Timurlenk / Bozkırların Son Göçebe Fatihi..

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-16-2012

Timurlenk / Bozkırların Son Göçebe Fatihi

Beatrice Forbes Manz
KİTAP YAYINEVİ

Avrasya’nın her köşesinde bir kasırga gibi esen Timur, ya da Aksak Timur anlamına gelen Farsça Timur-i leng’den Türkçeye yansıdığı şekliyle Timurlenk, bozkır fatihlerinin sonuncusuydu

Egemenliğini 1370’de Cengiz’in Moğol İmparatorluğu’nun kalıntıları üzerine kurmuş ve ölümüne dek durmaksızın fetihlerini sürdürmüştü

Orduları, 1382’den 1405’e kadar, kimi şehirleri yerle bir edip kimilerini esirgeyerek, Delhi’den Moskova’ya, Orta Asya’nın Tiyen Şan dağlarından Anadolu Torosları’na kadar tüm Avrasya’yı hallaç pamuğu gibi attı

Timur, seferlerinin ulaştığı muazzam mesafelere rağmen, Moğol İmparatorluğunun sınırları dışına pek az çıktı, seferler düzenlediği Suriye, Anadolu ve Hindistan toprakları da yine bozkır geleneğinden gelen Türk hanedanları tarafından yönetiliyordu

Timur muhtemelen 1320-1330’larda, Maveraünnehir’de, Semerkand yakınlarında doğdu

Maveraünnehir o sıralar Cengiz Han’ın ikinci oğlu Çağaday’ın hükümdarı olduğu Çağaday hanlığının bir parçasıydı ve Timur’un mensubu olduğu Barlas kabilesi, Cengiz Han konfederasyonunun Moğol Barulas kabilesinden geliyordu

Maveraünnehir’deki bütün kabileler göçebeydiler ve yerleşik nüfusla da yakın ilişkileri vardı

Üstelik İslamiyet’i kabul ederek İslam kültürünün de bir parçası olmuşlardı

Timur’un başına geçtiği kabile konfederasyonu da, geçmişteki Moğol İmparatorluğu’nun bir oluşumuydu

Moğol hükümdarlar hükmettikleri toprakların ihtiyaçlarına uyum sağlarken batı bozkırının göçebe Türkî kabileleri ile tarımsal bölgelerin yerleşik nüfusunu birleştirerek yeni bir kültür yaratmışlardı

Bu yeni kültürün konuşma dili Türkçe, dini İslam ve siyasi meşruiyeti de Moğoldu

Bu süreç, Türk-Moğol denilen ve bozkırın iki büyük kültürünü birleştiren, yeni bir miras ortaya çıkarmıştı

Beatrice Forbes Manz, bu çalışmasında Timur’u bir göçebe hanedanın kurucusu ve çok yetenekli bir insan olarak ele alırken devlet kurma mekanizmaları, kabile politikalarının dinamikleri ve kişisel yönetimin doğası gibi daha geniş konuları da tartışıyor

Timur’un iktidara geldiği kabile konfederasyonu içindeki siyasi kültürü inceleyerek, Timur’un gevşek ve isyankâr bir yapıyı tek bir kişiye itaate dayalı disiplinli bir ordu haline nasıl getirdiğini araştırıyor

Beatrice Forbes Manz, ABD Tufts Üniversitesinde öğretim üyesi

Orta Asya ve İran siyasi kültürü ile Timur döneminin toplumsal ve kültürel yapısı alanlarında çalışmalar yapıyor

alıntı

07-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Timurlenk / Bozkırların Son Göçebe Fatihi.. Timurlenk / Bozkırların Son Göçebe Fatihi Beatrice Forbes Manz KİTAP YAYINEVİ Avrasya’nın her köşesinde bir kasırga gibi esen Timur, ya da Aksak Timur anlamına gelen Farsça Timur-i leng’den Türkçeye yansıdığı şekliyle Timurlenk, bozkır fatihlerinin sonuncusuydu Egemenliğini 1370’de Cengiz’in Moğol İmparatorluğu’nun kalıntıları üzerine kurmuş ve ölümüne dek durmaksızın fetihlerini sürdürmüştü Orduları, 1382’den 1405’e kadar, kimi şehirleri yerle bir edip kimilerini esirgeyerek, Delhi’den Moskova’ya, Orta Asya’nın Tiyen Şan dağlarından Anadolu Torosları’na kadar tüm Avrasya’yı hallaç pamuğu gibi attı Timur, seferlerinin ulaştığı muazzam mesafelere rağmen, Moğol İmparatorluğunun sınırları dışına pek az çıktı, seferler düzenlediği Suriye, Anadolu ve Hindistan toprakları da yine bozkır geleneğinden gelen Türk hanedanları tarafından yönetiliyordu Timur muhtemelen 1320-1330’larda, Maveraünnehir’de, Semerkand yakınlarında doğdu Maveraünnehir o sıralar Cengiz Han’ın ikinci oğlu Çağaday’ın hükümdarı olduğu Çağaday hanlığının bir parçasıydı ve Timur’un mensubu olduğu Barlas kabilesi, Cengiz Han konfederasyonunun Moğol Barulas kabilesinden geliyordu Maveraünnehir’deki bütün kabileler göçebeydiler ve yerleşik nüfusla da yakın ilişkileri vardı Üstelik İslamiyet’i kabul ederek İslam kültürünün de bir parçası olmuşlardı Timur’un başına geçtiği kabile konfederasyonu da, geçmişteki Moğol İmparatorluğu’nun bir oluşumuydu Moğol hükümdarlar hükmettikleri toprakların ihtiyaçlarına uyum sağlarken batı bozkırının göçebe Türkî kabileleri ile tarımsal bölgelerin yerleşik nüfusunu birleştirerek yeni bir kültür yaratmışlardı Bu yeni kültürün konuşma dili Türkçe, dini İslam ve siyasi meşruiyeti de Moğoldu Bu süreç, Türk-Moğol denilen ve bozkırın iki büyük kültürünü birleştiren, yeni bir miras ortaya çıkarmıştı Beatrice Forbes Manz, bu çalışmasında Timur’u bir göçebe hanedanın kurucusu ve çok yetenekli bir insan olarak ele alırken devlet kurma mekanizmaları, kabile politikalarının dinamikleri ve kişisel yönetimin doğası gibi daha geniş konuları da tartışıyor Timur’un iktidara geldiği kabile konfederasyonu içindeki siyasi kültürü inceleyerek, Timur’un gevşek ve isyankâr bir yapıyı tek bir kişiye itaate dayalı disiplinli bir ordu haline nasıl getirdiğini araştırıyor Beatrice Forbes Manz, ABD Tufts Üniversitesinde öğretim üyesi Orta Asya ve İran siyasi kültürü ile Timur döneminin toplumsal ve kültürel yapısı alanlarında çalışmalar yapıyor alıntı