Tuvalete Hangi Ayakla Girilir Hangi Ayakla Çıkılır

İstinca ve İstibra'nın Âdâbı


Önce istinca ve istibraya sebeb olan tuvalete girme ve hâcet giderme âdâbını bilmek gereklidir Şöyle ki:


Tuvalete girileceği zaman parmağında lâfza-i celâl yazılı yüzük veya ceplerinde âyet yazılı sayfa veya Kur'an'dan bir parça var ise, bunların çıkarılması, tuvalete sokulmaması, yahut da muşambaya veya naylona sarılı vaziyette cepte taşınması gerekir Yüzüğün ters çevrilerek avuç içine alınması da kifâyet eder



Daha tuvalete girmeden bismillâh deyip:


"Allahümme innî eûzü bike mine'l-hubsi ve'l-habâis" diye dua edilmesi müstehabdır

Tuvalete sol ayakla girilir ve sağ ayakla çıkılır



Tuvalette kıbleye karşı oturulmamalı ve kıble tarafına arka da dönülmemelidir Bunlar mekruhtur Fakat evlerdeki tuvaletler kıbleye karşı yapılmışsa, artık zarurete binaen bunda bir beis yoktur


Şâfiî ve Mâlikî'ye göre kapalı bina içindeki tuvaletlerde kıbleye karşı dönmekte hiçbir mahzur yoktur Kıbleye dönmemek mecburiyeti, kırlarda def'-i hâcet yapılacak zamanlara aittir



Tuvalette iken mecbur kalmadıkça konuşulmaz Zikredilmez Selâm alınmaz



Tuvaletlere tükürerek veya sümkürerek nahoş bir görüntüye sebeb olmamak da âdâbdandır



Özürsüz ayakta idrar yapmamak da âdâbdandır Hazret-i Ömer'in bildirdiğine göre, bir keresinde ayakta su dökerken Resûlüllah Efendimiz onu görmüş ve: "Ya Ömer, ayakta su dökme" demiştir Hz Ömer bundan sonra bir daha ayakta su dökmemiştir Fakat zaruret halinde ve idrar sıçrantılarından da korunmak mümkün olduğu takdirde, ayakta da su dökülebilir Çünkü ashabdan bâzıları, Rasûlüllah'ın ayakta da su döktüğünü görmüşlerdir Bu durum zaruret ve idrarın sıçramaması haline hamledilmiştir


Oturarak idrar etmek, temizlik yönünden de daha iyidir Bu şekilde idrar torbası daha iyi boşalır Akıntı ve sızıntı da azalır



Def'-i hâcet yaparken, avret mahalline ve vücuttan çıkan pisliğe bakılmamalıdır


Tuvaletten çıkıldığında:

"Elhamdü lillâhi'llezî ezhebe annî'l-ezâ ve âfânî" denilmesi âdâbdandır


Cevap 1:


Kıyamet gününde Allah iyi olarak seçtiği kullarının defterlerini sağ ellerine, kötü not verdiği kullarının defterlerini de sol ellerine verecektir Kur’an’da cennete gidecek olan iyi insanlar için “Ashab-ı yemin= sağın sahipleri”; cehenneme gidecek olanları için “Ashab-ı şimal= solun sahipleri” unvanını kullanılmıştır Bu değerlendirme, sağ elin/sağ tarafın, Allah katında bir değerinin olduğunu göstermektedir


Bu gibi hikmetlerden ötürü olacak ki, Hz Peygamber(asm), sağı, sola tercih etmiş, mescit gibi iyi yerlere giderken sağ ayağıyla, tuvalet gibi yerlere girerken de sol ayağıyla girmiştir Çıkışları tersine yapmıştır Diğer bilinen hususları buna kıyas edebilirsiniz


Tuvalete girmeden önce, eûzü-besmele çekmek, biliniyorsa şu duayı okumak müstehabtır: "Allahümme innî eûzü bike minel hubsi vel habâis: Allahım Erkek ve dişi bütün şeytanlardan (zararlı her şeyden) sana sığınırım" (Buhârî, Vüdû', 9, Deavât, 14; Müslim, Hayz, 122, 123)


Tuvaletten çıkarken de şöyle dua edilir: "Gufrâneke, elhamdü lillâhillezi ezhebe annî'l-ezâ ve âfâni (Ey Rabbim, senin bağışlamanı bekliyorum Benden, abdest bozma imkânı vererek sıkıntıyı gideren ve bana sağlık ve esenlik veren Allah'a hamdolsun)" (İbn Mâce, Tahâre, 10, Tirmizî, Tıbb, 32)


Cevap 2:


Peygamberimizin yaptığı, konuştuğu, hal ve hareketlerinin tamamına sünnet diyoruz Öyleyse hayatı boyunca yaptığı her şeye sünnet diyebiliriz


Fıkıh kitapların da geçen sünnet kelimesi ise, daha çok “yaparsak sevabı var, yapmazsak günahı yok” manasına geliyor


Mesela, yemeği sağ elle yemek, dişleri temizlemek, ayakta yemek yememek gibi Ancak sünnet kelimesini geniş anlamıyla aldığımız da Peygamberimizin yaptığı her şeyi içine alır Bu durumda, Allah’ın istekleri ve yasakları da sünnetin içinde yer alır Mesela, Peygamberimiz namaz kılmış mı? Evet Öyleyse namaz kılmakta bir sünnettir Şu halde sünneti bölümlere ayırmak gerekecektir


Farz olanları: Allah’ın mutlaka yapmamızı veya terk etmemizi istediği her şeydir Allah’ın emir ve yasaklarını en iyi şekilde uygulayıp örnek olan Peygamberimizdir Biz de ona uymak suretiyle en üst seviyede Peygamberimize uymuş oluruz Namaz kılmak , Oruç tutmak, Zina etmemek, haram yememek gibi


Vacip olanlar: Dinimizin vacipleri Mesela gece namazını 3 rekat olarak kılmak vaciptir


Nafile olanlar: İbadetleri yaparken farz ve vaciplerin dışındaki yaptığımız şeylerdir Mesela namaz kılarken Kur’andan bazı süreleri okumak farz, ama subhaneke duasını okumak nafiledir


Adab olanlar: Bunlara da edeb diyoruz Yemek yerken, yatarken, camiye, tuvalete girip çıkarken (vb) günlük işlerimizi yaparken Peygamberimiz’e uyarsak o işi adabına uygun yapmış oluruz


Demek ki Sünneti farz, vacip, nafile ve adap diye ayıra biliriz Sünnetin en yükseği ve en faziletlisi bu sıraya göredir Bunu bir insanın vücudu gibi düşünebiliriz İnsanın yaşaması için gerekli organları vardır Beyin, kalp, kafa vesaire İşte iman etmemiz gereken esaslarda ruhumuzun beyni kalbi gibidir Vücudumuzun gözü, kulağı, eli, ayağı vesaire duyu organları vardır Farzlar da bunun gibidir Ruhumuzun gözü, kulağı, eli, ayağıdır Farzları yapmayan elsiz, ayaksız, gözsüz, kulaksız bir insan gibi ek------ Vücudumuz da bir de parmak, kaş, saç gibi güzellikler ve süsler vardır Bunlar olmasa da yaşarız Ama olduğu zaman daha mükemmel insan oluruz


Bunun gibi sünnetin nafile ve adab kısımları da ruhumuzun süsü ve güzelliğidir Yapsak çok sevabı var, yapmasak günahı yok Özetlersek, farz ve vacip kısımlar mutlaka yapılması gereken sünnetlerdir Nafile ve adap kısımlar ise yaparsak çok sevabı var Haramların durumunu sorarsan o da vücudunuzu aids, zehir ve ateş gibi öldürücü şeylerden koruduğumuz gibi ruhumuzu da öldürücü ve zehirleyici haramlardan korumamız gerekir