Tavafın Sahih Olmasının Şartları Nelerdir?

Tavafın Sahih Olmasının Şartları

1 Tavafın Vaktinde Yapılması
Tavafın hangi vakitten itibaren yapılacağı yani başlangıç vakti önemlidir Son vakti için bir sınır yoktur, ömrün sonuna kadar herhangi bir vakitte yapılması yeterlidir

Hanefî ve Mâlikîler’e göre ziyaret tavafının vakti bayramın ilk günü fecr-i sâdıktan itibaren başlar Şâfiî ve Hanbelîler’e göre ise ziyaret tavafının vakti, arefe günü gece yarısından itibaren başlar Ziyaret tavafı ilk vaktinden sonra her zaman yapılabilirse de Ebû Hanîfe’ye göre bu tavafın kurban kesme günlerinde, yani bayramın üçüncü günü güneş batıncaya kadar; Mâlikîler’e göre ise zilhiccenin sonuna kadar yapılması vâciptir Mazeretsiz olarak daha sonraya bırakılırsa ceza (dem) gerekir
Şâfiî ve Hanbelîler ile Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre ise, ziyaret tavafının bayramın ilk üç gününde yapılması vâcip değil, sünnettir Mazeretsiz olarak daha sonra yapılması mekruh ise de ceza gerekmez
Tavafın, bayramın ilk günü yapılması ise daha faziletlidir


2 Niyet
Niyet, yapılmak istenen bir şeyin bilinmesi ve kalben belirlenmesidir Ayrıca dille söylenmesi müstehaptır Tavaf niyeti olmaksızın Kâbe’nin etrafında dolaşmak tavaf sayılmaz Ancak niyette tavafın türünü yani bu yapılan tavafın kudüm tavafı mı, ziyaret tavafı mı yoksa umre tavafı mı olduğunu tayin etmek gerekmez; mutlak tavafa niyet yeterlidir


3 Tavafın Mescid-i Haram’ın İçinde, Kâbe’nin Etrafında Yapılması
Kâbe’nin etrafında tavaf yapılan yere “metâf” (tavaf alanı) denir Tavaf sadece burada yapılmaz Mescid-i Harâm’ın içinde olmak şartıyla, daha geniş devir yapılarak metâfın dışından, hatta mescidin üst katlarından Kâbe’nin çevresi dolaşılabilir Fakat Harem-i şerif’in dışından dolaşmak tavaf sayılmaz Çünkü bu, Kâbe’yi değil, mescidi tavaf olur


4 Şavtların Çoğunu Yapmış Olmak
Hanefîler’e göre, şavtların çoğunu yani en az dördünü yapmış olmak tavafın geçerlilik şartı olup son üç şavt yapılmayacak olursa, tavaf sahih olur, fakat farz ve vâcip tavaflarda eksik kalan her şavt için ceza gerekir Diğer üç mezhepte ise, yedi şavtın hepsi rükün olup bütün şavtlar yapılmadığı takdirde tavaf sahih olmaz


b) Tavafın Vâcipleri
1 Abdestli olmak Tavaf esnasında abdest bozulursa, abdest alındıktan sonra eksik kalan şavtlar tamamlanabilir
2 Setr-i avret, yani avret sayılan yerlerin örtülü olması Setr-i avret, her zaman farzdır Tavafta vâcip olmasının anlamı, ihlâlinden dolayı ceza gerekmesidir Avret sayılan uzuvların dörtte biri veya daha çoğu açılırsa ceza gerekir; daha azında ceza gerekmez
3 Teyâmün, yani Kâbe’yi sol tarafına alıp kendisi Kâbe’nin sağında olacak şekilde yürümek
4 Tavafa Hacerülesved veya hizasından başlamak
5 Tavafı, hatîmin dışından dolaşarak yapmak Çünkü hatîm denilen kısım Kâbe’den sayılır Hatîmin dışından dolaşmadan yapılan şavtlar iade edilmediği veya hiç değilse eksik kalan kısım hatîmin çevresi dolaşılarak ikmal edilmediği takdirde ceza gerekir
6 Farz ve vâcip tavafları yedi şavta tamamlamak
7 Gücü yetenler tavafı yürüyerek yapmak Yaşlılık, hastalık veya sakatlık sebebiyle yürüyerek tavaf edemeyenler arabaya veya tahtırevana binerek tavaf ederler
8 Tavaf namazı kılmak İster farz, ister vâcip, isterse nâfile olsun, her tavaftan sonra iki rek`at tavaf namazı kılmak vâciptir Kerâhet vakti değilse, tavafın hemen peşinden hiç ara vermeden bu namazı kılmak müstehaptır Daha sonra kılınsa da eda edilmiş olur Çünkü bu namaz, haccın veya tavafın vâciplerinden değil, vitir namazı gibi müstakil bir vâciptir Bu sebeple terki hac cinayeti sayılmaz ve bir ceza gerekmez


Arada tavaf namazını kılmadan peş peşe tavaf yapmak ise mekruhtur
Tavaf namazını “makam-ı İbrâhim”in arkasında kılmak müstehaptır Orada yer bulunmazsa, mescidin içinde uygun olan başka bir yerde kılınır Harem bölgesi dışında kılmak ise mekruhtur İhram namazında olduğu gibi, bu namazın da ilk rek`atında Kâfirûn, ikinci rek`atında İhlâs sûrelerinin okunması müstehaptır Tavaf için kerâhet vakti yoktur Ancak, Hanefîler’e göre, tavaf namazı farz ve vâcip namazların kılınması mekruh olan üç vakit dışında, sabah ve ikindi namazlarının farzları eda edildikten sonra da kılınmaz Şâfiî mezhebinde ise kerâhet vaktinde tamamlanan tavafla ilgili tavaf namazı o anda kılınabilir


Yukarıda sayılanlardan ilk altısı sadece Hanefîler’e göre vâciptir Diğer üç mezhepte bunlar tavafın sıhhat şartı olduğundan, herhangi birinin eksik kalması halinde tavaf sahih olmaz ve iade edilmesi gerekir Son ikisi yani tavaf namazı ve tavafın yürüyerek yapılması, Hanefî ve Mâlikîler’e göre vâcip, Şâfiî ve Hanbelîler’e göre ise sünnettir

Tavafın vâciplerinden biri mazeretsiz terkedilirse ceza gerekir, fakat tavaf sahih olur Tavaf yeniden yapılırsa ceza düşer


c) Tavafın Sünnetleri
1 Necâsetten tahâret Bedende, ihramda veya elbisede namaza engel pislik bulunmaması

2 Tavafa başlarken, Hacerülesved’e veya hizasına, Rüknülyemânî yönünden gelmek
3 Tavafa başlarken ve her şavtın sonunda Hacerülesved’i istilâm etmek
İstilâm, Hacerülesved’i selâmlamak demektir İstilâm için Hacerülesved’e dönülüp namaza durur gibi eller kulaklar hizasına kaldırılıp “Bismillâhi Allahüekber” denilerek üzerine konur ve eller arasından Hacerülesved öpülür İzdiham sebebiyle Hacerülesved’e yaklaşılamadığı durumlarda, başkalarına rahatsızlık vermemek için uzaktan avuçların içi Kâbe’ye çevrilerek eller kulaklar hizasına kadar kaldırılıp “Bismillâhi Allahüekber” denilerek, karşıdan işaretle selâmlanır ve sağ elin içi öpülür Hacerülesved uzaktan istilâm edilirken karşısında durulup beklenmez, yürümeye devam edilir
Tavafın her şavtında Rüknülyemânî’nin de istilâm edilmesi müstehaptır
4 Ardından sa`y yapılacak tavafların ilk üç şavtında erkeklerin remel yapması Remel, tavafta kısa adımlarla koşarak ve omuzları silkerek çalımlı ve çabuk yürümektir Remel sadece sonunda sa`y yapılacak tavaflarda yapılır Kadınlar remel yapmazlar
5 Remel yapılması gereken tavaflarda erkeklerin ıztıbâ` yapması
lztıbâ`, ridânın yani ihramın vücudun belden yukarısını örten parçasının bir ucunu sağ kolun altından geçirip, sol omuz üzerine atarak sağ kolu ve omuzu ridânın dışında bırakmaktır Remel yapılması gereken tavafların bütün şavtlarında ıztıbâ` sünnettir Tavaf bitince omuz örtülür, tavaf namazı omuz örtülmüş olarak kılınır Remel yapılan tavaflar dışında, başka zamanlarda ıztıbâ` mekruhtur
6 Muvâlât yani tavafın bütün şavtlarını ara vermeden peş peşe yapmak
Tavaf esnasında farz namaz için ikamet yapılması veya abdestin bozulması gibi, tavafa devam etmeyi engelleyen bir durum ortaya çıkarsa, tavaf olduğu yerde bırakılır, kalan kısmı sonra tamamlanır
7 Erkeklerin mümkün olduğu kadar Kâbe’ye yakın; kadınların ise erkekler arasına karışıp sıkışmayacak bir uzaklıktan tavaf etmeleri

Tavafın sünnetlerinin mazeretsiz terki mekruhtur Sünnetlerin terkedilmesi durumunda maddî bir ceza gerekmez