Derinin Yüzeysel Mantar Hastalıkları

Çok eski çağlardan beri en sık görülen deri enfeksiyonları mantarlardır Çok büyük kitleleri etkilemekte ve çoğu zaman kişide büyük rahatsızlık oluşturmadığından tedavi için başvuran hastaların sayısı az olmakta ve kişiden kişiye bulaşılırlığı artmaktadırMantarlar özellikle dermatofit dediğimiz türleri keratin denilen derinin üst tabakası,saç ve tırnak gibi dokuları severek bu alanlarda hastalık oluşturmaktadır Mantarlar hayvanlardan,topraktan ya da insandan insana bulaşır

Tinea pedis adı verilen ayak mantarı genellikle ayak parmak aralarını tutar Ayak parmak aralarında beyazlaşma,deride soyulma ve kaşıntı olabilir Daha ilerlemiş vakalarda enfeksiyon ayak tabanında soyulma, kalınlaşma ya da su toplaması şeklinde görülebilir Ayak mantarlarına dermatofit ya da kandida denilen maya mantarı sebep olabilir Hasta iyi sorgulanırsa benzer yakınmaların ailenin diğer fertlerindede olduğu görülebilir Genellikle insandan insana aynı terlik, çorap, ayakkabının giyilmesi ile, hamamlar ya da havuz gibi mekanlardan ya da askerlik süresinde uzun süre bot giyimi sırasında oluşabilir Ayak parmak araları mantarların sevdiği nemli bir ortam oluşturduğundan mantarın insanlarda en sık görüldüğü bölgedir

Tinea korporis, mantarın vücutta herhangi bir alanı tuttuğunda verilen isimidir Genellikle dermatofitlerle oluşur Vücutta mantar bir alandan kızarıklık,pullanma kaşıntı yakınmasıyla başlayıp çevreye doğru bir halka şeklinde yayılır Mantar çevreye doğru yayılırken iç bölgesi iyileşme gösterir Vücutta her bölge etkilenebilir En sık kasıklar ve eller tutulur Erkeklerde en fazla kasık, kadınlarda ise nemli bir bölge oluşturan göğüs altlarında görülmektedir Kadınlarda göğüs altları ve çocuklarda bez bölgesinde kandida dediğimiz maya mantarı sıklıkla etkendir Kasık bölgesi ıslak mayo yada sık değiştirilmeyen iç çamaşırları nedeniyle mantara müsait bir ortam oluşturabilir Ellere genellikle ayaklarda bulunan mantar enfeksiyonu ayakların kaşınması sırasında bulaşabilir Ayrıca vücuttaki tüm bölgelere özellikle el, kol, bacak gibi alanlara enfeksiyon çevrede bulunan ya da beslenen kedi,köpek,inek gibi hayvanlardan da bulaşabilmektedir

Tinea kapitis denen kafa derisi yada saçları tutan mantar enfeksiyonu özellikle çocuklarda görülür İnsandan insana bulaşan tiplerinde genellikle saçların döküldüğü bir alan ve bu alanda hafif kızarıklık, pullanma oluşur Saçlar çabuk ele gelir ve kısa sürede saçsız bir alan oluşur Hayvanlardan bulaşan tinea kapitiste iltihaplanma çok fazladır Kızarıklık belirgindir, cerahat dediğimiz pülü alanlar ve yer yer saç dökülmesinin olduğu alanlar göze çarpar Sosyo-ekonomik düzeyin düşük olduğu, kalabalık ailelerde ve temizlik şartlarına dikkat edilmeyen çevrelerde daha sık görülür

Onikomikoz mantarın tırnağı tuttuğunda aldığı isimdir Tırnak tutulumu kandida ya da dermatofit dediğimiz mantar türleriyle oluşur Özellikle ayak tırnaklarında birinde yada hepsinde tırnak altında kalınlaşma, renk değişimi ya da çürük ağaç gibi tırnakta çabuk kopmalar olabilir El tırnakları daha az oranda tutulur Ayak tırnaklarının tutulumu genellikle ayak mantarına eşlik eder Bu enfeksiyonda da başkasının kullandığı terlik, ayakkabı ya da hamam, havuz,askerlik gibi ortamlar ya da çıplak ayakla dolaşma suçlanabilir
Tinea versicolor dediğimiz bir mantar enfeksiyonundan da burada bahsetmek uygun olacaktır Aslında bu enfeksiyon şu ana kadar sayılan enfeksiyonlardan farklı olarak bulaşıcılık özelliği olmasada oldukça sık görülmektedir Tinea versicolor, malessezia furfur denilen bir maya mantarıyla oluşur ve özellikle gövde, boyun, kollar gibi alanlarda hipo- ya da hiperpigmente dediğimiz açık ya da koyu renkli lekeler şeklinde görülür Genellikle yaz aylarında aşırı sıcakların ve terlemenin olduğu zamanlarda başlayıp kışında devam edebilir Kaşıntı azdırVücutta yayılma gösterse bile başka kişilere bulaşmaz Hemen hemen herkeste normal deride yaşayabilen bu mantar uygun şartlarda sadece bazı kişilerde enfeksiyon oluşturur Tedaviyle geçmesine karşın aynı kişide tekrar aynı şartlar (terleme- sıcak) oluştuğunda nüks edebilir Bulaşıcı olmamakla beraber ailede birden fazla kişide görülmesi bu mantarın çoğalması ve hastalık oluşturmasına yatkın ortamın genetik olarak oluşmakta olduğunu düşündürebilir


Mantar enfeksiyonlarının tedavisi özellikle yeni çıkan ilaçların sayesinde % 90-100’ lere kadar yükselmiştir Ayak parmak araları ya da vücutta küçük alanları tutan mantar enfeksiyonlarında topikal dediğimiz haricen sürülecek kremler yeterli olurken, saçlı deriyi, tırnağı ya da çok geniş alanları tutan mantar enfeksiyonlarında tedavi oral yollu olmalıdır Ayrıca daha önceden krem denenmiş ve bir sonuç alınamamış hastalarda da tedavi oral yollu olmalıdır En geç tedaviye cevap veren ayak tırnak mantarıdır Oral yoldan verilen ilaç tırnak yatağından tırnağa geçer, tedavi 3-4 ay sürer, tırnak uzadıkça alttan yeni tırnak gelir enfeksiyonlu tırnak kesilerek biter Yaşlı hastalarda, şeker hastalığı olanlarda, dolaşım bozukluğu bulunan kişilerde tedavi süresi uzayabilir

Tedaviden ziyade korunma yöntemlerine dikkat etmek daha faydalıdır Yaz aylarında mantar enfeksiyonu görülme oranları artmaktadır Mantarlar nemli ve sıcak bölgeleri sevdiklerinden ayak parmak araları, bayanların göğüs altı bölgeleri ve kasıklar yaz aylarında uygun ortamlar oluştururlar Islak mayo, havuza girmek, çıplak ayakla dolaşmak yaz aylarında enfeksiyon sıklığını arttırmaktadır İyi bir temizlik, kalabalık alanlarda sadece kendi giysilerinizi kullanmaya dikkat etmek, özellikle abdest alanlarda ayak parmak aralarının iyi kurulanması, kedi, köpek gibi çevrede bulunan hayvanlarda kaşıntı görülürse uzak durmak ya da hayvanları veterinere götürmek yapılması gerekenlerdir Şeker hastaları ya da bacaklarda dolaşım bozukluğu olan kişilerin ayak ve tırnak mantarlarının tedavi edilmesi ilerde çıkacak daha büyük sorunların önlenmesi açısından önerilir
UzmDr Hülya GÜÇLÜER