Narsizm

NARSİSİZM

Kendini çok fazla sevme, hayranlık duy­ma anlamına gelen bir terim olan narsisizm, psikanalitik literatürde anahtar niteliğinde­ki kavramlardan biridir Son yıllarda daha çok bir kişilik bozukluğu tipini adlandır­mak için kullanılmaktadır

Narsisizm, klasik ´Narcissus Efsanesi´ne dayanmaktadır Efsaneye göre Narcissus adlı genç ve yakışıklı bir erkek, bir ırmaktan su içmek için eğildiğinde sudaki kendi gö­rüntüsüne aşık olur

S Freud narsisizm kavramını, hayat enerjisinin (libido) benliğin kendisine yö­nelmesi durumu anlamında kullanarak ona kendi teorisinde önemli bir yer vermiştir Freud´un ilk kez 1908´de, o zamanlar ´erken bunama´ adı verilen bir şizofreni olgusunu incelerken şizofrenlerde libidonun başka nesne ve kişilerden, bireyin kendisine yö­neldiğini gözlemlediği bilinir Şizofrenik-lerin kendi içe dönük dünyaları içinde ger-

çekle bağlantısız olarak yaşamalarının ne­deni, Freud´a göre budur Freud 1914´te ise "Narsisizm Üzerine" adlı makalesini yazar ve artık kavramı yalnızca şizofreni gibi ağır psikolojik rahatsızlıklarla sınırlandırmaz Nevrotiklerde ve hatta normallerde de nar­sislik libido yatırımları sözkonusudur Psi­kolojik kökenli bedensel hastalıklarda, has­talık hastalığında, özellikle eşcinsellik ol­mak üzere cinsel sapkınlıklarda, bütün in­sanların rüyalarında libido kişinin kendi be­denine yatırılmaktadır Freud, ilkel toplu­luk insanlarının dış dünyadaki olayları ken­di düşünce süreçleriyle açıklayan animistik düşünce yapısının kökeninde de narsisizmi görür ki, bu düşünce tarzı normal insanın çocukluk evresinin olağan bir görünümü­dür Narsisizm daha sonra çocukluğun ilk evrelerindeki normal libido gelişiminin bi­çimi olarak adlandırılır Doğumdan sonra diğer nesne ve kişilerle ilişki kurulana ka­dar, insan yavrusunun bütün dünyayı ken­dinin bir parçası gibi algıladığı evredeki li­bido biçimine ´ilkel narsisizm´ denir Nar­sislik libido, çocuğun gelişimiyle birlikte başta anne olmak üzere diğer nesne ve kişi­lere yöneldiğinde, artık nesne libidosuna dönüşmüştür Bir kısım narsistik libido ise bireye erişkin yaşamında benlik saygınlığı ve kendini iyi hissetme duygusu sağlamak için varlığını sürdürmeye devam eder Ama bu normal libido gelişiminde böyledir Eğer nesne libidosuna dönüşüm olduktan sonra kişinin başa çıkamayacağı şiddette sarsıcı olaylar olursa, libido tekrar ilk biçimine, benliğin kendisine dönüşebilir Bu patolo­jik duruma ´ikincil narsisizm´ denir

Fakat daha sonra Freud´un ortaya koydu­ğu bu klasik psikanalitik bakış özel benlik psikologları tarafından değişikliklere uğratılmıştır Bugün psikanalistler, bir sevgi ilişkisinde karşısındaki İnsana duyulan sev­ginin olgun ve sağlıklı olabilmesi için, kişi­nin kendisine yönelik sağlıklı narsislik yatı­rımları olması gerektiği kanısındadırlar Ama abartılmış narsislik büyüklük, ya da tam tersi aşağılık duyguları kişinin sevgi ilişkilerini ve sevme kapasitelerini olumsuz yönde etkileyecektir

Psikanalizin çocuk cinselliği ile ilgili ba­kışı da büyük ölçüde narsisizm teorisiyle il­gilidir Çocukluğun ilkel narsisizm evresin­de başkaları ile kendisi arasında bir ayrım olmadığından ve libido çocuğun kendi be­denine yönelik olduğundan, çocuğun haz ve doyum kaynağı da (psikanalitik teoride buna cinsellik adı verilir) kendi bedeni ola­caktır Yani çocuk cinselliği, kendine yöne­lik (otoerotik) bir cinselliktir

Psikoanalizde narsisizm kavramı ayrıca sevgi nesnesinin seçimiyle ilgili olarak da Önemli bir yer tutar Buna göre narsislik tip sevgi nesnesi seçimi, bireyin idealleştirdiği benlik hayaline benzer birini bulmak şek­linde olmalıdır Eşcinsellerde görülen aynı cinsten sevgi nesnesi seçme tutumu, önemli bir narsisizm göstergesidir

Psikiyatrik rahatsızlıkların yeni sınıflan­dırılmalarında ise narsisizm, psikoanalitik anlamlarının dışında yeni bir anlama sahip oVmuştur Bu yeni sınıflandırmada, başarı­larım ve özelliklerini aşın abartan; sorunla­rının kaynağı olarak bunları gören; sınırsız basan, güç, güzellik ve ideal sevgi fantazi-leriyle uğraşan; sürekli başkalarının dikkat ve hayranlığına ihtiyaç duyan; başkalarının kendisini farketmemesine, eleştirmemesi­ne veya yenmesine karşı dayanamayıp şid­detli tepkiler gösteren ve bu nedenle kişiler arası ilişkilerinde sorunlar çıkan kişilerin narsislik kişilik bozukluğu gösterdiği söy­lenmektedir