Taklitte niyet

Taklitte niyet
Sual: Maliki’yi taklit eden, abdest alırken, Maliki’ye uydum demezse abdesti olmuyor mu? Hanefi olan abdest alırken “Hanefi’yi taklit ediyorum” demediğine göre, Hanefi’nin abdesti sahih olmuyor mu?
CEVAP
Hanefi’nin niyet etmesi, Hanefi'ye uyuyorum demektir İnsan babasına babam geldi, babam gitti der Babasının adı Necati ise, babam Necati geldi demez Ama üvey babası veya kayınpederi varsa, adı da Hasan ise, o gelince babam geldi dese anlaşılmaz Hasan babam geldi demesi gerekir

Kur’an-ı kerimde, İbrahim aleyhisselam, Babam Azer geldi diyor Demek ki onun gerçek babası başkadır Putperest olan Azer’in, İbrahim aleyhisselamın babası olmadığı anlaşılır Demek ki Azer farklı bir baba [Asıl babası Taruh idi]

Hanefi olan da kendi mezhebindedir Kendi mezhebinde olan iş için, ben Hanefi’ye uyuyorum demesi gerekmez Ama bir ihtiyaçtan dolayı başka bir mezhebe uyuyorsa elbette onun adını söylemesi gerekir

Dini konularda akıl yürütmek yerine, kitaplarda yazılana uymalı Aklına göre hareket etmemelidir Akla göre din olsaydı, insan sayısı kadar din olurdu

Başka mezhebi taklit ederken
Başka mezhebi taklit ederken, bütün şartlarına uyulmazsa, taklit caiz olmaz Ancak bütün şartlarına uymak imkansız olursa o zaman, uyulabildiği kadar uyulur Birkaç misal verelim:

1- Mukimken, harac olunca, mesela doktor ameliyatta, talebe imtihanda, güvenlik görevlisi nöbette ise, hastalıkta, kadın emzikli veya istihazalı ise, abdesti bozan özürlerde, abdest ve teyemmüm için zorluk çekenlerde, a’mâ ve yer altında çalışan gibi, namaz vaktini anlamakta aciz olanın ve canından, malından veya namusundan korkanın yahut maişetine zarar gelecek olanın, iki namazı cem etmeleri caiz olur Namazı kılmak için işlerinden ayrılmaları mümkün olmayanların, yalnız böyle günlerde, Hanbeli mezhebini taklit ederek, iki namazı kılmaları caiz olur Ancak Hanbeli’de de gusülde ağzın içini yıkamak farzdır Bunun için ağzında dolgu olan birisi, zaruretsiz Hanbeli’yi taklit edemez Zaruret veya harac olunca da, taklit etmek telfîk olmaz, caiz olur Çünkü başka çare yoktur Namazı kazaya bırakmak haram olduğu için, Hanbeli taklit edilerek iki namaz cem edilir (Hulasat-üt-tahkik, S Eb 203)

2- Seferde Hanefi hariç, diğer üç mezhepte namazları cem etmek caizdir Seferde bir harac varsa, Hanefi olan bu üç mezhepten birini taklit eder Bu üç mezhepten hangisine göre guslü ve abdesti varsa o mezhebi taklit eder Üçüne göre de yoksa mesela kadına el dokunmuşsa ve elbisesi necis ise, Şafii’yi taklit edemez, diş dolgusu varsa Hanbeli’yi taklit edemez, gusülde delk yapmamışsa Maliki’yi taklit edemez Şimdi ne yapacak bu kişi? Yolda iken gusletmesi, elbisesini yıkaması çok zor Namazı kazaya bırakması haram olacağı için, bu mezheplerden farzlarına daha çok riayet edeceği birini taklit ederek kılması caiz olur

3- Bir erkeğin, hanımı ile süt kardeş oldukları, fakat bir iki kere emmiş olduğu anlaşılsa, Hanefi’ye göre nikahları bozulur Bunu kurtarmak için diğer mezheplerde bir çare aranır Mesela Şafii veya Hanbeli taklit edilir Çünkü Şafii’de ve Hanbeli’de ayrı ayrı beş kere doya doya emmedikçe süt kardeşi olmaz

4- Bir erkek, hanımını üç talakla boşasa, nikahlarını devam ettirebilmek için diğer mezheplerde bir çare aranır Mesela nikahları Şafii mezhebine uygun olarak kıyılmamışsa, Şafii mezhebi taklit edilir Yani Şafii’ye uygun nikahları yapılarak evliliklerine devam ederler

Şafii olan bir kimse de, bazı zorluklardan dolayı Hanefi veya diğer mezhepleri taklit eder Çünkü S Ebediyye’de diyor ki: Yolda, nakil vasıtalarında [dolmuşta, otobüste], alış verişte [pazarda, markette] kadınlara temas korkusu olan Şafii, Hanefi veya Maliki’yi taklit etmelidir (s 146)

Şimdi bu kaideye göre birkaç misal verelim:
1- Hacca giden bir Şafii’nin kadınlara dokunma ihtimali olduğu için abdestli bulunması zordur Bu durumda Hanefi veya Maliki mezhebini taklit eder

2- Şafii bir doktor, kadınlara dokununca abdesti bozulacağı için Hanefi’yi taklit eder

3- Şafii bir genç, bir kız kaçırsa, kızın babası razı olmazsa, Şafii’de, velisinin rızası olmadıkça evlenmesi caiz olmaz Hanefi’yi taklit ederek velisiz de evlenebilir

4- Şafii’de zekat 8 sınıfa verilir, sonraki gelen Şafii âlimleri üç sınıfa verilse de caiz olacağını bildirmişlerdir Ancak üç sınıfı bulmak da zordur Hanefi mezhebi taklit edilerek bir sınıfa verilir

5- Şafii’de fıtra, kağıt para ile hatta altın ile de verilmez Tâ Van’dan Buğday getiren Şafiiler gördüm Bu kadar sıkıntıya lüzum yoktur Hak mezheplerin farklı ictihadından faydalanmak rahmettir Hanefi mezhebi taklit edilerek altın veya gümüş verilir