Türk Sineması Ve İzleyicisi

Her yıl ortalama 19 milyon kişinin sinemaya gittiği Türkiye’de, geçmişte 2-2,5 milyon seyirci bulan Türk filmleri, artık 6-10 milyon kişiyi salonlara çekiyor Toplamda yabancı filmlerin izlenme sayıları fazla olsa da gösterilen film adedi açısından yerli film başına düşen izleyici sayısı yabancı yapımları aşmaya başlıyor Dünyadaki ekonomik krizin sinemayı gelecek yıl nasıl etkileyeceği tartışılırken, Türkiye’deki sinemaların durumu, seyircilerin yıllar içindeki talepleri ve çekilen film sayılarına dair istatistikler Türkiye’de ‘belirli bir sinema seyircisi kitlesi’ ile yerli filmlerle yabancılar arasında rekabetin oluşmaya başladığını gösteriyor


Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) çıkardığı ‘Kültür İstatistikleri 2007’ verilerine göre, sinema salonları, geçen yıl 20 milyon 659 bin 569, 2006’da 23 milyon 512 bin 599, 2005’te 18 milyon izleyici çekti Bu rakam, 2004’te 18 milyon 670 bin, 2003’te 14 milyon 500 bin, 2002’de 15 milyon 400 bin, 2001’de 16 milyon 905 bin, 2000’de 17 milyon 86 bin, 1997’de de 11 milyon 344 bin civarında oldu


TÜİK’in 1997-2007 verileri, sinemaya her yıl ortalama 19 milyon, yabancı filmlere 12-13 milyon arasında seyirci gittiğini ortaya koyuyor Özellikle son iki yılda sinema seyircisi sayısının 20 milyonu aştığı görülüyor


Aynı verilere göre, yerli film izleme sayısı, Türk filmlerinin artmasına paralel son yıllarda artışa geçti Yerli yapımlara 1997-2003 arasında her yıl ortalama 2-2,5 milyon kişi talep gösterirken, bu rakam 2004 ve 2005’te 6’şar milyona, 2006’da 10 milyona, 2007’de 7 milyona yükseldi


Türkiye’de geçen yıl, toplam 210 film gösterime girdi Sinema salonlarında 28 bin 733 defa gösterilen bu filmler, 20 milyon 659 bin 569 izleyici çekti


İzleyicilerin 4’te 1’ini İstanbullular oluşturdu Yaklaşık 13 milyon kişinin yaşadığı İstanbul’da sinema salonlarına geçen yıl 5 milyon 758 bin 346, Ankara’da 2 milyon 845 bin, İzmir’de 2 milyon 219 bin 436, Bursa’da 1 milyon 588 bin 443 seyirci gitti


Bunun yanında, “300 Spartalı”, “Harry Potter ve Zümrüdüanka Yoldaşlığı”, “Elizabet: Altın Çağ”, “Karayip Korsanları: Dünyanın Sonu” gibi aralarında büyük bütçeli Hollywood yapımlarının yer aldığı 167 yapımla yarışan 43 Türk filmi, 2007 yılında sinema salonlarında toplamda 8 bin 340 defa görücüye çıktı ve 7 milyon 712 bin 626 seyirci topladı Yabancı yapımları izleyenlerin sayısı ise 12 milyon 946 bin 943 oldu


Seyirci sayıları her ne kadar yabancı filmlere ilginin fazla olduğunu gösterse de film sayısına göre oranlama yapıldığında, Türk filmlerinin izleyici sayısı daha yükseklere tekabül ediyor


Öte yandan, veriler, yerli yapımların yaklaşık 3’te 1’ini İstanbulluların izlediğini ortaya çıkarıyor İstanbul’da yerli yapımları 2 milyon 14 bin 797 kişi, Ankara’da 934 bin 571 kişi, İzmir’de 784 bin 990 kişi sinema salonlarında izledi


Veriler, 2006 yılında vizyona giren yaklaşık 237 filmi de toplam 23 milyon 512 bin 599 kişinin izlediğini gösteriyor Bunlar arasında, 34 yerli yapım 10 milyon 838 bin 617, yabancı filmler 12 milyon 673 bin 982 seyirci çekti Benzer şekilde 2005 yılında vizyona giren 221 filmin seyirci sayısı 18 milyon bin 466 olurken, 27 yerli yapımı 6 milyon 795 bin 791 seyirci tercih etti


“Büyük çöküşü” 1980’lerde yaşayan Türk sineması, 1996’da silkinmeye başlamış, bu yıl vizyona giren “Eşkiya”, 2,5 milyon kişilik hasılata ulaşarak, o dönem için büyük bir rekor kırmıştı Ardından 1997’de “Ağır Roman”, “Masumiyet” ve “Hamam”, 1998’de “Gemide”, “Akrebin Yolculuğu” ve “Hoşçakal Yarın”, 1999’da “Propaganda”, “Herşey Çok Güzel Olacak”, “Gülün Bittiği Yer”, “Salkım Hanımın Taneleri”, “Harem Suare” ve “Mayıs Sıkıntısı” gibi peş peşe birçok popüler ve sanat filmi bu çıkışa büyük katkıda bulundu


Yerli yapımlar, Amerikan filmlerinin yüzde yüze yakın olan pazar payını ise 2000’li yıllardan itibaren düşürmeye başladı 2000 yılında vizyona giren 15 yerli film arasından “Kahpe Bizans” 2 milyon civarında seyirciye ulaştı “Vizontele”, 2001’de 3 milyonu seyirci sayısıyla “Eşkıya”yı geride bıraktı Derviş Zaim “Filler ve Çimen”, Serdar Akar “Dar Alanda Kısa Paslaşmalar’la yılın diğer önemli filmlerine imza attılar


Türk filmleri için asıl dönüm noktası 2004 yılı oldu “Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak”, “Bekleme Odası”, “Hababam Sınıfı Merhaba”, “Neredesin Firuze”, “Mustafa Hakkında Herşey” gibi filmlerin sinema salonlarına geldiği 2004 yılında, “GORA” ve “Vizontele Tuuba” ciddi rakamlarda seyirci topladı Aynı yıl yerli filmleri izleyen toplam seyirci sayısı 6 milyon 657 bine çıktı


2005’te vizyona giren 27 yerli yapımı toplam 6 milyon 795 bin kişi izlerken, Türk sineması 2006’da rekor yılını yaşadı Gösterilen 33 yerli filme 10 milyon 838 bin kişi talep gösterdi


Bunun yanında, o yıllarda “Kurtlar Vadisi-Irak” toplamda 4 milyon, “Babam ve Oğlum” 3 milyon, “Organize İşler” 2 milyon, “Hababam Sınıfı Askerde” 2 milyon, “Hababam Sınıfı Üçbuçuk” 2 milyon seyirci sayısıyla dikkati çekti


Aynı yıllarda seyirci karşısına çıkan yerli filmler, izleyici kadar ödüllerle de dikkat topladı Bu dönem, izleyici çeken veya ödül alan yapımlarından bazıları şöyle:


“Beynelminel”, “Dondurmam Gaymak”, ‘Takva”, “Babam ve Oğlum”, “Eve Dönüş”, “Anlat İstanbul”, “İki Genç Kız”, “Bulutları Beklerken”, “Gönül Yarası”, “Eğreti Gelin”, “Son Osmanlı Yandım Ali”, “Cenneti Beklerken”, “Beş Vakit”, “Kader”, “İklimler”, “Küçük Kıyamet”, “Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü”


Bu yılın sonunda da vizyona giren toplam film sayısının 250’yi geçmesi, bunlar arasında Türk filmlerinin sayısının da 50’ye yaklaşması bekleniyor


Bu yıl gösterime girenler arasında, Cannes film festivalinde Nuri Bilge Ceylan’a “En İyi Yönetmen” ödülünü getiren “Üç Maymun”, İstanbul Uluslararası Film Festivali’nde altın Lale ödülü alan “Yumurta”, Ankara Film Festivali’nde “En İyi Film” seçilen “Rıza” ile “Vicdan”, “O Çocukları”, “Recep İvedik”, “Devrim Arabaları”, önümüzdeki günlerde vizyona girecek “AROG”, “Osmanlı Cumhuriyeti” var


Sinemacılar ise, televizyonlarda çok sayıda dizi ve film gösterilmesinin sinemayı olumsuz etkilediğini, yerli film sayılarının hala yeterli düzeyde olmadığını bildirdi


Sinema Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (SE-SAM) Başkanı Yılmaz Atadeniz, Türk sinemasının son yıllarda büyük atılım gösterdiğini söyledi


Atadeniz, “Yabancı film adedi karşısında Türk filmlerinin izlenme başarısı korkunç bir olay Bu başarı, yabancı firmalar için müthiş bir handikap haline gelmiş ve bundan çok etkilenmişler Niye? 6 tane Türk filmine 7 milyon seyirci gitmiş Yani Türk sineması iyi film yaparsa, seyirci hemen fark ediyor ve geliyor Yabancı filmi dikkate almıyor Bu durum yabancı film şirketlerini rahatsız ediyor çünkü onların filmleri iş yapmamaya başladı” dedi


Bu nedenle, önceden sinemalardan peşin para almayan yabancı yapımcıların, artık “her film için daha film başlamadan yaklaşık 10 bin YTL’ye yakın para istediğini” belirten Atadeniz, salonların bazılarının miktarı karşılayacak seyirciyi bulabildiğini ama diğerlerinin bunu sağlayamadığını, sinemaların zor durumda olduğunu ifade etti


Sinemadaki seyirci sayısını da “70 milyonluk bir ülke için ayıp” olarak niteleyen Yılmaz Atadeniz, şöyle devam etti: “Filmlerde, 70 milyonla kıyaslarsak 4-6 milyon izleyiciden yukarı çıkan yok Yunanistan’da 16 milyon, orada seyirci ne kadar fazla Çünkü doyum noktasında değiller


Türk seyircisi doyum noktasını geçti Çünkü televizyonlarda çok sayıda film gösteriliyor Hem diziler hem filmler bakımından doyuyor seyirci, sinemaya gitme ihtiyacı hissetmiyor Asıl sorun bu Yabancı ülkelerde televizyonlarda bu kadar rahatlıkla film gösterilemiyor, kısıtlama var”


Ayrıca, filmler vizyondayken korsan DVD-CD’lerinin çıktığına dikkati çeken Atadeniz, “Bunlar piyasada ucuz satılıyor Sen kız arkadaşını alıp bir filme gittiğin zaman 50 YTL’nin altında değil Halbuki bir DVD alıp gitmeyecek” diye konuştu


Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) Genel Sekreteri Deniz Yavuz da Türkiye’de son dönemde daha çok televizyona dönük ürünlerin arttığını söyledi


“İnsanların alım gücü, ekonomik olarak hala düşük ve televizyon da ücretsiz alan sunduğu için onu tercih etmeleri çok normal” diyen Yavuz, şöyle devam etti:


“Şu anda bir aldatmaca gibi görüyorum aslında üretilen film sayılarını Aslında geçmişe baktığınızda, şimdiki filmler çok fazla değil Geçmişte, yılda neredeyse 100-150 tane yerli film oluyordu Tabi kalitelerini tartışmadan söylüyorum Şimdi bu sayı 50’ye geldiğinde ‘Bayağı çok’, ‘Türk sineması atağa kalktı’ diye değerlendiriliyor Halbuki atağa kalkmışlığı yok


İster avantür, ister sanat filmi olsun, filmler yeterli sayıda değil Avrupa’ya baktığınızda yılda daha çok yerli film çekiliyor Türkiye’de böyle bir sorun olduğu için seyirci sayısı ona oranla istenilen düzeye gelmedi Önümüzdeki 10 sene de bu sayı istenen düzeye gelemeyecek, hatta daha da düşebilir Bu şekilde üretim devam ederse, seyirci sayısı da önümüzdeki yıllarda tahminimce düşecek


Bizim çok daha yol katetmemiz lazım, daha fazla film çekilmesi gerekiyor Nasıl her kanalı açtığınızda aynı gece iki dizi izliyorsunuz, aynı şekilde sinemada da bir haftada üç tane kaliteli-kalitesiz gişe filmi gösterime girmeli, yapımcıların görevi bu Ama yapımcıların bunu yapabilmesi için devletin biraz daha fazla teşvik etmesi gerekiyor”


Ayrıca, yerli yapımların bazılarının çok izlendiğini, diğerlerinin seyirci sayısının 10-50 bin arasında olduğunu dile getiren Yavuz, “Filmler, her zaman olduğu gibi 10-50 bin arasında seyirciyle bitiriyorlar Ama bunlara ek olarak, Cem Yılmaz, Şahan Gökbakar ya da popüler olan insanlar tarafından yapılan sinema filmleri var Onları kaset olarak çıkarsalar da aynı şekilde satacak Bu sektörü tercih etmelerinin sebebi, sinema sektörü bir bonus” değerlendirmesinde bulundu


Yabancı film izlenme sayısının da “sabitlendiğini, hatta düşüşte olduğunu” öne süren Yavuz, şunları kaydetti: “Eğer gösterime giren film sayılarını dikkate alırsanız, artık son iki yıldan başlayarak, her yıl gösterime giren yabancı film sayısı artmaya başladı Eskiden 150-200 civarında kalıyordu Şimdi neredeyse 300’e yaklaşmaya başladı Artık, hiç izlenebilme kaygısı gözetmeden Avrupa’daki bütün filmler, hatta Uzak Doğu’daki filmler direkt getiriliyor ve 100-200 kişilik seyircilerle gişesini tamamlıyor Bu yüzden film başına seyirci sayısı, yabancı filmlere baktığınızda çok daha aşağılarda Onda da bir artış yok Film sayısı artmasına rağmen verilerde seyircinin sabit kaldığı gözleniyor”

Ntv