Göktaşları

DÜNYA İLE GÖKTAŞLARININ BULUŞTUĞU ANLAR




Dünya yüzeyi korkunç çarpışmaların izleri olan dev kraterlerle doluBilim adamlarının Dünya'da saptayabildiği 139 göktaşı krateri varYukarıdaki tabloda, bu kraterlerin isimlerine tıklayarak, resimlerini görebilirsiniz

"Çapı 1 km üzerinde iki bin dolayında asteroid, Güneş'in çevresinde ve Dünya'ya yakın yörüngelerde vızır vızır dönüyor Bunların binde biri büyüklüğünde bir tanesi, yüz yılımızın başında Sibirya'ya düşmüştü"


Yıldız kayması(meteor): Dünya'nın atmosferine giren bir toz parçasının, belki de çakıl büyüklüğünde bir göktaşının yanarak renkli bir ışık yaymasıdır Bu tür göktaşlarının büyük bölümü, yere ulaşmadan daha atmosferin üst kısımlarındayken buharlaşır Yaydıkları ışığın rengiyse, içerdiği kimyasal maddelerin yapısına göre değişir Örneğin demirden bir göktaşı, sarı ışık yayarken; silisyum ağırlıklı olan, kırmızı ışık yayar
Meteoroid: Uzaydan Dünyamız'a düşen göktaşlarına denir
Meteorit: Her gün binlerce asteroid, atmosfere girer, yanar Zaman zaman birkaç metre çapında büyük meteoroidlerin de atmosfere girdiği olur Onlar da girer girmez yanmaya ve buharlaşmaya başlar Ama bütünüyle buharlaşmadan, küçük bir parça olarak ve büyük bir hızla yeryüzüne düşerler Yere ulaşabilen bu parçalara meteoroid denir




Asteroid(göktaşı): Yörüngeleri, Mars ve Jüpiter gezegenleri arasında kalan ve sayıları yaklaşık 40 000 kadar olan bu küçük gezegenlere, asteroid denir Bu küçük gezegenler, kütle ve hacimlerinden ötürü gezegenimsi olarak da bilinirler Ayrıca, bilindiği kadarıyla, bunların içinde bazılarının birer uydusu da vardır
Astroidlerin günümüzdeki keşfi, Bode Kanunu'nun matematiksel olarak ispatlanmasıyla yol almıştır Gezegenler arasındaki orantı, Johann Titius tarafından 1766 yılında belirtilirken, JE Bode, formüla'yı 1778 yılında yazmıştır Bode ve Titius'un belirttiği üzere, Jüpiter ve Mars arasında kaybolmuş bir gezegen vardır 1801'de Ceres 1 astroidinin keşfi ile; İngilizce diline Yunanca kökenli Astreoides kelimesi "Astreoid" olarak 1803 yılında geçmiştir Mayıs 2004 itibariyle; günümüz teknolojisi üstün teleskoplar sayesinde 40,500 astreoidin varlığından haberdar olunmuştur




Asteroid kuşağı(resimleri büyütmek için üzerine tıklayın)

Sonuçta; günümüze bir zamanlar oluşmaya fırsat bulamayan bir gezegenin yapı taşları kaldı Ancak ilginç olan nokta, bu astreoid kuşağının, Güneş'in çevresinde belli ölçüde eliptik bir yörünge izlemesidir Turlarını 3-6 Dünya yılı içinde çeşitli sürelerde tamamlarlar
İşte bu nedenle, astreoidler, seyahatleri sırasında yaklaştıkları gezegenlerin çekim etkisiyle yörüngelerinden çıkabilir ve bu durum iki şeye yol açabilir: O gezegenin çevresinde yeni bir yörüngeye oturarak, onun uydusu haline gelebilirler, veya gezegen yüzeyine düşerek, büyük bir enerji patlamasına ve meteor krateri oluşumuna yol açabilirler
Birincisi için örnek, çoğu gökbilimcinin düşüncesine göre, Mars gezegeninin iki uydusu Phobos ve Deimos'un tarihçesini yansıtır
İkincisi için örnek ise, günümüzden yetmiş milyon yıl önce, Meksika körfezinde bulunan, bugünkü Yukatan Yarımadası yöresine düşen dev göktaşıdır Başlattığı olaylar dizisinde, o zamanki pekçok canlı türünün ve bu dinozorların tüm Dünya'da hızla değişen iklim koşullarına ayak uyduramayarak yeryüzünden silinmiş olmalarıdır
Asteroitler, kimyasal bileşimlerine göre 3 e ayrılır:
1- C tipi: Bileşimindeki hidrojen ve helyum gazlarıyla, öteki uçucu maddeleri çıkardığımızda, Güneş'inkiyle aynıdır Yani büyük oranda; karbon, oksijen, silisyum gibi yeryüzündeki kayalarda da bolca bulunan elementleri içerirler
2- S tipi: Yaklaşık % 17 lik bir oranı oluşturur Nikel, demir karışımı ve demir, magnezyum silikatlarından oluşurlar
3- M tipi: Geriye kalanların çoğunu oluşturur ve neredeyse saf demir-nikel karışımından oluşur




Kuyruklu yıldız: Türkçe'de "Kuyruklu yıldız" adını verdiğimiz ilginç gök cisimlerinin, uluslararası terminolojideki karşılığı olan "comet/komet" sözcüğü, Latince "cometa" dan gelir: "uzun saçlı" anlamındadır
Kuyruklu yıldızların temel yapı taşları, buz halindeki su, metan ve biraz da amonyaktır Buzun içinde toz kayalar ve organik maddeler bulunur Gökbilimciler onlara, "kirli kartopları" der İlk öğrenmemiz gereken şey, tabiatıyla, kuyruklu yıldızların, birer yıldız olmadıklarıdır Bizim gördüklerimiz, Güneş Sistemi'nde uzun eliptik yörüngeler üzerinde dönen gök cisimleridir Kendi ışıkları yoktur Güneş'ten yansıttıkları ışınlar sayesinde görülürler Ve 2'ye ayrılırlar:
1-Kısa dönemli: Kuiper Kuşağından geldikleri düşünülüyor Kuiper Kuşağı, Pluton'un da ötesinde yer alıyor ve binlerce göktaşından oluştuğu tahmin ediliyor
2-Uzun dönemli: Bu kuyrukluyıldızların, Kuiper Kuşağı'nın çok ötesindeki Oort bulutundan geldiği sanılıyor Oort bulutunda, bir trilyon dolayında göktaşının, Güneş'in çevresinde döndüğü tahmin ediliyor



Bir kuyruklu yıldız genel olarak 3 bölümden oluşur: çekirdek, saç, kuyruk
Çekirdek; yıldıza benzeyen parlak bir küredir ve ancak güçlü teleskoplarla görülebilir Saç, parlaklığı merkezden dışa doğru azalan ve çekirdeği saran ışıklı bir buluttur Çekirdek ve saç, kuyruklu yıldızın başını oluşturur
Kuyruk ise baştan çıkarak, Güneş'e yaklaştıkça gittikçe büyüyen ve gelişen ışıklı bir buluttur ve kuyruklu yıldızın en büyük parçasıdır (Ulysses uzay aracının gönderdiği sinyallerin yeniden incelenmesi, 1996 yılında bizi ziyaret eden Hyakutake kuyruklu yıldızının kuyruğunun, sanılandan çok daha uzun olduğunu ortaya koydu Uzunluk, yarım milyar kilometreyi buluyor Bu, Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığının üç katından fazla; 2000 nasa)
Güneş'e yaklaştıkça, ısının etkisiyle "kafa" kısmındaki toz ve gazlar çözülmeye, saç (koma) kısmı büyümeye başlar Güneş rüzgarlarının etkisiyle, toz ve gazlar, savrulmağa başlayarak "kuyruk" kısmını oluştururlar Sonuçta, Güneş'e yaklaşıldığı ölçüde kuyruk uzadıkça uzar
Yıldız kaymasına yol açan meteoroidlerin bir bölümü, yörüngesi Dünya'nınkine yakın olan kuyruklu yıldız döküntüleridir
Bazı kuyruklu yıldızların yörüngeleri de Dünya'nınkiyle kesişir







Halley Kuyruklu yıldızı 1986