Uyuşturucu Madde Bağımlılığı

Uyuşturucu maddeler fiziksel ve psikolojik bağımlılık meydana getirirler Maddenin kullanımıyla duyulan keyif ve mutluluk kişilerde tekrar kullanma isteği doğurmaktadır Oluşan yalancı hayal dünyasına kavuşmak isteyen kişilerde psikolojik bağımlılık meydana gelmektedir Uyuşturucu maddeler merkezî sinir sistemindeki reseptör (alıcı) hücreler tarafından alınarak etkilerini gösterirler Bu reseptörler kısa sürede uyuşturucuya alışır ve normal görevlerini yapabilmek için uyuşturucuya ihtiyaç duyar Böylece fiziksel bağımlılık meydana gelir Fiziksel bağımlılıkta yoksunluk durumu çok ağırdır Yoksunlukta psikolojik belirtilerin yanında merkezî sinir sistemine ait belirtiler de görülür Maddenin bulunamaması durumunda bulantı, çarpıntı, baş ağrısı, panik, sıkıntı, terleme, saldırganlık, unutkanlık, ishal, kişilik bozuklukları, baygınlık, koma ve ölüm görülebilir Uyuşturucu maddeler, merkezî sinir sistemindeki reseptörleri etkilediği için bir kez dahi kullanmak bağımlılığa yol açabilir Bu yüzden merak amacıyla kullanmaktan dahi kaçınmalıyız




1 Sebepleri
Uyuşturucu madde bağımlılığının sebeplerini üç gruba ayırabiliriz Uyuşturucu maddenin yapısal özellikleri : Uyuşturucu maddelerin kimyasal yapıları gereği merkezî sinir sisteminin reseptör hücrelerine bağlanarak etki gösterdiklerini ve bağımlılığa yol açtıklarını belirtmiştik Bu nedenle tedavi amacıyla verilen uyuşturucu nitelikteki ilâçların aşırı ve yanlış kullanılmasıyla da bağımlılık oluşmaktadır Hekim önerisi ve kontrolü dışında keyif almak veya sakinleşmek amacıyla uyuşturucu özelliğindeki ilâçların kullanılmasına kötüye kullanma adı verilir Ağrı kesiciler dâhil birçok ilâç hekim önerisi dışında rahatlamak amacıyla kullanılmakta, bu durum direnç artırımına (tolerans) ve bağımlılığa yol açmaktadır Örneğin; kaza veya ameliyat sonu kullanılan kuvvetli ağrı kesiciler kolaylıkla bağımlılık oluşturabilmektedir

Kişisel özellikler : Uyuşturucu madde bağımlılığı özellikle gençler arasında yayılmaktadır Ergenlik döneminin problemleri arasında bocalayan gençler sorunlarının çözümünü uyuşturucularda aramaktadır (Resim 47) Grup arkadaşlarının baskısı, onlara uyum sağlama isteği, merak ve macera tutkusu, yasaklara karşı gelme isteği, sorumluluktan kaçma, başarısızlık ve güvensizlik duygularından kurtulmak gibi nedenlerle kişiler uyuşturucu maddeleri denemektedir "Nasıl olsa ben alışmam, bir defa denemekten ne çıkar, istediğim zaman bırakırım" gibi düşüncelerle kişiler uyuşturucu bağımlısı hâline gelmektedir

Çevresel faktörler : Uyuşturucu madde bağımlılığında sosyal çevrenin önemli rolü vardır Aile içindeki huzursuzluklar, aşırı kısıtlayıcı ve baskıcı tutumlar veya aşırı serbest davranılması, ailede uyuşturucu kullanan bireyler olması gibi sebepler kişileri uyuşturucuya itebilir Arkadaş gruplarının baskısı veya özendirmesi uyuşturucuya başlamakta etkendir Özellikle ergenlik döneminde grupların etkisi fazladır Uyuşturucu satıcılarının hedef kitlesi gençlerdir Lise ve üniversite gençleri arasında uyuşturucu madde kullanımını yaygınlaştırarak büyük paralar kazanmaktadırlar Bazı ülkelerde uyuşturucu kullanımına hoşgörüyle bakılmakta ve suç sayılmamaktadır Bu durum bağımlılığın yayılmasına yol açmaktadır Ülkemizde uyuşturucu maddelerin üretimi, ithâli, alımı, satımı, bulundurulması, alımına yardımcı olunması ve sahte reçeteyle alınması suçtur ve ağır cezalar uygulanmaktadır Güçlü ağrı kesiciler ve sakinleştirici ilâçlar da özel reçetelerle satılmakta ve Sağlık Bakanlığı tarafından sıkı şekilde denetlenmektedir

2 Sonuçları
Uyuşturucu madde bağımlılığı üç dönemde incelenebilir Alışma dönemi : Uyuşturucu maddeyle ilk tanışma dönemidir Bu dönemde yalancı bir dünyaya dalarak keyif alma duygusu ön plâna çıkar Kişi kararsızdır, uyuşturucuya alışmamak için direnir İstediği zaman uyuşturucuyu bırakabileceğini düşünür Vücutta kalıcı bir fiziksel hasar yoktur Gerekli tıbbî yardım yapılırsa kolaylıkla uyuşturucuyu bırakabilir Kişilerde yersiz davranışlar, aşırı neşe ve durgunluk, dalgınlık, unutkanlık, arkadaşlardan ayrılarak yeni gruplara katılma gibi değişiklikler uyuşturucu kullanmaya başladığının belirtileridir

Doyma dönemi : Bu dönemde kişi yaşantısını devam ettirebilmek için uyuşturucu maddeyi kullanmak zorundadır Artık keyif alma ihtiyacı yoktur Maddenin yoksunluğunda büyük sıkıntı ve problemler doğmaktadır Görme bulanıklığı, göz bebeklerinde küçülme, ağız kuruluğu, ellerde titreme, nabız ve solunum sayısında azalma, tansiyon düşüklüğü, kabızlık, hafızada zayıflama, ruhsal durgunluk, dikkatsizlik, irade ve kişilik kaybı, hallüsinasyonlar vardır Karaciğer, kalp, solunum ve sindirim sisteminde hasarlar ortaya çıkmıştır Bağımlının gittikçe daha fazla miktarda maddeye ihtiyacı olmaktadır Bu dönemdeki bağımlıyı kurtarmak için ciddî bir tedavi gereklidir

Düşkünlük dönemi : Bu dönemde organlarda ağır hasarlar ve ruhsal çöküntü görülür Kalp ve solunum problemleri, karaciğer hastalıkları ortaya çıkar Aşırı zayıflama, kusma, kalp ve solunum yetmezliği görülür Bağımlının hastalıklara karşı direnci azalır Zatürree, hepatit (sarılık), AİDS gibi hastalıklar meydana gelir Beyin hasarı, kişilik kaybı, ağır ruhsal problemler ortaya çıkar Kişi kendine bakamaz ve yardıma muhtaç hâle gelir Madde bulabilmek için her yolu dener, hatta suç işleyebilir Yoksunluk belirtileri çok ağırdır Yaşantısını devam ettirebilmek için aldığı uyuşturucu miktarını artırmak zorundadır Uyuşturucu kullanımında aşırı doz alımına bağlı zehirlenme ve ölüm olayı görülebilir Aşırı doz alındığında başlangıçta huzursuzluk, sesli ve ışıklı uyarıcılara karşı aşırı tepki görülür Hallüsinasyonlar, terleme, bulantı ve kas krampları meydana gelir İdrar ve dışkı kontrolü kaybolur Solunum düzensizleşir Kalp atımı ve kan basıncı düşer Titremelerle baygınlık, koma ve ölüm meydana gelir

Uyuşturucu bağımlılığı erken dönemde yakalanıp tedavi edilmez ise kişiyi ölüme sürükleyen bir alışkanlıktır