Diş Çürüğü Nedir - Çürük Tedavisi

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-15-2012

Diş Çürüğü Nedir - Çürük Tedavisi

Diş Çürüğü (Dental caries)

Diş çürüğü, dişin sert yapılarının asitlerce eritilmesi sonucu ortaya çıkan bozulmuş diş yapısıdır

Çürüyen diş dokusu zamanla "oyularak" bir boşluk (cavity, mağara, oyuk) meydana getirir

Diş minesi ve dentini esas olarak hidroksiapatit tuzlarından meydana gelir

Bu kalsiyum tuzu, asitlerin uzun süreli temasına karşı dayanıklı değildir ve dekalsifiye olur yani çözünür

Mine organik ve inorganik bölümlerden oluşur

İnorganik bölüm (%95-98)+ Organik Bölüm (%1-2)+ S u = Kimyasal yapı

Dişin Kimyasal formülü:
Ca10(PO4)6(OH)2+2F- ------> Ca10(PO4)6F2+ 2 OH-
Yani, hidroksiapatitflor ile birleşerek hidroksiapatitten daha dayanıklı bir molekül olan Flor apatit oluştutur

Çürüme reaksiyonu ise ortamdaki serbest H+ iyonlarınca başlatılır, diştekikalsiyum dişten ayrışır

Şöyle ki:
Ca10(PO4)6(OH)2 + 8 H+ -----> 10 Ca+2 +6 HPO4 + 2 H2O
10 Ca+2 +6 HPO4 ise ayrışmış, bozunmuş olan diş yapısı yani çürüktür

Diş çürüğü, bir başka ifadeyle, kimyasal olarak organik ve inorganik bölüm arasındaki dengenin bozulmasıdır

Organik ve inorganik bölümler birbirine sıkı biçimde bağlı (grift) olarak bulunurlar

Bu kenetlenmenin (matriksin, kristalli düzgün yapının) bozulması sonucu organik ve inorganik bölümler ayrışır ve inorganik bölümdeki iyonlar çözünerek ağız ortamına geçer

Çürük Süreci

Streptococcus mutans adlı bakteri çürüğün başlangıcında en önemli role sahiptir

Bu bakteri salgıladığı bazı maddelerle diş yüzeyinin yapışkanlığını artırarak bakteriler ve gıda artıklarının diş yüzeyine daha kolay yapışmasına sebep olur

Ağız içerisinde besin artıkları kaldıkça, mikroorganizmalara tutunacak daha fazla alan ve gıda sağlamış olur

Mikroorganizmalar bu besinleri kullanır ve ****bolizmaları sonucu açığa çıkan asitler ağız "pH"sını düşürür

Yani ağız içerisindeki serbest H+ iyon konsantrasyonu artar

(5,5 >pH-tehlikeli pH sınırı)
H+ iyonları, Ca10(PO4)6(OH)2 (hidroksiapatit) molekülü içindeki kalsiyumu (Ca) çekip alır ve inorganik kısmın çözünmesi (çürümesi) başlar

Bakterilerin ****bolizmasına izin verilen süre arttıkça bu olay da artarak devam eder ve geriye dönüş zorlaşır

Çürük Formülü

Diş x Asit x Zaman = Çürük
Karbonhidrat x Bakteri = Asit
Kalsifiye diş yapısının bulunduğu alanlarda asitlerin bulunması ve asitlerin dişteki kalsiyum tuzlarını eritecek kadar uzun süre orada kalmasıyla çürük oluşur

Bu etmenlerden biri yok edilirse çürük oluşmaz

Remineralizasyon

Ağız pH < 5,5 olduğunda, mine yüzeyinde çözünme başlar

ancak hemen çürük oluşmaz

pH kısa süre içerisinde normale dönerse tükürük içerisindeki kalsiyum yardımıyla demineralize olan kısım remineralize olur, yani açığa çıkan iyonlar geri döner ve pürüzlenen mine yüzeyini tekrar mineralize ederler

Ancak, pH uzun süre 5,5 in altında bir değerde kalmışsa, oluşan demineralizasyon yetersiz kalır ve çürük riski artar

Remineralizasyonu atrırmak için sunni olarak flor kullanılır

Flor, dişhekimlerincetopikal olarak veya evde diş macunu, çürük önleyici gargaralar yardımıyla uygulanabilir

Flor, yine flor tabletleriyle de sistemik olarak (ağızdan yutma yoluyla) alınabilir

Ancak flor tableti kullanımı veya florun yutulması, Florozis denilen ciddi bir duruma yol açabileceğinden muhakkak bir dişhekimi tarafından önerilmelidir

Ağızdaki asidin kaynağı

İnsanlar, asitleri saf olarak tüketmezler

Limon, sirke, kolalı içecekler gibi bazı besinlerde bu asitler farklı konsantrasyonlarda bulunur

Ancak ağızdaki asidin temel kaynağı ağız içerisindeki bakterilerinfermentasyonudur

Ağız içerisine şeker alımıyla bakteriler bu şekermolekülleriyle beslenir ve atık olarak ortama "asit" sentez ederler

Glukoz gibi küçük moleküllüşeker içeren gıdalar bu nedenle çürük yapıcı (kariyojen) kabul edilir

Ksilitol (xsilitol) gibi büyük molekküllü şekerle ise bakterilerce fermentasyona uğramadıklarından çürük nedeni değildirler

Günümüzde çürük önlemede tavsiye edilen gıdalar, şekersiz veya ksilitollü gıdalardır

Meyva suyu, sirke ve meşrubat gibi birçok gıdada az bir miktar asit vardır

Eğer çivi veya bozuk para bir süre bu ürünlerin içinde bırakılırsa, ürünler aynı etkiyi gösterir

Ağızdaki diş canlıdır

İçecekler ağızdan hızla geçerler ve tükürük bezleri asiti nötürleştirmek için hemen çalışmaya başlar

Diş yapısının çürük oluşumuna etkisi

Dişin anatomik ve histolojik özellikleri diş çürüklerinin oluşmasında etkilidir

Oluşumsal olarak kıvrımlı, girintili alanlara sahip olan dişler, bu girintilerde gıda artıkları ve bakteri birikimi artığından daha kolay çürürler

Ortodontik anomalili dişler, normal arayüz (interdental, aproksimal)kontaklara (temas noktalarına) sahip olmadıklarından, buralarda biriken gıda artıkları nedeniyle daha kolay çürürler

Diş çekimi de "indirekt/ dolaylı" bir çürük hızlandırıcı etmendir

Bir diş dental arktan çıkartıldığında, onunla temasta olan dişler bu boşluğa doğru hareketlenir

Bu da söz konusu dişlerin optimal kontak noktalarını bozarak gıda retantif alanlar meydana getirerek dolaylı yoldan çürük oluşumuna sebep olur

Kaynak:

07-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Diş Çürüğü Nedir - Çürük Tedavisi Diş Çürüğü Nedir - Çürük Tedavisi Diş Çürüğü (Dental caries) Diş çürüğü, dişin sert yapılarının asitlerce eritilmesi sonucu ortaya çıkan bozulmuş diş yapısıdır Çürüyen diş dokusu zamanla "oyularak" bir boşluk (cavity, mağara, oyuk) meydana getirir Diş minesi ve dentini esas olarak hidroksiapatit tuzlarından meydana gelir Bu kalsiyum tuzu, asitlerin uzun süreli temasına karşı dayanıklı değildir ve dekalsifiye olur yani çözünür Mine organik ve inorganik bölümlerden oluşur İnorganik bölüm (%95-98)+ Organik Bölüm (%1-2)+ S u = Kimyasal yapı Dişin Kimyasal formülü: Ca10(PO4)6(OH)2+2F- ------> Ca10(PO4)6F2+ 2 OH- Yani, hidroksiapatitflor ile birleşerek hidroksiapatitten daha dayanıklı bir molekül olan Flor apatit oluştutur Çürüme reaksiyonu ise ortamdaki serbest H+ iyonlarınca başlatılır, diştekikalsiyum dişten ayrışır Şöyle ki: Ca10(PO4)6(OH)2 + 8 H+ -----> 10 Ca+2 +6 HPO4 + 2 H2O 10 Ca+2 +6 HPO4 ise ayrışmış, bozunmuş olan diş yapısı yani çürüktür Diş çürüğü, bir başka ifadeyle, kimyasal olarak organik ve inorganik bölüm arasındaki dengenin bozulmasıdır Organik ve inorganik bölümler birbirine sıkı biçimde bağlı (grift) olarak bulunurlar Bu kenetlenmenin (matriksin, kristalli düzgün yapının) bozulması sonucu organik ve inorganik bölümler ayrışır ve inorganik bölümdeki iyonlar çözünerek ağız ortamına geçer Çürük Süreci Streptococcus mutans adlı bakteri çürüğün başlangıcında en önemli role sahiptir Bu bakteri salgıladığı bazı maddelerle diş yüzeyinin yapışkanlığını artırarak bakteriler ve gıda artıklarının diş yüzeyine daha kolay yapışmasına sebep olur Ağız içerisinde besin artıkları kaldıkça, mikroorganizmalara tutunacak daha fazla alan ve gıda sağlamış olur Mikroorganizmalar bu besinleri kullanır ve **bolizmaları sonucu açığa çıkan asitler ağız "pH"sını düşürür Yani ağız içerisindeki serbest H+ iyon konsantrasyonu artar (5,5 >pH-tehlikeli pH sınırı) H+ iyonları, Ca10(PO4)6(OH)2 (hidroksiapatit) molekülü içindeki kalsiyumu (Ca) çekip alır ve inorganik kısmın çözünmesi (çürümesi) başlar Bakterilerin bolizmasına izin verilen süre arttıkça bu olay da artarak devam eder ve geriye dönüş zorlaşır Çürük Formülü Diş x Asit x Zaman = Çürük Karbonhidrat x Bakteri = Asit Kalsifiye diş yapısının bulunduğu alanlarda asitlerin bulunması ve asitlerin dişteki kalsiyum tuzlarını eritecek kadar uzun süre orada kalmasıyla çürük oluşur Bu etmenlerden biri yok edilirse çürük oluşmaz Remineralizasyon Ağız pH < 5,5 olduğunda, mine yüzeyinde çözünme başlar ancak hemen çürük oluşmaz pH kısa süre içerisinde normale dönerse tükürük içerisindeki kalsiyum yardımıyla demineralize olan kısım remineralize olur, yani açığa çıkan iyonlar geri döner ve pürüzlenen mine yüzeyini tekrar mineralize ederler Ancak, pH uzun süre 5,5 in altında bir değerde kalmışsa, oluşan demineralizasyon yetersiz kalır ve çürük riski artar Remineralizasyonu atrırmak için sunni olarak flor kullanılır Flor, dişhekimlerincetopikal olarak veya evde diş macunu, çürük önleyici gargaralar yardımıyla uygulanabilir Flor, yine flor tabletleriyle de sistemik olarak (ağızdan yutma yoluyla) alınabilir Ancak flor tableti kullanımı veya florun yutulması, Florozis denilen ciddi bir duruma yol açabileceğinden muhakkak bir dişhekimi tarafından önerilmelidir Ağızdaki asidin kaynağı İnsanlar, asitleri saf olarak tüketmezler Limon, sirke, kolalı içecekler gibi bazı besinlerde bu asitler farklı konsantrasyonlarda bulunur Ancak ağızdaki asidin temel kaynağı ağız içerisindeki bakterilerinfermentasyonudur Ağız içerisine şeker alımıyla bakteriler bu şekermolekülleriyle beslenir ve atık olarak ortama "asit" sentez ederler Glukoz gibi küçük moleküllüşeker içeren gıdalar bu nedenle çürük yapıcı (kariyojen) kabul edilirKsilitol (xsilitol) gibi büyük molekküllü şekerle ise bakterilerce fermentasyona uğramadıklarından çürük nedeni değildirler Günümüzde çürük önlemede tavsiye edilen gıdalar, şekersiz veya ksilitollü gıdalardır Meyva suyu, sirke ve meşrubat gibi birçok gıdada az bir miktar asit vardır Eğer çivi veya bozuk para bir süre bu ürünlerin içinde bırakılırsa, ürünler aynı etkiyi gösterir Ağızdaki diş canlıdır İçecekler ağızdan hızla geçerler ve tükürük bezleri asiti nötürleştirmek için hemen çalışmaya başlar Diş yapısının çürük oluşumuna etkisi** Dişin anatomik ve histolojik özellikleri diş çürüklerinin oluşmasında etkilidir Oluşumsal olarak kıvrımlı, girintili alanlara sahip olan dişler, bu girintilerde gıda artıkları ve bakteri birikimi artığından daha kolay çürürler Ortodontik anomalili dişler, normal arayüz (interdental, aproksimal)kontaklara (temas noktalarına) sahip olmadıklarından, buralarda biriken gıda artıkları nedeniyle daha kolay çürürler Diş çekimi de "indirekt/ dolaylı" bir çürük hızlandırıcı etmendir Bir diş dental arktan çıkartıldığında, onunla temasta olan dişler bu boşluğa doğru hareketlenir Bu da söz konusu dişlerin optimal kontak noktalarını bozarak gıda retantif alanlar meydana getirerek dolaylı yoldan çürük oluşumuna sebep olur Kaynak: