Gebelik döneminde epilepsi

Nöron olarak adlandırdığımız ve beyinde yer alan sinir hücrelerinin gruplar halinde deşarj olmaları sonucu ortaya çıkan, tekrarlayıcı istem dışı davranış ya da kasılmalara epilepsi denir Epilepsi tanısı için bu tablonun tekrarlayıcı olması gereklidir Yani bu tablo bir kez olursa buna konvülsiyon, tekrarlarsa epilepsi denir Ülkemizde bu hastalık Sara, bazı bölgelerde ise Tutarga olarak da bilinir Epilepsi, Hipokrat döneminden beri bilinmektedir Araştırmalarda bir kez nöbet geçiren insanların sadece%20–30’ unda epilepsi gelişme riski olduğu saptanmıştır Epilepsi, dünyanın her bölgesinde, erkek ve kadında, her türlü ırkta ve yaklaşık 100 kişide bir oranında görülebilen bir hastalıktır


Gebelik döneminde epilepsi


Epilepsili kadın gebe kaldığında yaklaşık yarısında nöbet sıklığı değişmemesine rağmen 1/3-1/4 oranında nöbetlerinde artış gözlenmekte geri kalanda ise bir azalma gözlenmemektedir Gebe kadınlarda vücudun anti epileptik ilaçlara etkisi değişebilmekte; bu da riski arttırmaktadır Aynı zamanda epilepsili gebe kadınlarda vajinal kanama ve sabah bulantıları sıktır Nöbetler uykusuzluk metabolizma, hormonal değişiklikler ve psikolojik etkilere bağlı olarak artabilir


Bebeğe etkileri:


Epilepsi tanısı almış kadınların yaklaşık %90'ı sağlıklı bebek doğurur Normalde anomalili bebek doğurma riski yaklaşık %1–2 iken epilepsili gebelerde bu oran %4–8 ‘e çıkmaktadır Ayrıca erken doğum, ölü doğum, gelişme geriliği (gebelik sırasında annenin geçirdiği epilepsi nöbetleri sırasında bebeğe yeterli oksijen sağlanamadığı için) normale göre daha fazla görülür Ayrıca birden fazla ilaç yüksek dozda kullanımına bağlı olarak ta bazı sorunlar yaşanabilir Epilepsili bir kadının çocuğunda 1/40 oranında epilepsi görülme riski vardır Ancak defektler genelde kalıtsal görülen patolojilerdirBunun yanında yarık damak, dudak, kalp anomalileri, spina bifida( halk arasında belde açıklık olarak bilinir), yüz ve parmak anomalileri görülebilirBu anomaliler cerrahi müdahale ile düzeltilebilir Ayrıca normal popülasyona göre bu bebeklerde gelişme geriliği ve zeka geriliğinin de biraz daha fazla olabileceği düşünülmektedir


Gebeyken nöbet geçirilirse bebeğe bir zararı olur mu?


Gebelikte geçirilen ağır epilepsi nöbetleri tabii ki bebeğe zarar verebilir Epilepsi krizi doğum sırasında pek sık görülmese de annenin rahat ve düzenli solunum yapamaması bebeğe az kan gitmesine ve bunun sonucu olarak ta oksijensizliğe bağlı olarak bebekte de oksijen ve kan alımı azalır ve bebek strese girer


Gebelikte yapılabilecekler:


- Anti epileptik ilaçları doktorunuzun önerdiği şekilde düzenli olarak kullanılmalıdır


- Eğer 2 yıldan uzun süredir nöbet geçirilmemiş ise ilacınızın dozu yavaş yavaş azaltarak kesilebilir


- Gebeliğiniz süresince anti epileptik ilaç dozunuz serum ilaç düzeyi ölçülerek doktorunuz tarafından ayarlanılmalıdır, özellikle ilk 3 ayda çok dikkatli kullanılmalıdır


- Ayrıca gebe kalmadan önce ve kaldıktan sonra folik asit içeren vitaminlerin alınmasının bebeklerdeki sinir sistemi bozukluklarını azalttığı görülmüştür


- Bunla beraber düzenli beslenme, yeterli uyuma, düzenli egzersiz, alkol, sigara, kafeinden uzak durma önerilir


- Kullanılan anti epileptiklerin hemen hemen hepsinin doğumsal anomalilere neden olduğu görülmüştür Ancak bu ilaçları alan gebelerin bebeğinde bu anomaliler görülmez


- Muayeneleri düzenli aralıklarla yapılmalı ilaç dozları izlenmelidir


- Ultrasonografi ile takipleri yapılmalı, AFP ölçümü, kan testleri ve amniosentez yapılmalıdır


Sezaryen yapılmalı mı?


Epilepsili kadınlar normal doğum yapabilirler Ancak bazı anti epileptiklere bağlı olarak yeni doğan döneminde kanama görülme riskine karşı hamileliğin son ayında ve bebeklere ilk 24 saatte K vitamini verilmesi önerilmektedir Doğum sonrası ilaç dozunun yeniden düzenlenmesi gerekmektedir Ancak doğumun şekli ile ilgili son kararı doğumu takip eden doktor verecektir


Epileptik nöbet geçiren bir hastaya yapılması ve yapılmaması gerekenler:


• Sakin olun hastanın baş ve vücudunu yana çevirin


• Nöbet sırasında yaralanmasını önleyin (Başını yere vurmasını yataktan düşmesini önleyin Çevresindeki kesici ve yaralayıcı cisimleri uzaklaştırın)


• Yakasını ve varsa sıkı giysilerini gevşetin


• Eğer bilinçsiz hareketler yapıyorsa sert olmayan hareketlerle engelleyin


•Nöbet anında neler yaptığını iyice gözleyin ve bunları doktorunuza anlatın


•Hasta kendine gelene kadar yanından ayrılmayın


•Mümkünse doktoruna bilgi verin


• Panik yapmayın


• Hastayı telaşlandırmayın


• Ağzını açmak için uğraşmayın dişleri arasına bir şey koymaya çalışmayın


• Dilin ısırılmasını önemsemeyin


• Yiyecek-içecek veya ilaç vermeyin


• Zor kullanarak engel olmayın yatıştırıcı davranışlar içinde olun


• Yapay solunum ve kalp masajı uygulamayın


• Uyarıcı olduğu düşünülerek yapılan soğuk su dökme tokat atma ağrı verme gibi hareketler yapmayın


Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op Dr Ayşe Konaç