Çanakkale'de Kaybolan 57.Alay

10 Ağustos 1915 ÇanakkaleGüneşin göz kamaştıran parlaklığı,topların tükenmek bilmeyen gürlemelerine karışıyorGelibolu savaşının son dönemi,cehennemi Çanakkale'ye taşımışSiperler fırın gibiSavaş kokusu ile dolu sıcak bir rüzgarOvada eserken ,ince bir toz tabakasını da birlikte havaya kaldırıyorYiyeceklerin,siperl erin,ölü ve yaralıların üzerine bulutlar halinde çöken iri yeşil sinekler ,dizanteriye yakalanan İngiliz askerlerini perişan ediyorİngiliz askeri tarihinin en büyük yenilgilerinden birine adım adım yaklaşıyorİngiliz komutan Sir Lan Hamilton ,korkunç bir yenilgiye uğrayacaklarını sezmiş,savaşı kazanmanın tek şansını ,taze kuvvetlerle birlikte yapılacak büyük bir saldırıda görmüştüKraliyet Nortfolk Alayı taze kuvvetlerin bir parçası olarak 29 temmuz 1915 de İngiltere'de gemilere bindirildilerSavaş tecrübeleri yoktuOrdu mensuplarınca tatil gecesi askerleri diye anılan savunma birliklerine bağlıydılarNortfolk alayı,savaş hattı gerisinde iklime alışmak için bekletilmeden 10 Ağustos günü Suvla Koyu'nda unutulmaz bir macera yaşamak hayali yerine cehennemi andıran bir kabusla karşılaştıSahile yakın bir yerdeki tuz gölü ,kavurucu yaz sıcağının etkisi ile kurumuş ve güneşin parlaklığını ve ısısını ayna gibi Norfok alayı'nın üzerine yansıtıyorduKuzeydeki Kireçtepe ,iki yanında Kavaktepe ve Tekketepe, güneyindeki Sarıbayır arasından kalan Suvla düzlüğü ,dev bir arenayı andırıyordu İngiltere'nin Dereham kasabasında toplanan Norfolk Alayı 4ve5taburları ,anayurtlarından uzak bu topraklarda kendilerinden önce gelenlere mezar olan bölgede şaşkına döndülerSavaşta herşey olabilirdi ama,Norfolklular ,savaşın dışında başlarına gelecek olayı asla düşünemezdiSir Hamilton,Tekke ve Kavaktepelerine bir gece karanlığında ani ve hızlı bir saldırı yapmayı planlamıştıBu iş için 12 Ağustos gecesi 54Tümen ilerlemeye başladıİçlerinde Nortfolklular'ın tugayı da bulunuyorduTepelerin yamacına kadar gelecekler ve şafak sökerken saldırmak üzere hazırlanacaklardıFakat Anafarta Ovası denilen yerde,Türk askerinin pusuya yattığı sanılıyorduBu yüzden Norfolklular'ın bir Tümeni önde giderek yolu açsın diye 12 Ağustos öğleden sonra harekete geçtiBu öncü tümenin ilerleyişi tam bir bozgunla sonuçlanmıştıGelibolu Savaşında İngilizlerin gösterdiği şaşkınlık ve beceriksizliğin tipik bir örneğini verdilerÖğleden sonra saat 4 te topçu desteği ,başlayacaktıAma 45 dakikalık bir gecikme olduHaberleşme hatası yüzünden gecikmeyi öğrenemeyen topçu desteği gereksiz yere,saatinden önce başladı ve boşuna ateş gücünü harcadıSavaş alanı hiç incelenmemiştiİngiliz komutanların,arazi hakkında bilgileri yoktu,hedefleri hakkında tam bir karara varamamışlardıHaritaların çoğu son anda çalakalem çizilmişti ve yarımadanın diğer tarafını gösteriyorduTürk kuvvetlerinin gücünden de habersizdiler4Nortfolk Taburu ,geride olmak üzere,163tümen ,gün ışığında çıplak ovayı geçmeye çalışmanın bariz bir hata olduğunu anladığında ancak 900 mkadar ilerleyebilmiştiTürklerin direnciİngilizlerin tahmininden çok daha büyüktüİngiliz tümeninin büyük bir kısmı makineli tüfek ateşi altında kaldığı için olduğu yerde çakılmıştıAncak sağ tarafta yer alan 5Nortfolk taburu daha az bir mukavemetle karşılaştığından ilerlemeye devam ettiİşte tam bu sırada 22 kişilik bir Yeni Zelanda sahra birliğinin gözleri önünde Norfolk alayı'nın 4taburuna bağlı çok sayıda asker,karşılarında ki tepeye doğru yürümeye başladılarTepenin üzeri ekmek somunu şeklinde beyaz bir bulutla kaplıydıİngiliz askerleri ,yavaş yavaş tepeye yaklaştılar ve bulutun içinde kayboldularSon asker de bulutun içine girdikten sonra ,beyaz bulut yavaşça havalandı ve rüzgarın aksi yönüne doğru hareket ettiKumandan Hamilton İngiliz Savaş Bakanı Lord Kitchener'e gönderdiği telgrafta ,olayı şöyle anlatıyordu"Savaş sırasında 163tümen her bakımdan üstün olduğu bir anda,çok garip bir olay meydana geldiTürklerin zayıflamakta olan kuvvetlerine karşı ,Albay Sir HBeauchamp,cesur ve kendinden emin bir kumandan olarak büyük bir gayretle hızla ilerledi ve savaşın en güzel kısmı böyle başladıMücadele daha kızışmış ve iyice karışmıştıBu sırada askerlerin çoğu yaralı ve susuzluktan perişan bir haldeydilerBunlar kampa ancak gece vakti geri dönebildilerFakat,albay,16 subayı ve 250 askeri ile önüne düşmanı katmış ,hızla ilerlemesine devam ediyorduDaha sonra bunlardan hiçbir haber alınamadıOrmanlık bölgeye hücum ettikten sonra gözden kayboldular ve sesleri de duyulmadıİçlerinden hiçbiri geri dönmedi"267 kişi hiçbir iz bırakmadan kaybolup gitmiştiO gün öğleden sonra başlayan ilerleyişin başarısızlıkla sonuçlanması ,Sir Lan Hamilton'un savaşı kendi lehine döndürme ümidini de yok etmiştiBöylece 1915 yılı sonunda Müttefik kuvvetler,geri çekilerek,büyük bir yenilgiye uğradılarGelibolu Savaşı,Sekizbuçuk ay sürmüştü ve 46000 askerin ölümüyle sonuçlandıO zamanın savaşları için korkunç bir rakamdı bu1926 da İngiliz hükümeti ,savaşın kaybedilme nedenlerini araştırmak üzere resmi bir kurulu görevlendirdiGelibolu Kurulu'nun son raporu adı altında baştan aşağı sansür denetiminden geçmiş bir rapor,önce 1917 de ve daha sonra da 1919 da yayınlandıRaporun aslı ,1965 yılına kadar ortaya çıkarılmadı1918 sonunda,İngilizler Gelibolu'ya sanki galip gelmişçesine geri döndülerİşgal Kuvvetleri'nin bir askeri,savaş alanında gezinirken Kraliyet Norfolk Alayı'na ait bir rozeti bulduÇevrede yaptığı soruşturma sonunda ,bir Türk çiftçisinin kendi arazisinde bulduğu bir sürü cesedi,yakında bir dereye attığını öğrendi23 Eylül 1919 günü ,cesetleri çıkarmak gibi,zevksiz bir işin ardından ,mezar kayıt birliğine başkanlık eden bir subay şu açıklamayı yapıyordu:"Kayıp Norfolk Birliği'ni buldukToplam olarak 180 cesetbunların 122 si Norfolk'tan,bir kısmı da diğerlerindenYalnız iki erin kimliğini öğrenebildikCesetler 3 km2 lik bir alana yayılmıştıBulundukları yer Türk Cephesi'nin 750 mgerisindeydiÇoğu anlaşıldığına göre ,bir çiftlikte öldürülmüş,bütün bunlar,başında düşündüğümüzün doğruluğunu gösteriyorHerhalde fazla ilerleyemediler ve teker teker temizlenip gittilerYalnız çiftlik evine ulaşanlar kurtulmuş olabilirKayıp 267 Norfolklu'dan 122 sinin ceseti bulunabildiGeri kalan 145 kişinin ne cesedi bulundu ne de kendilerinden bir daha haber alınabildiYeni Zelandalı askerlerin anlattığı rüzgarın kendi yönünde giden beyaz bulut,kendi esrarını da birlikte götürmüştüÇanakkale Savaşı 8,5 ay sürdüBu süre zarfında Boğaz'ın iki yanı,tam bir cehennem olmuştuBu savaşta hayatta kalanlar,yaşadıklarını hiç bir zaman unutmadılarHatıralarını gelecek kuşaklara anlattılarFakat tek bir insan ancak kendi çevresinde olanları görebilirdiHalbuki savaş çok geniş bir alana yayılmıştıÖlen askerlerin cesetleri çürüyüp gitmesine karşın denizdeki gemilerin enkazı hala duruyorSavaşın tarihi yazıldıÖlenlerin ,yaralıların kaybolanların sayısı tesbit adildiFakat bir tek şey unutulmadı,o da Norfolk alayı'nın akıbetiBu askerler normal yolla ölmüş olsalardı bu kadar dikkat çekmez unutulurduFakat tam aksi unutulmadı ve bir çok araştırmaya konu ve yazılan kitaba konu oldualıntı