Yiyecek ve Mutfak Araç Gereçleri

Mutfak Hakkında - Mutfakta Kullanılan Malzemeler - Yemek Pişirme Araçları - Servis Gereçleri - Mutfak Kakkında - Güveçler - Tepsi ve TavalarPişirme Araçları


Eski yıllarda odunla ısıtılan ocak, tandır ve kuzine kullanılırdıYemekler, topraktan, bronzdan, bakırdan ve demirden yapılmış tencere ve tavaların içerisinde pişirilirdi Günümüzde havagazı, bütan gazı ve elektrikle çalışan ocaklar ve ocaklı fırınlar; kuzine, ocak ve tandırın yerini almış bulunmaktadır Açık ocak şöminenin ilkel şeklidirTencere ve tava yerleştirmek için sacayağı veya topraktan ocak içinde bölüm yapılmıştırTencere ilgili ayaklık veya bölmeye yerleştirilip altında odun ateşi yakılarak pişirme gerçekleştirilir

Tandır, topraktan yapılmış, tepesi açık ve altta külü ayrılabilen yeri bulunan bir kuyu gibidirOdun tandırın içinde yakılırOdunun dumanı bitip tandır kızınca doğrudan et veya toprak kap (güveç) içinde yemek sarkıtılır, tepesi kapatılarak yemek pişirilirTandırın kenarlarına mayalı hamur yapıştırılarak ekmek de pişirilebilirTandırın ikinci bir türü bir yanı açık ve üç tarafı kapalı olandırAçık tarafa kapak yapılmıştırBu tür tandır genellikle tepsi içinde ekmek ve börek pişirmek amacıyla kullanılır

Kuzine, altında odun ateşinin yakıldığı onun üzerinde fırınımsı yeri ve yüzeyde ocak yeri bulunan basit bir ocaklı fırın gibidirYakılan odunun veya kömürün dumanı boru aracılığıyla bacaya verilirAz çok kapalı sistem olduğundan ve de aynı zamanda ısıtma aracı olarak kullanıldığından, enerji ekonomisi yönünden açık ocak ve tandırdan daha iyidir

Tencere, tava, tepsiler


Güveç sırlı toprak kaplardandır Günümüzde çok seyrek kullanılırSon yıllarda paslanmaz çelikten yapılan tencerelerle emaye tencere ve tavalar daha sıklıkla kullanılmaktadır Bunun yanında kalaylı bakır tencere ve tavalar da hala kullanılmaktadırSon yıllarda teflon tava ve tencerelerin kullanımı da artmıştır

Sac, demirden yayvan şekilde yapılan bir gereçtirGenellikle açık ocaklarda üzerinde ekmek (yufka) pişirmek için kullanılırAyrıca sac üzerinde ince tek kat yapılmış börek (sac böreği) etli ekmek, gözleme, pide ve katmer pişirmek için de kullanılır Sacın iç yüzeyi iyice temizlendikten sonra sac kebabı pişirmek için de kullanılırTahta ve metalden (kalaylı bakır veya paslanmaz çelik) kaşık ve kepçeler, karıştırmak ve tencereden servis tabaklarına ve oradan kişisel tabaklara yemeği aktarmak için kullanılırEt tahtası, kalın sert kuru ağaçtan yapılır

Üzerinde bıçakla et kıyma ve dövme için kullanılırEt tokmağı bazı köftelik eti, külbastı ve pirzolaları düzeltmek ve ezmek için kullanılırDeğişik büyüklükteki bıçaklar kesme için kullanılırCeviz, susam, sarımsak ezmek için havan kullanılırFındık daha çok ufak el değirmeninde çekilirSon yıllarda elektrik karıştırıcı, öğütücü ve sebze doğrayıcılar mutfaklarda yer almaktadır

Servis Gereçleri


Eskiden kalaylanmış değişik büyüklükte bakır tas ve tabaklar kullanılırken, günümüzde bunların yerini porselen, cam ve paslanmaz çelikten yapılanlar almıştır Yemekler çoğunlukla sulu olduğundan kaşık başlıca yeme aracıdırSon yıllarda çatal ve bıçak hemen hemen her evde bulunmaktadır Bunun yanında kırsal kesimde tek kaptan yeme alışkanlığı sürdürülmektedir

Yemekler "sini" adı verilen büyük bir tepsi (genellikle kalaylı bakırdan yapılmış) üzerine, tas ve geniş tabaklara (servis tabaklarına) konarak yerleştirilir Her bireyin önüne kaşık ve yerine göre çatal ve bıçak konur

Herkes kendi kaşığı ile ortadaki yemekten alıp yerÖnce çorba, sonra et, sebze - pilav - börek ve et son tatlı servisleri yapılırSiniler 30 - 40 cm yükseklikte bir altılık üzerine yerleştirilirOturanların önüne sofrayı boydan boya çevreleyen uzun el dokuması peçete konurYemekten önce ve sonra el yıkama alışkanlığı vardır Kentlerde ayrı kaptan modern yöntemlerle yemek servisi yapılır

Besinlerin saklanmasında, tahtadan yapılmış sandık ve kutular, sırlı topraktan yapılmış küpler, bez torbalar, cam kavanozlar, cam bidon ve şişeler, plastik bidon ve kaplar bir arada kullanılmaktadırAyrıca sazlardan, ince ağaç dallarından buğday sapından yapılan çeşitli büyüklükteki sepet ve seleler sebze ve meyvenin taşınmasında, kurutulmuş sebze ve meyvenin saklanmasında kullanılırSap siniler, metal siniler gibi yemek masası yerine kullanılmaktadır

Mutfak


Yemeğin yapıldığı yer, geleneksel kesimde "mutfak, ocaklık, aşevi, aşdamı, ocak vb" gibi adlar alırBazen ekmek, çörek türleri ve daha uzun süreli ısı kullanımının gerektiği yemek, yiyecek çeşitleri tandır, ocak ocaklık vb adlar alan ayrı bir bölümde pişirilirMutfak yalnız yemek pişirilen bir mekan değildir

Ailece yemeklerin yenildiği oturulup yatılan mutfağın bir bölümünde yemek hazırlama, pişirme ve servis gereçlerinin konulduğu düzenlemeler de bulunurKent yerleşimlerindeki ise mutfak ayrı bir bölümdür

Mutfağın genişliği elverişli ise aile yemeklerinin bu mekanda yer konuk davetinde veya geniş ailelerde, genelde salonun bir bölümünde bulunan ve "yemek odası takvimi" olarak adlandırılan mobilyanın konulduğu bölümde yemek yenirBu uygulamanın yanında kentte de yer sofrasında yemek yeme geleneğinin devam ettiği gözlenmektedir



Kültür ve Turizm Bakanlığı


alıntı