici pozitif destekleme metodudur Temsiliyette eşitsizliği ortadan kaldırmayı ve kadın-erkek eşitliğini sağlamayı amaçlar


Kota konusunda akıllara takılan sorular ve kaygılar?

- Kotaya ne gerek var, kadınların aday olmasına yada seçilmesine engel mi var?

Gerek TMMOB ve bağlı odalar, gerekse siyasi ve sivil örgütlerin karar mekanizmalarında temsil edilen kadın oranının düşüklüğü bu alanda önemli bir sorunun varlığını zaten ortaya koymaktadır "Onlar aday olmuyorlarsa biz ne yapalım" cümlesiyle hafifsenecek, geçiştirilecek bir durum değildir Ortadaki durum ataerkil öğretinin, sistematik örgütlenmesinin bir sonucudur Öyleyse kadınları bu alanlara taşıyacak politikaları üretmek herkesin sorumluluğu ve görevi olmalıdır Kota bu araçlardan yalnızca bir tanesidir Gerçekten demokratik bir toplum istiyorsak bu sorunu sadece kadınların sorunuymuş gibi görmek yanıltıcıdır


- Niye %50 değil de %35

Sosyolojide "kritik temsil eşiği" denilen, gerçek bir temsiliyetten bahsedebilmenin en az üçte bir oranındaki alt limiti %35?tir Bunu dahi sağlayamamış bir örgüt nedenini nereye bağlarsa bağlasın o örgütlülükte demokrasiden bahsedilemez Bu oran kadınların "vitrininde" değil "içinde" olması için gerekli "en az temsil oranı" olarak tanımlanıyor


- Kota istemek; doğrudan ben zayıfım, acizim demek değil midir?

Eşitlik kavramına kendi kişisel hayatımızı baz alarak yada bireye indirgeyerek bakmak hatalı bir yaklaşım olduğu gibi kavramın toplumsal yönünü de görünmez hale getirir Toplumdaki eşitsizlik durumunu kendi özel şartlarımızla tanımladığımız an devekuşu durumuna düşeriz Temsiliyette ki eşitlik, toplumsal gelişmişliğin bir göstergesidir Erkek alanı olarak kanıksanmış ve eşitsiz temsiliyete sahip olan karar mekanizmalarında çoğulcu kadın katılımını sağlamanın geçici araçlarından biridir kota kavramı ve size kendinizi zayıf yada aciz hissettiren aslında kota değil demagojik baskının kendisidir


- Kota, kadınları kolaycılığa, mücadelesiz başarıya yönlendirmez mi?

Bilakis destekleyici ve teşvik edici bir yöntemdir Kota ile karar mekanizmalarına girecek olan kadınlarda bilgi, sorumluluk ve deneyime sahip olması elbette ki gerekir Bu özelliklere sahip kadınların var olmadığı söylenemez Sorun, gerekli özelliklere sahip kadınların olmaması değil, kadınları karar mekanizmalarına taşıyacak yapılanmanın oluşmayışıdır Ekonomik, kültürel, siyasal, sosyal alanın cinsiyete göre yapılanmış olduğu unutulmamalıdır


- Kota köklü çözüm getirmez çözüm sınıfsal olmalıdır

Her şeyden önce kotaya köklü çözüm olarak bakmanın kendisi yanılgıdır Kota çözümü gidecek olan pozitif araçlardan yalnızca biridir ve geçici bir yöntemdir


- Kotayı kabul etsek bile aday olacak kadın bulamayız

Bu cümle eşitsizliği ortadan kaldırmaya çaba göstermemenin kaçamak bir yoludur Aday elbette ki olacaktır Varsayalım ki aday bulunamıyor bu durum zaten sorunun varlığının ispatıdır, Aday bulmak, yol aramak ve çoğulcu katılımı teşvik edecek politikaları üretmek hepimizin sorumluluğu olmalıdır Sorunu görmezden gelmek sadece çözümü erteleyecektir


- Kota, eşitlik adına istenen bir eşitsizlik ve ayrımcılık değil midir?

Tekrar altını çizmek gerekir ki kota temsiliyette sayısal eşitliği sağlamanın bir aracıdır %90 erkek üyelerden oluşan bir yönetim yapılanmasının temsiliyette eşit olduğunu savunabilir miyiz? Öyleyse eşitsizliğe, ayrımcılığa son vermek gerekir ve tersinir cümlelere sığınmak beyhude bir çabadır Diğer yandan bazı meslek odalarında kadın üye sayısının kotanın çok altında olduğu ve dolayısıyla kotanın uygulanabilirliğinin mümkün olmadığı savunulmaktadır Bu bakış açısı karar mekanizmalarında yer alan kadınların görevlerinin salt kadın meslektaşlarının sorunlarını çözmekle sınırlıymış gibi bir algının varlığından kaynaklanmaktadır Bu bakış açısı yönetimde yer alan kadını, ille de kadın sorunuyla ilgilenmekle sınırlandırmak demektedir Söz konusu olan kadın iradesinin yönetime yansımasıdır


- Kota, niteliksiz kadınların karar organlarına girmesine yol açıp mevcut yapıyı daha da çarpıklaştırmaz mı?

Cümlenin taşıdığı sorunlu mesajı bir anlık ihmal ederek yanıt vermeye çalışacak olursak; nitelikli kadın aday saptayacak olan kota değil, kotayı kullanan siyasi yada sivil örgüttür Örgüt bir erkek adayda hangi nitelikleri arıyorsa kadın adayda da aynı nitelikleri arayacaktır