Su ve hamilelik

Suyun anne adayları için taşıdığı önem bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısı için de geçerliliğini koruyor Bu sıvı her üç saatte bir kendini yeniliyor Yetersiz su alımına bağlı olarak ortaya çıkan dehidrasyon durumunda ise amniyon sıvısının miktarı azabiliyor


Erişkin bir insan vücudunun % 55-75’ini su oluşturuyor ve su vücudumuzun her bölümünde bulunuyor Bu suyun yaklaşık üçte ikisi hücrelerin içinde, geri kalanıysa hücre aralarında ve kanda yer alıyor


Kaslar, yağdan daha fazla su içeriyor Bu nedenle, ne kadar zayıfsanız, vücudunuzdaki su oranı da o kadar fazla oluyor Kanın % 80’den fazlası, kas dokusunun % 73’ü, yağın % 25’i ve hatta kemiklerin % 22’si sudan oluşuyor


Suyun insan vücudundaki görevleri


Su, vücutta gerçekleşen tüm kimyasal reaksiyonlar için gerekli ortamı sağlıyor Bu kimyasal reaksiyonlar sonucu ortaya çıkan ürünler, atık maddeler ve besin maddeleri de suda çözünerek taşınıyor


Su, yaşamın devamı ve sağlığın idamesi için gerekli bir madde Organizmada gerekleşen hemen hemen her fonksiyonda görev alıyor En önemli görevleri ise şöyle:


Vücut sıcaklığının ayarlanması,

Besin maddeleri ve oksijenin taşınması,

Atık maddelerin hücrelerden uzaklaştırılması,

Eklemlerin düzgün işlev görmesinin sağlanması,

Cildin nem ve elastikiyetinin sağlanması,

Sindirimin kolaylaştırılması,

Organ ve dokuların korunmasının sağlanması

Hücrelerimizi çevreleyen suyun sadece yüzde ikisini kaybettiğimizde, yaklaşık % 20’lik bir enerji kaybına uğruyoruz Sadece bu bilgi dahi suyun insan yaşamı için ne kadar önemli olduğunu anlamak için yeterli bir veri oluşturuyor


Su, tüm canlılar için olduğu gibi insan için de en önemli yaşamsal madde Bir insan hiçbir şey yemeden yaklaşık 1 hafta hayatını devam ettirebilse de hiç su içmeden en çok 3 gün hayatta kalabiliyor Normal bir sıcaklıkta ve rüzgârsız ortamda hiç hareket etmeden sabit bir şekilde durulabilmesi gibi seçenek söz konusu edildiğinde, bu süre birkaç gün daha uzayabiliyor Vücudun suyu depolayamaması nedeniyle insanlar, açlığı uzun süre tolere edebilmelerine karşın susuzluğa karşı dayanıksız oluyor Varolan suyun tamamına yakını ise aktif olarak kullanılıyor


Vücut, su kaybettiğinde eğer yeterli su alımı yoksa elinde kalan suyu koruyabilmek için inanılmaz bir mücadeleye giriyor Bu doğrultuda metabolizmasını yavaşlatıyor, idrar çıkışını çok azaltıyor hatta neredeyse hiç idrar çıkışı olmuyor


Vücuttaki su miktarının azalması ‘dehidrasyon’ olarak adlandırılıyor Normalde bir insan günde yaklaşık 2 litre yani 10 bardak kadar su kaybediyor Su kaybı sadece terleme ya da idrar yoluyla gerçekleşmiyor Nefes alıp verirken de önemli oranda su, buhar şeklinde kaybediliyor Öte yandan dışkı da önemli bir su kaybı etkeni Günlük kaybedilen bu miktar, fazla sıcak olmayan bir havada ve spor yapılmadığı zaman kaybedilen miktar Normal vücut fonksiyonları sonucunda yitirilen bu suyun mutlaka yerine konulması gerekiyor En iyi yöntem ise direkt olarak su içmek


Dehidrasyon, zaman zaman çok ciddi boyutlara ulaşabiliyor Şiddetli dehidrasyon durumunda kişinin hastaneye yatırılması ve açığının damardan verilen sıvılarla kapatılması gerekebiliyor


Ancak hafif dehidrasyon bile zaman kaybedilmeden önüne geçilmesi gereken acil bir durum Su eksikliği kişinin konsantrasyon kapasitesini etkiliyor, enerjisini azaltıyor ve organların normal şekilde çalışmasını engelliyor


Dehidrasyonun en erken bulgusu ağız ve boğaz kuruluğu Ancak pek çok kişi bu bulguların farkına varmıyor İşte özellikle bu nedenle susama hissi uyanmadan önce yeteri kadar su içmek önem taşıyor


Dehidrasyonun bulguları şöyle:


Ağızda ve boğazda kuruluk,

Susuzluk,

Baş dönmesi,

Kaslarda kramplar,

Ciltte kuruluk,

Başağrısı,

Bulantı,

Ani güç kaybı ve halsizlik,

İdrar renginin koyulaşması ve miktarının azalması

Ne kadar su içilmesi gerekiyor?

Normal bir erişkinin günde ortalama 10 - 12 bardak su içmesi gerekiyor Bazı durumlarda bu miktar artıyor:


Aşırı sıcak ya da soğuk havalarda vücut sıcaklığını sağlamak,

Egzersiz sonrası ter ile atılan suyu yerine koymak,

Hamilelikte hem artan kan miktarı hem de gelişmekte olan bebek,

Emziren kadınlarda süt üretimi,

Ateş, ishal, kusma gibi durumlarda dehidrasyonu engelemek için normalden daha fazla su içilmesi gerekiyor

Halk arasındaki yaygın ama yanlış bir inanış da ishal olunduğunda su alınmaması gerektiği inancı Gerçekte, ishalin nedeni, su fazlalığı değil bağırsaklardaki patolojiler Bu nedenle ishal durumunda kaybedilen su yerine konmaz ise hayati sonuçlar ortaya çıkabiliyor ve ishal olan bebeklere yeteri kadar su verilmemesi de ülkemizdeki bebek ölümlerinin en önemli nedenlerinden birini oluşturuyor


Yeteri kadar su içildiğinde, fazla su idrar olarak atılıyor Bu durumda idrarın rengi açık ve berrak olmasına karşın su alımı kaybı karşılamadığında, idrar miktarı azalıp, rengi koyulaşıyor ve daha konsantre hale geliyor Bu durumda, beyne ulaşan sinyaller susuzluk hissetmenize ve su kaybını kısıtlayıcı bazı hormonların salınmasına neden oluyor


İnsanlar için tek kaynak içilen su değil Günlük beslenme içinde yer alan pek çok madde su içeriyor Elmanın yaklaşık % 84’ü, üzümün % 81’i, sütün % 50’si, ya da domates çorbasının % 80’inden fazlası gerçekte sudan oluşuyor Ancak bu besinlerin içinde bulunan bazı maddeler idar söktürücü etki gösterebileceğinden sadece besinler ile alınan su hiçbir zaman yeterli olmuyor


Hamilelik ve su


Hamilelikte görülen bazı yakınmaların tolere edilmesi güç olabiliyor Bu yakınmaların en önemlilerini ise kabızlık, idrar yolu enfeksiyonları ve hemoroidler oluşturuyor Yeterli sıvı alımı, dışkının yumuşamasını sağlayarak kabızlığı ve dolayısıyla hemoroid oluşumunu engelliyor


Öte yandan su tutulumu ve şişlikler de çoğu zaman rahatsızlık verici olabiliyor Bu yakınmaları, en aza indirmenin yolu da yeterli miktarda su içmekten geçiyor Sanılanın aksine fazla su içilmesi su tutulumuna neden olmuyor


Sıvı alımı başından sonuna kadar hamileliğin her döneminde son derece büyük önem taşıyor Yeterli bir hidrasyon, yani sıvı alımı, anne adayının kendini enerjik hissetmesine yardımcı olmasının yanı sıra cilt kuruluğu gibi problemlerin de görülmesini engelliyor Ayrıca yeterli sıvı alındığında hem annenin hem de bebeğin kanındaki elektrolit dengesi kolaylıkla sağlanabiliyor


Hamilelikte salgılanan hormonlar, kişinin sıvıları kullanım şeklini değiştiriyor Hamileliğin son dönemleri yaklaştıkça, kan hacmi yaklaşık 15 katına çıkıyor Hamilelik döneminde, solunum yolu ile akciğerlerden kaybedilen su miktarı da hamilelik öncesine göre daha fazla oluyor


Bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısı her 3 saatte bir kendini yeniliyor Yetersiz su alımına bağlı dehidrasyon durumunda amniyon sıvısının miktarı da azalabiliyor


Hamilelikte dehidrasyonun bir başka olumsuz etkisi de erken doğum ağrıları Dehidrasyon durumunda salgılanan bazı hormonlar, doğum kasılmalarını başlatan hormonu taklit ederek erken doğum kasılmalarına neden olabiliyor Erken doğum tehtidi tedavisinde ilk yapılan işlemin, damar yolu açarak sıvı verilmesi olduğunun hatırlanması sıvı alımının önemini belirtmek açısından dikat çekici bir örnek


Çoğu zaman hafif kasılmalar sadece sıvı verilmesi ile kaybolup gidiyor Su, vücudun taşıma sistemini oluştuyor Besin maddelerini ve oksijeni, kan yolu ile bebeğe taşıyor Aynı zamanda hamilelikte sık görülen ve erken doğum ile düşüklere neden olabilen idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesinde de aktif rol oynuyor


Yeteri kadar su içilmesi durumunda idrar seyreliyor ve enfeksiyon olasılığı azalıyor


Sağlıklı bir hamilelik geçirmek için günde en az 8-10 bardak su içilmesi gerekiyor Anne adayı aktif çalışan bir kişiyse veya egzersiz yapıyorsa alması gereken miktar biraz daha fazla olabiliyor Her 1 saatlik egzersiz için 1 bardak fazla su gerekiyor


Meyve suları da günlük sıvı alımında tercih edilebilir bir kaynak Ancak meyve sularının fazla miktarda kalori içerdiğini unutmamak gerekiyor Su ise hiç kalori içermeyen nadir maddelerden Kahve, çay, kola gibi kafein içeren maddelerin idrar söktürücü etki göstermeleri nedeniyle bu maddeler günlük sıvı alımında herhangi bir değer taşımıyor Bu maddeler alınan miktardan daha fazla idrar çıkartılmasına ve sonuçta da su kaybına neden oluyor


Yeterli su alımı için öneriler


Su içmek için susamayı beklemeyin Bu şekilde davrandığınızda su alımınızın yeterli olmadığından emin olabilirsiniz


Her öğünde mutlaka bir bardak su için


Sabah kalktıktan sonra öğlen yemeğine kadar en az 2 bardak su için, aynı şekilde öğlen ve akşam üzeri arasında da iki bardak içmeye çalışın


Yatmadan önce mutlaka bir bardak su içme alışkanlığı edinin

Asitli içecekler yerine su içmeyi deneyin Gazete okurken ya da televizyon seyrederken su için


Suyun tadından (ya da tatsızlığından) hoşlanmıyorsanız içine bir iki damla limon ya da portakal suyu ekleyerek tatlandırmayı deneyin


Dr Alper Mumcu