Kadın Hakları..9...

Madde 12

1 Taraf Devletler aile planlaması dahil sağlık bakım hizmetlerinden kadın ve erkeğin eşit olarak yararlanması için sağlık bakımından kadınlara karşı ayrımı ortadan kaldıran bütün önlemleri alacaklardır

2 Bu maddenin 1 paragrafında öngörülen hükümler saklı kalmak kaydıyla taraf devletler kadına hamilelik loğusalık ve doğum sonrası dönemde gerekli hizmetleri sağlayacaklar hamilelik ve emzirme sırasında yeterli beslenmeyle birlikte gerektiğinde bedava hizmet vereceklerdir


Madde 13

Taraf Devletler kadınlara karşı ekonomik ve toplumsal hayatın diğer dallarında erkeklerle kadınların eşit olarak haklardan yararlanabilmelerini sağlayarak kadınlara karşı ayrımcılığın önlenmesi için gerekli önlemeleri ve özellikle aşağıdaki önlemleri alacaklardır:

a Aile yardımı ödemesi hakkı

b Banka kredisi ipotek ve diğer mali krediler elde etme hakları

c Eğlence spor ve kültürel hayatın bütün yönlerine katılma hakları

Madde 14

1 Taraf Devletler kırsal kesim kadınlarının karşılaştıkları özel sorunları ve ekonominin parasal olmayan sektöründeki çalışmaları dahil ailelerinin ekonomik bakımdan ayakta kalması için oynadıkları belirgin rolü gözönünde tutacak ve bu Sözleşme hükümlerinin kırsal kesimdeki kadınlara uygulanmasını sağlamak için gerekli bütün önlemleri alacaklardır

2 Taraf Devletler kadın ve erkeklerin eşitliği ilkesine dayanarak kırsal kalkınmaya katılmalarını ve bundan yararlanmalarını sağlamak için kırsal kesimdeki kadınlara karşı ayrımı ortadan kaldıran tüm uygun önlemleri alacaklar ve özellikle kırsal kesim kadınlarına aşağıdaki hakları sağlayacaklardır

a Her düzeydeki kalkınma planlarının görüşülmesine ve uygulanmasına katılmak

b Aile planlaması konusunda bilgi danışma ve hizmetler de dahil olmak üzere yeterli sağlık hizmetlerinden yararlanmak

c Toplumsal güvenlik programlarından doğrudan yararlanmak

d Teknik yeteneklerini geliştirmek amacıyla tüm toplumsal ve yaygın hizmetler ile birlikte görevsel okur-yazarlık dahil resmi ve resmi olmayan eğitim ve öğretimin her türünden yararlanmak

e Ekonomik fırsatlardan kendi işinde çalışma veya tam çalışma yoluyla eşit olarak yararlanmak amacıyla kendi kendine yardım gruplar ve kooperatifler oluşturmak

f Bütün toplumsal faaliyetlere katılmak

g Toprak ve tarım reformunda ve bunun yanısıra yeniden yerleştirme projelerinde eşit işlem görme ve tarımsal kredi ve borçlanma pazarlama kolaylıkları ile uygun teknolojiden yararlanmak

h Özellikle konut sağlık elektrik ve su sağlanması ulaştırma ve iletişim konularında yeterli yaşam standartlarından yararlanma haklarını sağlamak

BÖLÜM IV

Madde 15

1 Taraf Devletler kadınlara kanun önünde erkeklerle eşit haklar tanıyacaklardır

2 Taraf Devletler uygar haklar bakımından kadınlara erkeklerinkine benzer hukuksal yeterlik ve bu yeterliği kullanmak için eşit fırsatlar tanıyacaklardır Özellikle kadınlara sözleşme yapmada ve mülk yönetiminde eşit haklar verecekler ve mahkemelerde davaların her aşamasında eşit işlem yapacaklardır

3 Taraf Devletler kadınların hukuki yeterliliklerini kısıtlamaya yönelik hukuki sonuç doğuran her çeşit sözleşmenin ve sair özel işlemlerin tamamının geçersiz olduğunu kabul ederler

4 Taraf Devletler kadın ve erkeğe hukuki olarak yerleşme yeri seçme ve nakletmede eşit yasal hak tanıyacaklardır

Madde 16

1 Taraf Devletler kadınlara karşı evlilik ve aile ilişkileri konusunda ayrımı önlemek için gerekli bütün önlemleri alacaklar ve özellikle kadın erkek eşitliği ilkesine dayanarak kadınlara aşağıdaki hakları sağlayacaklardır:

a Evlenmede erkeklerle eşit hak

b Özgürce bir eş seçme ve ancak kendi özgür ve tam oluruyla evlenme hakkı

c Evlilik süresince ve evliliğin son bulmasında aynı hak ve sorumluluklar

d Medeni durumlarına bakılmaksızın çocuklarla ilgili konularda ana ve babanın eşit hak ve sorumlulukları tanınacak ancak

her durumda çocukların çıkarları en ön planda gözetilecektir

e Çocuk sayısına ve çocukların zaman dünyaya geleceklerine serbestçe ve sorumlulukla karar vermede ve bu hakları kullanabilmeleri için bilgi eğitim ve öteki araçlardan yararlanmada eşit haklar

f Her durumda çocukların çıkarı en üst düzeyde tutularak ulusal yasalarda mevcut veli vasi kayyum olma ve evlat edinme veya benzeri kuruluşlarda eşit hak ve sorumluluklar

g Aile adı meslek ve iş seçimi dahil karı ve koca için eşit kişisel haklar

h Ücret karşılığı olmaksızın veya bir bedel karşılığında malın mülkiyeti edinimi işletmesi yönetimi yararlanılması ve elden çıkarılmasında eşlere de eşit haklar

2 Erginleşmemiş bir çocuğun nişanlanması veya evlenmesinin hiçbir yasal etkisi olmayacak ve evlenme en düşük yaşının belirlenmesi ve evlenmelerin resmi kütüğü yazımının zorunlu olması için yasama dahil gerekli tüm önlemler alınacaktır

BÖLÜM V

Madde 17

1 Bu Sözleşmenin uygulanmasında sağlanan gelişmeleri izlemek amacıyla (bundan böyle Komite olarak anılacak olan) Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Kaldırılması Komitesi kurulur Bu Komite Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihte onsekiz –Taraf Devletlerden otuzbeşinin Sözleşmeyi onaylaması ya da ona katılmasından sonra- yirmiüç uzmandan oluşur Uzmanlar dengeli bir coğrafi dağılım ve çeşitli uygarlık biçimleriyle temel hukuk sistemlerinin temsilini sağlayacak biçimde Taraf Devletlerce kendi vatandaşları arasından ve ahlak niteliği yüksek ve Sözleşmenin kapsadığı alanlardaki yetkisiyle tanınmış kişilerden seçilir ve kendi adlarına hizmet verir

2 Komite üyeleri Taraf Devletlerin aday listesinden gizli oy ile seçilecektir Her Taraf Devlet kendi vatandaşlarından bir kişiyi aday gösterebilecektir

3 İlk seçim bu sözleşmenin yürürlüğe girmesinden altı ay sonra yapılacaktır BM Genel Sekreteri seçimlerden en az üç ay önce Taraf Devletlere adaylarını iki ay içinde bildirmelerini isteyen bir mektup gönderecektir Genel Sekreter aday gösteren Taraf Devletleri de belirtmek suretiyle adayların listesini alfabetik sıraya göre hazırlayacak ve Taraf Devletlere gönderecektir

4 Komite üyelerinin seçimi BM Genel Merkezinde Genel Sekreter tarafından çağrılmış Taraf Devletler toplantısında yapılacaktır Taraf Devletlerin üçte ikisinin (nisab) yeter sayısı oluşturacağı toplantıda en fazla oy alanlar ile toplantıda hazır bulunan ve oy veren Taraf Devletler temsilcilerinin salt çoğunluğunun oylarını alan adaylar Komiteye seçileceklerdir

5 Komite üyeleri 4 yıllık bir dönem için seçileceklerdir Bununla beraber ilk seçimde seçilen dokuz üyenin süresi ikinci senenin sonunda bitecek dokuz üyenin isimleri ilk seçimden hemen sonra Komite Başkanı tarafından ad çekme ile belirlenecektir

6 Komitenin 5 ek üyesinin seçimi 35 onay veya katılmayı izleyen bu maddenin 2 3 ve 4 paragrafları hükümlerine göre yapılacaktır Bu şekilde seçilen iki yedek üyenin görev süresi iki sene sonunda sona erecek ve bu iki üyenin ismi Komite Başkanı tarafından ad çekme ile belirlenecektir

7 Boşalan yerlerin doldurulması için uzmanının Komitedeki görev süresi sona eren Taraf Devlet kendi vatandaşları arasından Komitenin onayına bağlı olmak üzere başka bir uzmanı atar

8 Komite üyeleri BM Genel Kurulunun onayı ile Genel Kurulun Komitenin sorumluluğunun önemini gözönünde tutarak kararlaştıracağı koşullar ve hükümlerle; Birleşmiş Milletlerden ücret alacaklardır

9 Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri bu Sözleşme uyarınca Komitenin görevlerini etkin bir biçimde yerine getirebilmesi için gerekli personel ve kolaylıkları sağlayacaktır

Madde 18

1 Taraf Devletler bu Sözleşme hükümlerine etkinlik kazandırmak ve sağlanan ilerlemeleri belirlemek amacıyla aldıkları yasal adli yönetsel ve öteki önlemler hakkındaki bir raporu

a Sözleşmenin ilgili devlet bakımından yürürlüğe girmesini izleyen bir yıl içinde

b Sonradan her dört yılda bir ve ileride de Komitenin belirlediği zamanlarda Komite tarafından incelemek üzere BM Genel Sekreterine sunmayı üstlenirler

2 Raporlarda bu Sözleşme yükümlülüklerinin gerçekleştirilmesini etkileyen sorunlar ve güçlükler belirtilebilir

Madde 19

1 Komite kendi usul kurallarını saptayacaktır

2 Komite görevlilerini 2 yıllık bir süre için seçecektir

Madde 20

1 Komite bu Sözleşmenin 18 maddesi uyarınca sunulan raporları incelemek üzere normal olarak senede bir kere ve en az iki hafta süre için toplanacaktır

2 Komite toplantıları Birleşmiş Milletler Merkezinde veya Komite tarafından uygun bulunan herhangi bir yerde yapılacaktır

Madde 21

1 Komite Ekonomik ve Sosyal Konsey aracılığıyla faaliyetleri hakkında BM Genel Kuruluna yıllık raporlar sunacak ve Taraf Devletlerden sağlanan bilgiler ve raporların incelenmesine dayanarak önerilerde ve genel tavsiyelerde bulunabilecektir Bu öneri ve genel tavsiyeler Taraf Devletlerin olabilecek yorumlarıyla birlikte Komite raporuna dahil edilecektir

2 Genel Sekreter Komite raporlarını Kadınların Statüsü Komisyonunun bilgisine sunacaktır

Madde 22

Uzman kuruluşları faaliyet alanlarına giren bu Sözleşme hükümlerinin uygulanmasının görüşülmesi sırasında temsil edilme hakkına sahip olacaklardır Komite uzman kuruluşlarını sözleşmenin uygulanması hususunda faaliyet alanlarına giren konularda raporlar sunmaya davet edebilir

Madde 23

Bu Sözleşmedeki hiçbir husus kadın ve erkek eşitliğinin gerçekleşmesinde daha etkin olan

a Taraf Devletin yasasındaki veya

b O devlet için yürürlükte olan herhangi bir Uluslararası Sözleşme andlaşma veya anlaşmadaki hükümleri etkilemeyecektir

Madde 24


Taraf Devletler iş bu Sözleşme ile tanınan hakların tam olarak gerçekleştirilmesi için ulusal düzeyde gerekli bütün önlemleri almayı üstlenirler

Madde 25

1 Bu Sözleşme bütün Devletlerin imzasına açık olacaktır

2 Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri bu sözleşmeye ilişkin bildirimleri almaya yetkilidir

3 Bu Sözleşme onaya bağlıdır Onay belgeleri BM Genel Sekreterine verilecektir

4 Bu Sözleşme bütün Devletlerin katılmasına açıktır Katılma belgesinin BM Genel Sekreterine sunulmasıyla katılma gerçekleşecektir

Madde 26

1 Bu Sözleşmenin değiştirilmesi teklifi Taraf Devletlerden biri tarafından herhangi bir zamanda Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine yapılacak yazılı bir başvuru ile olur

2 BM Genel Kurulu gerekli gördüğü takdirde böyle bir öneri ile ilgili olarak yapılacak işlem hakkında karar verecektir


Madde 27

1 Bu Sözleşme 20 onaylama veya katılma belgesinin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine sunulmasını izleyen 30 gün yürürlüğe girecektir

2 20 onay veya katılma belgesinin sunulmasından sonra bu Sözleşmeyi onaylayan veya katılan her devlet için Sözleşme kendi onay veya katılma belgesinin sunulmasından sonraki 30 gün yürürlüğe girecektir

Madde 28

1 BM Genel Sekreteri onaylama veya katılma sırasında yapılan çekincelerin metinlerini alacak ve bütün Taraf Devletlere dağıtılacaktır

2 Bu Sözleşmenin hedef ve amacına uymayan hiçbir çekinceye izin verilmeyecektir

3 Çekinceler BM Genel Sekreterine bildirimden herhangi bir zamanda yapılacak bildirimle geri alınabilir Genel Sekreter bu bildirimden bütün Devletleri bilgi sahibi kılacaktır Böyle bir bildirim alındığı tarihte geçerli olacaktır


Madde 29

1 İki veya daha fazla Taraf Devlet arasında bu Sözleşmenin yorum veya uygulamasından doğan ve görüşmelerle çözümlenemeyen herhangi bir uyuşmazlık birinin isteği ile hakem kuruluna götürülecektir Taraflar hakem isteğinden sonra 6 ay içinde hakem kurulunun oluşma biçiminde anlaşmazlarsa taraflardan herhangi biri uyuşmazlığı Uluslararası Adalet Divanına Divan Statüsü uyarınca götürebilir

2 Taraf Devletlerden her biri bu Sözleşmenin imzalanması veya onayı sırasında veya katılma sırasında kendisini bu maddenin birinci paragrafı ile bağlı saymadığını bildirebilir Diğer Taraf Devletler böylece bir çekince koymuş olan Taraf Devlet karşısında aynı paragrafla bağlı olmayacaktır

3 Bu maddenin 2 paragrafına göre çekince koyan her Taraf Devlet BM Genel Sekreterine bildirimde bulunarak her zaman çekincesini geri alabilir

Madde 30

Arapça Çince İngilizce Fransızca Rusça ve İspanyolca metinlerin eşit ölçüde geçerli olduğu bu Sözleşme Birleşmiş Milletler Genel Sekreterince bulundurulacaktır

Yukarıdaki hükümleri onaylayan imzaları aşağıda bulunan yetkili temsilciler bu sözleşmeyi imzalamışlardır