Kur'an’In Resmi

Kur'an’ın Resmi




Hz Osman (ra) zamanında çeşitli-bölgelere gönderilecek Mushafları çoğaltmak için kurulan dört kişilik heyet, Kur'an'ın kelime ve harflerinin yazılışı hususunda Halife Hz Osman'ın da rıza gösterdiği özel bir metod takip etti İşte âlimler bu metoda terim olarak «Resmu'l Mushaf» ismini vermişlerdir Çoğu zaman da bu resmi, ona rıza gösteren halifeye nisbet ederek «Resmu Usman veya er-Resmu'l Usmânî» derler Bu resmin tazim ve takdis çemberiyle çevrelenmesi kaçınılmazdı Çünkü ona rıza gösteren ve onu uygulayan halife büyük bir şehittir Huşu içinde ve ibadet ederek Allah'ın Kitabını okuduğu bir sırada vurulmuş ve şehit düşmüştür [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn497] İş*te bu durum, halkın eski her bir el yazması Mushafla karşılaştıklarında onun Osman Mushafı veya mushaflarından biri olduğu kanaatına varma*larına sebep olmuştur Hatta bazılarına göre, o, şehit Halifenin kanlarının izini taşıyan mushaftır [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn498]Bazıları bu Kur'ânî resmin tevkîfî olduğu ve Peygamber (sav) in biz*zat vazettiği bir metod olduğunu ileri sürünce aşırılık zirvesine ulaşıyor Ra-sûlullah yazı bilmeyen ümmî biri olduğu halde vahiy kâtiplerinden biri olan Hz Muaviye'ye şöyie dediğini ona nisbet ederler: «Divitin mürekkebini öl*çülü ve kalemin ucunu incelterek eğik kıl Bö harfini dikleştir Sin harfini biribirinden ayır Mim harfinin içini doldurma Allah kelimesini güzel yaz er-Rahmân kelimesini uzat er-Rahîm kelimesini tecvitii yaz (Yazmaya ara verirken) Kalemini sol kulağının üstüne koy ki, gerektiğinde onu daha çabuk hatırlamana sebep olsun» (487-a) Bu görüşe şiddetle taraftar olanlardan biri, İbnu'l Mübarek'tir, İbnu'l Mübarek «eî-İbrîz» isimli kitabında hocası Abdülaziz ed-Debbağ'dan şöyle dediğini nakleder: «Kur'an'ın resminde ne sahabenin ve ne de başkalarının kıl kadar bir payı vardır O, tamamen tev*kifi olup Peygamberdendir Bilinen şekli üzere yazılmasını o emretmiştir Nerede zaid elif yazılacak, nerede eksik yazılacak Bu akılların bulamaya*cağı bir sırdır Allah bu özelliği, diğer semavî kitaplar arasında Kur'an'a has kılmıştır Kur'an'ın nazmı mu'ciz olduğu gibi resmi de mu'cizdir! Akıl*lar, aynı vezinde olmasına rağmen « üj » kelimesinde elif bulunmadığı halde kelimesindeki fazla elifinkelimelerin*de fazla «ye» harfinin sırrını nasıl bulsun? Akil, el-Hacç sûresinde kelimesinin elif ile ve Sebe' sûresinde aynı kelimenin eiifsiz olarak şeklinde yazılışını nasıl izah etsin? Heryerde kelimesinin elif ile yazılmasına rağmen el-Furkan sûresinde eiifsiz olarak şeklinde ya-
zılmasının sırrını itası! bulsun? kelimesinde elif eklendiği halde eS-Bakara süresindeki kelimelerinde efif neden yazîlrna-mıştır? de elif yazıldığı halde en-Nisâ süresindeki de neden elif yoktur? Akıl, benzer bazı kelimelerden bazi harfier atıldığı halde diğerlerinde neden yazıldığını nereden anlasın? Meselâ Yusuf ve ez-Zuhruf sûrelerinde kelimesinden elif hazfeditdiği halde diğer yer*lerde neden yazılmıştır9 Fusstlet sûresinde « kelimesinin vâv har*finden sonra elif yazıldığı halde diğer yerlerde neden yoktur? « jUil » ke*limelerinin hepsinde yazıldığı halde et-Enföl sûresinde geçen aynı kelime*de yazılmamıştır kelimesi her nerede geçmişse elif yazıldığı halde el-Furkan sûresinin bir yerinde yazılmamıştır Bütün bunların sırrı nedir? Bazı yerierde «te» harflerinin atılıp biribirlerine bağlanmaları ne*dendir? Bütün bunlar ilâhî sırlar ve nebevi maksatlardır Bâtınî sıriar ol*dukları için insanlardan gizlenmişlerdir Onlar da, sûre başlarındaki Huruf-ı Mukattaa gibi ancak Rabbani bir fetih ile anlaşılabilirler Onların pek yüce sırları ve pek çok manaları vardır İnsanların çoğu bunların sırlarını idrak edemez, kendisine işaret oldukları ilâhî manaları idrak edemez Kur'andaki resmin durumu da, harf harf budur [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn499]ez-Zerkânî «Menhel»inde bu temele dayanmakta bir sakınca görmeyip Resmi Osmanî'nin meziyetlerini ona dayanarak sıralar: Bu resmin gizli ma*nalara delâleti gayet mükemmeldir Meselâ sözünde kelimesinin şeklinde yazılması, Ailah'm kendisiyle göğü bina et*tiği gücünü tazim manasını taşır Ona benzer bir güç yoktur Çünkü Arao dilinde harflerin arttırılması manayı güçlendirir [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn500]
Hiç şüphesiz bu, Resm-i Osmanîyi takdis hususunda bir aşırılık ve an*layışta zorlanmadan başka birşey değildir [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn501] Kur'an resminin tevkifi oluşunun mantıkla hiç bir ilişkisi yoktur Sûre başlarındaki Huruf-u Mukat-taa'ya benzer sırları da yoktur Onun tevkifî olduğuna dair Rasûlüllah'tan gelen sahih bir hadis de mevcud değildir Ayrıca Kur'anîliği mütevatir olan Huruf-u Mukattaa iie bunu karşılaştırmak doğru olmaz Bu, ancak Hz Osman zamanında kâtipler arasında bir ıstılah olup Halifede bu ıstılaha rıza göstermiştir Hatta yazı hususunda Halife onlara bir kural öğretmiş ve he*yet içerisinde olan üç Kureyşiiye, sizinle Zeyd b Sabit arasında bir ihtilâf zuhur ederse, onu Kureyş lehçesiyle yazın, çünkü Kur'an onların lehçesiy*le inmiştir, [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn502] demişti
Osmanî resme saygı duymak ve ona uymayı iyi karşılamak başka,
onun tevkifi olduğunu söylemek başkadır Arada, temelde bir fark vardır " Bu resmin almışının zarûrîliği konusunda âlimlerin pek çok görüşü vardır Öyle -ki, Ahmed b Hanbel şöyle demektedir: «Osmanî mushafın hattına muhalefet haramdır» Velevkİ bir vav, bir elif, bir yâ veya başka bir harfte olsun» [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn503] İmam Malik'e soruldu: «Ne dersin, biri bir mushaf yazmak is*tese bugün insanların çıkardığı yeni hece harfleriyle yazaeak olsa doğru olur mu?» İmam Malik şöyle cevap verdi: «Hayır, uygun görmem İlk yazıl*dığı şekil üzere yazsın» [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn504] Şafiî ve Hanefî fıkıh kitaplarında da buna benzer ifadeler vardır Lâkin bu imamlardan hiç biri bu resmin ne tevkifî ve ne de ezelî bir sır olduğunu söylemiştir Onlar, bu resme bağlanmanın, sözün birliği ve ümmetin aynı şiara ve aynı ıstılaha uyması bakımından ge*rekli olduğu görüşündeydiler Kuralları tesbit eden Hz Osmandır, ve onla*rı uygulayan da Zeyd b Sabittir O Zeyd ki, «RasûlûMah'm emîni ve vahyi*nin kâtibi idi»
Kaldı ki âlimlerden bazısı, Osmanî resme muhalefetin mubah olduğu*nu söylemekle kalmamış, yazının bir ıstılahları öte birşey olmadığını söyle*mişlerdir Bu görüşte olan âlimlerin başında Ebu Bekr el-BakıIlânî gelir, [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn505] «el-İntisâr» isimli kitabında şöyle der: «Yazıya gelince, Allah ümmet üzerine bundan birşeyi farz kılmamıştır Çünkü Kur'an kâtiplerine ve mus*haf lan yazanlara belli şu yazıyı kullanacak ve diğerini kullanmayacaksı*nız diye emir verilmemiştir, Böyle bir emrin vucubiyeti ancak duymakla ve (vahyin) tevkifi ile olur Kur'an'ın nassiarında ve nassların mefhumunda Kur'an resminin ancak belli bir vecih üzere caiz olduğu ve bunun dışına çıkmanın caiz olmadığına dair bir delil olmadığı gibi Sünnette de bunun vucûbüne delil yoktur Ümmetin icmaında ve şer'i kıyaslarda da böyle bir mecburiyet mevcud değildir Aksine, Sünnette, hangi vecih daha kolay ise onun kullanılmasının cevazına işaret vardır Çünkü Rasûlûllah (sav) Kur'an'tn yazılmasını emrediyordu ama ne belli bir şekil üzere yazılmasını em*retmiş ve ne de kimseyi yazısından dolayı sakındırmıştır Onun için, mus-hafiarın yazıları değişik olmuştur Kimi, ağızdan çıkan sesi esas olarak ya*zıyordu Kimi de yazının bir İstılahtan ibaret olduğunu ve insanlar için duru*mun gizli olmadığını bildiği için bazı harfleri eksik veya fazla yazıyordu Bundan dolayıdır ki, Kur'an'ın kûfî harflerle ve ilk yazı ile yazılması caiz olduğu gibi lam harfinin kef harfine benzer şekilde yazılması, eliflerin uç*larının kıvrılarak ve başka şekillerde yazılması caizdir Yine mushafın eski yazı ve harflerle yazılması caiz olduğu gibi yeni yazı ve harflerle ve daha başkalarıyla yazıiması da caizdir
Mushafın yazı ve harflerinin birçoğu değişik ve farklı şekillerde olun*ca ve âlimler, herkesin âdeti olduğu üzere yazmasına ve daha kolay, daha meşhur ve daha evlâ olanı seçmesine müsaade ettiklerine ve bunu ya*panları reddedmeyip günaha girdiklerini söylemediklerine göre, buradan da anlaşılıyor ki, insanlar, kıraatlerde belli ölçülerin dışına çıkmamaları ern-rolunduğu gibi burada belli bir yazı ile emrolunmamışlardır Bunun sebebi, yazıların ancak birer alâmet ve sembol oluşlarıdır Onlar sadece işaret ve rumuz mesabesindedir Kelimenin okunacağı şekle uygun düşen her yazı, caizdir
Kısacası insanların belli bir resmi (yazı çeşidini) kullanmalarının vacib olduğunu iddia eden, iddiasını ısbatlamak için delil getirmek mecburiyetin*dedir Ama delili nereden getirecek?» [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn506]
Kadı Ebu Bekr'in bu görüşü alınmaya değer, delili apaçık ve uzak gö*rüşlü bir görüştür O, Allah'ın Kitabının yazısını ilgilendiren dinî bir mesele*de selefi yüceltme duygusallığı ile delil getirmeyi bîribirine karıştırmamıştır Kur'an resminin tevkîfî ve ezelî olduğunu söyleyenlere gelince onlar duygu*larına başvurmuş ve kendi zevk ve vecdlerinin duygusallığına teslim olmuş*lardır Halbuki' zevkler nisbî olup dinin bu konuda bir fonksiyonu yoktur Zevklerden şer'î bir hakikat çıkarılamaz
Lâkin biz Kur'an'ın resmi konusunda bundan daha isabetli olan bir gö*rüşü benimsiyoruz" el-Bakıltânî'nin sıraladığı delillere bakarak Osmanî res*me muhalefet etmenin caiz oimadığı kanaatindeyiz Biz bu konuda el-İzz b Abdisselâm'ın görüşünü daha isabetli buluyoruz O, şöyle der: «Şu anda Mushafın ilk resimler (yazı) ile yazılması caiz değildir Ümmet artık şu an*da kullanılan resim üzere anlaşmış ve bu yazı bir istilah halini almıştır Ak*si, ilmin kaybolmasına sebep olacaktır Daha öncekilerin geliştire geliştire sağlamlaştırdıkları birşey cahillerin cehli gözetilerek terkedilmez Yeryüzü Allah için delil getirenden hali olmaz [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn507]
Bu son görüş özet olarak şunu ifade etmektedir Avam tabakası Kur'-an'ı eski resmi ile okuyamaz O halde Kur'an'ın kendi çağlarında yaygın olan İstılahlarla yazılması daha iyi, hatta vacibtir Lâkin bu, eski Osmanî resmi ilga etmek anlamına gelmez Çünkü onu ilga etmek, ümmetin ittifak ettiği ve onun sayesinde ihtilaftan kurtulduğu değeri büyük dinî bir sembo*lü bozmak olur Ümmet içerisinde Osmanî resim metodunda bu ufak - te*fek farkları göz önünde bulunduran âlimler mevcud olacaktır Bununla birlikte el-Ezher dergisinin de teklif ettiği gibi her sayfanın altında, yazı ve imlâ bakımından yeni istilahtan farklı birşey varsa onun not edilmesi müm*kündür [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn508]