Nemlilik-Yağış

NEMLİLİKNemlilik yer yüzünde canlı hayatının gelişmesinde ve devamında çok önemli bir unsurdur Hava ve iklim şartları bakımından da çok önemlidir Her şeyden önce yağışların kaynağı, havadaki su buharıdır
Su her sıcaklıkta buharlaşır Bu sebeple atmosferde sürekli bir miktar nem vardır Buna atmosfer nemliliği denir Nemliliği ölçen alete de higrometre denir
MUTLAK NEM

Mutlak Nem: 1 m³ hava içinde bulunan nemin gr olarak ağırlığına denirSu buharının miktarı hacim itibariyle hiçbir zaman havanın % 4’ünü aşmazMutlak Nemde Etkili Faktörler*Buharlaşma Yüzeyi: Buharlaşma yüzeylerinden (okyanus , deniz , akarsu , göl , bitki örtüsü gibi) uzaklaştıkça mutlak nem azalır Örnek; deniz kıyısından kara içlerine, ormanlık alandan ormansız alana gidildikçe mutlak nem azalırMutlak Nemde Etkili FaktörlerSıcaklık: Sıcaklık arttıkça buharlaşma artacağından dolayı genellikle mutlak nem de artar Örnek; Ekvatordan kutuplara doğru mutlak nem azalır Ayrıca yazdan kışa, gündüzden geceye geçildiğinde mutlak nem azalırNOT: Sıcaklık arttıkça her zaman mutlak nem artmayabilir Ama sıcak denizlere yaklaştıkça mutlak nem her zaman artarMutlak nem Ekvator çevresindeki denizler üzerinde çok fazla iken , dönenceler çevresindeki çöl alanlarında çok azdır
Mutlak Nemde Etkili FaktörlerRüzgarların esme yönü: Denizden gelen rüzgarlar mutlak nemi artırırlarOkyanus akıntıları: Sıcak su akıntılarının etkili olduğu yerlerde mutlak nem fazladır
MAKSİMUM NEM (DOYMA MİKTARI)
Maksimum Nem (Doyma miktarı) : Belirli bir sıcaklık ve basınç altında 1 m³ havanın taşıyabileceği en fazla nem miktarına denirSıcaklık arttıkça havanın hacmi genişler ve alabileceği nem miktarı da artar Hava soğuduğunda ise hacmi daralır ve alabileceği nem azalırSıcaklık arttıkça havanın taşıyabileceği nem miktarı artar Buna örnekler;-Yükselen havanın yağış bırakması,-Föhn rüzgarının kurutucu etki yapması,-Çöllerde havanın nem açığının fazla olması,-Alçalıcı hava hareketleri sonucunda havanın nem açığının artması,-Gündüz sis yoğunluğunun az olması veya gece oluşan sislerin gündüz ortadan kalkmasıSıcaklık arttıkça havanın taşıyabileceği nem miktarı artarÖlçülmüş değerler; -20 °C 1,10 gr/m³
-10 °C 2,38 gr/m³
0 °C 4,85 gr/m³
5 °C 6,80 gr/m³
15 °C 12,85 gr/m³

BAĞIL(NİSBİ) NEM

Bağıl Nem (nisbi ): Belirli bir sıcaklıktaki hava kütlesinin içinde bulunan nem miktarının , o sıcaklıkta alabileceği en fazla nem miktarına oranıdırBağıl nem havada bulunan nemin yüzde cinsinden değeridirBağıl nem havanın nem açığını veya neme doyma oranını verirBir yerde yağış olabilmesi için bağıl nem %100 ‘ü aşması gerekir

BAĞIL NEMDE ETKİLİ FAKTÖRLER








Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır Sebebi ısınan havanın hacmi genişler, alabileceği nem artar Sıcaklığa uygun buharlaşma gerçekleşmez ise havanın nem açığı büyür ve bağıl nem azalırÖrnek;


***Sıcaklık artarken mutlak nem aynı şekilde artmıyorsa; bağıl nem azalırBağıl nem azaldıkça buharlaşma artar Bağıl nem arttıkça buharlaşma azalırYükselti: Yükseklere çıkıldıkça sıcaklık azalır ve bağıl nem artarMutlak Nem: Sıcaklık aynı iken zaman içinde mutlak nem artarsa, bağıl nem de artar








NOT: Bağıl nem Ekvator çevresinde yüksek iken ,çöl bölgelerinde ve kara içlerinde azdırYurdumuzda bağıl nem en yüksek, Karadeniz Bölgesi’ndedir En düşük ise, GDoğu Anadolu Bölgesi’ndedir
YOĞUNLAŞMA
Hava içindeki su buharının soğuması sonucu katı veya sıvı hale dönüşmesi olayına yoğunlaşma denirYoğuşma noktasına iki yoldan erişilir Bunlar : 1- Havadaki nem miktarının artması; 2-Sıcaklığın azalmasıdır (tabiatta en fazla görülen yoğuşma biçimidir)Havanın alttan soğuması sonucu oluşan yoğunlaşma biçimine sis denir Sis olayının en önemli özelliği, dünya yüzeyi ile temas eden havanın soğuması sonucunda meydana gelmesidirSıcak ve nemli bir havanın daha soğuk bir yerle teması sonucu sis oluşur Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşması da sislere yol açar
BAŞLICA SİS OLUŞUM ŞEKİLLERİ
*Rüzgar, ılık denizlerden soğuk karaya eserse karada sis oluşur*Rüzgar, sıcak denizlerden soğuk denizlere eserse soğuk sular üzerinde sis oluşur*Rüzgar, sıcak karalardan soğuk denizlere eserse deniz üzerinde sis oluşur*Serin denizler üzerinde alçalan hava kütleleri sis oluşumuna neden olur*Yamaç Sisleri: Sıcak ve nemli havanın yamaç boyunca yükselirken soğumasından dolayı oluşan bir sis türüdür*Cephe Sisleri: Yağış anında soğuk hava içindeki sıcak yağmur damlacıklarının soğuması ile oluşan sislerdir
BULUTLAR
Yükselen havanın yoğunlaşması sonucunda çok küçük su taneciklerinin bir araya gelmesiyle bulutlar oluşur Bulutluluğu ölçen alete nefometre denirMeteoroloji istasyonlarında ölçülen bulutluluk ,gökyüzünün oranı 10 kabul edilerek sınıflandırılır0-2 oranı Açık havayı2-8 oranı Bulutlu havayı8-10 oranı Kapalı havayı ifade ederSıcaklık azaldıkça bulut yoğunluğu artar Ancak bu durum her zaman doğru değildirÖrnek: Kutuplarda ve troposferin üst katlarında nem az olduğundan bulut yoğunluğu buralarda azdır

BULUT ÇEŞİTLERİKÜMÜLÜS BULUTLARI

Isınan havanın yükselerek soğuması sonucu oluşur Bulutu oluşturan su taneciklerinin yoğunlaşması aynı seviyede başladığı için alt kısımları düzdür Genellikle sıcak dönemlerde görülürler
Kümülüs bulutlarının daha da yükselerek soğuması sonucu kümülonimbus bulutları oluşur ve sağanak yağışlara neden olurSİRÜS BULUTLARIÇok yükseklerde oluşan bulutlardır Çok seyrek buz kristallerinden oluşan ve tüye benzeyen bulutlardır Genelde yağış getirmezler Bunlar, bir siklonun (Alçak Basınç) yaklaştığının ve havanın bozacağının habercisidirlerSTRATUS BULUTLARIYer'in üstünde, asılı gri bir tabaka gibi duran koyu renkli bulutlardır Genelde yağışlara yol açarlarYukarıdaki bulutlar ana bulutlardır Ancak gökyüzünde, özelliklerine göre, sirrokümülüs, kümülonimbus, sirro-stratus gibi adlarla anılan karma bulutlar da görülür Ayrıca, yağış bırakan bütün bulutlara nimbus adı verilmektedirYurdumuzda her mevsim yağış alan Karadeniz Bölgesi’nde (Özellikle Doğu Karadeniz Bölümü) bulutlu gün sayısı en fazla iken, bulutlu gün sayısı en az olan bölge GDoğu Anadolu Bölgesi’dir
YAĞIŞLAR
Havadaki nemin yoğunlaşarak katı veya sıvı halde yeryüzüne düşmesi olayına yağış denir Bir yere düşen yağış miktarını ölçen alete plüviyometre denir
YAĞIŞ TÜRLERİ
Hava içindeki su buharının soğuk cisim yüzeyleri üzerinde su tanecikleri şeklinde yoğunlaşması olayıdır Yoğunlaşma 0 °C ‘nin üstünde gerçekleşmiştir Oluşumu sabaha karşı görülür Özellikle ilkbahar ve sonbaharda görülürKIRAĞIHavadaki su buharının soğuk cisimler üzerinde, 0°C’den düşük sıcaklıklarda kristaller şeklinde yoğunlaşmasıyla oluşurKIRÇHavadaki su buharının çok soğumuş cisim yüzeylerinde buza dönüşmesidirYAĞMURBulutu oluşturan su taneciklerinin damlalar halinde yeryüzüne düşmesi olayıdırKARBulutu oluşturan su taneciklerinin 0 °C nin altındaki bir sıcaklıkta buz kristalleri şeklinde yeryüzüne düşmesi olayıdır
DOLU
Havadaki nemin hızla yükselmesi ve çok soğuması sonucu buz tanecikleri şeklinde yeryüzüne düşmesi olayıdır Havanın ani yükselmesi genellikle ilkbahar ve yaz mevsiminde görülür
OROĞRAFİK (YAMAÇ) YAĞIŞLARI
Yer şekillerinin etkisiyle oluşurlar Nemli hava kütlesinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi ve soğuması sonucu oluşurlar Türkiye’de en fazla Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde görülür Batı rüzgarları ve Muson rüzgarlarının etki alanlarında görülen yağışlar bu şekilde oluşmuştur
Hava kütleleri yamaç boyunca yükselirken en fazla yağışı 500 - 1000 m yükseltiler arasına bırakırlar Yükselti arttıkça (1000 m’lerden sonra) mutlak nem azaldığı için yağış da azalır
KONVEKSİYON (SİKLONİK, YÜKSELİM, KIRKİKİNDİ) YAĞIŞLARI

Isınan havanın yükselerek soğuması sonucu oluşurlar Türkiye genelinde sıcak dönemlerde görülen yağışlar bu şekildedir En fazla İç Anadolu Bölgesinde görülür Bu yağışlara halk arasında Kırkikindi yağışları denir Dünya üzerinde ise en fazla Ekvatoral bölgede görülür
CEPHESEL (FRONTAL )YAĞIŞLAR
Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında meydana gelen yağışlardır
Dünya'da en çok, Orta kuşakta ve 60° enlemleri civarında görülür Türkiye'de, özellikle kış mevsiminde görülen yağışların çoğu cephesel kökenlidir En fazla Akdeniz Bölgesinde görülür
NOT: Yağış oluşumlarında ortak özellik yükselen havanın soğumasıdırNOT: Alçalıcı hava hareketleri, karadan gelen hava ve engebesiz bir alanda hareket eden hava yağış bırakmaz
YAĞIŞLARIN DAĞILIŞINDA ETKİLİ FAKTÖRLER
Denize göre konum: Kıyı bölgeler iç kesimlere göre daha fazla yağış alırYükselti: Yükseltisi fazla olan bir yer her zaman çevresine göre daha fazla yağış alır Sebebi; yoğunlaşmanın daha çok yükseklerde gerçekleşmiş olmasıdırDağların uzanış doğrultusu: Dağların kıyıya paralel olduğu yerler daha fazla yağış alır Ayrıca bu dağlar hakim rüzgar yönüne dik bir şekilde yükselmiş ise yağış miktarı daha da artarRüzgarların esme yönü: Denizden karaya doğru esen rüzgarlar yağış bırakırken , karadan gelen rüzgarlar yağış getirmezOkyanus akıntıları: Sıcaksu akıntılarının etkili olduğu yerlerde nemlilik fazla olduğundan, yıllık yağış miktarı da fazladırBasınç merkezi: Yüksek Basınç alanlarında alçalıcı hava hareketinden dolayı yağış oluşmaz Çünkü alçalan hava alttan itibaren ısınır ve hava doyma noktasından uzaklaşır Alçak Basınç alanlarında ise yükselici hava hareketlerinden dolayı yağış oluşur Yükselen hava soğur ve doyma noktasına ulaşırGüneş Işınlarının Düşme Açısı: Ekvatoral Bölgede güneş ışınlarının düşme açısı büyüdükçe, buharlaşma artar Atmosfere karışan nem miktarı artarBunun sonucunda yağış miktarı da artar Bunun yanında Kutuplara güneş ışınları yıl boyunca eğik açı ile gelmekte ve buharlaşama ile atmosfere karışan nem miktarı az olmaktadır Bundan dolayı da kutuplarda yağış miktarı azdırDünyanın En Fazla Yağış Alan Bölgeleri•Ekvator çevresi
•Muson iklim bölgesi (dünyanın en fazla yağış alan merkezi bu iklim kuşağında Çerapunçi’dir 12000 mm yağış alır)•Ilıman kuşak karalarının batısı
Dünyanın En Az Yağış Alan Bölgeleri•Dönenceler çevresindeki çöl alanları•Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlar•Kutup bölgeleri (Kutuplarda bağıl nem yüksek olmasına rağmen yağış miktarı azdır Sebebi: sıcaklığın düşük olmasından dolayı buharlaşmanın ve mutlak nemin az olmasıdır