Neden Hapşırırız? hakkında bilgi

Neden Hapşırırız? Neden "Çok Yaşa" deriz? Tarih de ve inançlarda hapşırma Hapşıramayanlar Daha çok hapşırmak isteyenler Hapşırma ile başı dertte olanlar Nedeni tam olarak bilinmeyen hapşırma: "photic hapşırık tepkisi" Hasta eden hapşırmalar ve daha bir çok merakedilen yönü ile HAPŞIRMA



Tıp Terimleri Sözlüğü'nde hapşıailevadisinetrık:

"Burun mukozasının uyarılması sonucu havanın burundan ve ağızdan neredeyse bir kasırga hızıyla dışarıya boşaltıldığı ani hava boşaltma tepkisidir" diye tanımlanıyor Hapşırma sırasında, burun ile yutak bölgesi araailevadisinetsında bulunan "hançere" adı verilen kapakçık aniden açılıyor Havanın dıailevadisinetşarıya atılmasının nedeni bu


Peki, bütün bunlar niye oluyor?

Hapşırmak bir hastalık belirtisi mi yoksa?

Normal koşullarda hayır Buailevadisinetruna bazı toz zerreleri kaçmış da olabilir Toz zerrecikleri hassas burun mukozasını uyarınca, burnun temizleailevadisinetnebilmesi için büyük bir güçle dışarıailevadisinetya atılıyorlar Hapşırma tepkisi yalailevadisinetnızca insanlara özgü değil Diğer meailevadisinetmelilerde de görülüyor; tepki gelişailevadisinetmeden önce kısa ve kasılma tarzında bir nefes alma eylemi gerçekleşiyor



Hapşırmanın nedenleri oldukça çeşitli

Doktorlar en büyük nedenler arasında:

· alerjileri,

· burun poliplerini,

· baharda uçuşan polenleri,

· tozlar

· hayvan tüylerini gösteriyorlar

Ama bir de;

· saç taramak,

· cımbızla kaş alailevadisinetmak,

· fazla yemek yemek

· gözailevadisinetleri ovuşturmak gibi hiç tahmin edemeyeceğiniz nedenleri de var

Ayrıca ;

· kadınlar âdet dönemlerinde

· haailevadisinetmilelikte hormon düzeyindeki değiailevadisinetşiklikler nedeniyle hapşırmaya daha yatkın oluyorlar

İNANÇLAR DA VE TARİH SAYFALARINDA HAPŞIRIK



Neden "Çok yaailevadisinetşa!" ya da "İyi yaşa" deriz?

Hapşırdığınız zaman, çoğunlukla hemen yakınımızdaki kişiler "Çok yaailevadisinetşa!" ya da "İyi yaşa" deyip sizinle ayailevadisinetnı duyguları paylaşırcasına gülümsüyorlar Neden acaba? Aynı olumlu tavır neden hıçkırık, öksürük, geğirailevadisinetme, kusma gibi toplum içinde isteyeailevadisinetrek ya da istemeyerek verdiğimiz diailevadisinetğer tepkilerde de gösterilmiyor?

Eski Romalılar, Yunanlılar ve Papalık

Yüzyıllardan beri böyle alışılageldiği için Eski Romalılar, hapşırana "Salve" ya da "Sen sağlıklı ol" diyorailevadisinetlardı; Yunanlılar ise uzun bir yaşam diliyorlardı "Tanrı seni korusun" diailevadisinetleğini 6 yüzyılda ilk kez Papa Gregorius söylemişti Bunun için iyi bir nedeni vardı: O yıllarda veba çok yaygındı Bu öldürücü hastalığın seyailevadisinetrine hapşırık da eşlik ediyordu

Homeros'un Odysseia'sında

Eskiden hapşırık, şeytanların vüailevadisinetcudu ele geçilmesinin ya da terk etailevadisinetmesinin bir göstergesi sayılıyordu Bu nedenle atalarımız, güçlü bir "hapşu"yu şans ya da ölümü gösteren iki taraflı bir simge olarak görüyorailevadisinetlardı Nitekim, hapşıran kişiye sağlık dilemeye, Yunanlı şair Homeros'un (MÖ 800'ler) Odysseia'sında bile rastlanıyor

Talmud ve İlyas Peygamber

Museviliğin en önemli ve temel eserlerinden biri olan Talmud'da bu konuya da yer verilmiş Esere göre, biri dua ederken hapşırmak zorunda kalırsa, bu, Tanrı'nın onu duyduğu ve duasını kabul ettiği anlamına geliailevadisinetyordu İncil'de İlyas Peygamberi (Eski Ahit Krallar 2 Kitap, 4,35) anailevadisinetlatan efsanede, din adamının, henüz ölen bir çocuğa ağız yoluyla suni soailevadisinetlunum yaptırdığı: çocuğun arka arkaailevadisinetya yedi kez hapşırarak yaşama dönailevadisinetdüğü ve bu nedenle de hapşırığın yaailevadisinetşamın simgesi olduğu anlatılıyordu

Burun; ruha giden yol

Birçok ilkel kabile burnu "ruha giden yol" olarak görüyordu ve hapşırırkenruhun bir bölümünün bedeni terk edeceğine inanılıyordu Buna karşıailevadisinetlık, İngiliz Doktor Oliver Wendell Holmes 19 yüzyılda tuttuğu notlarailevadisinetda, doğum sırasında bebeğin hapşırailevadisinetmasının, mutlu bir yaşam sürdüreceailevadisinetğinin belirtisi olduğunu yazıyordu



Yanımızda birisi rasgele hapşırdığı zaman biz de mikrop kapar mıyız?

Kulak-burun- boğaz uzmanları, hapşırırken, ağızdan çıktıktan sonra haailevadisinetvada etkinliği 45 dakika devam eden ve 2000–5000 bakteri damlacığı içeailevadisinetren bir bulutçuğun püskürtüldüğünü belirtiyorlar Ama bu bakterilerin çoailevadisinetğunluğu zararsız Hapşıran kişi, stafilokoklar gibi patojen bakteriler taşıailevadisinetmadığı sürece, soğuk algınlığına yaailevadisinetkalandığımızda sık sık yaşadığımız gibi, başkalarına hastalık bulaştırmaailevadisinetmız mümkün değil



Hapşırığın öldürücü olabilailevadisinetdiği ağır vakalar da var

Ancak tıpkı, Chicago'da Dr Selig J Kavka'nın 81 yaşındaki annesinin yaşadığı olayda olduğu gibi Uzun zamandır kansızailevadisinetlık sorunu olan yaşlı kadın, iki defa şiddetli hapşırmış ve bu yüzden kalp krizi geçirerek ölmüştü Aynı şey birailevadisinetkaç hastasının daha başına gelince, iç hastalıkları uzmanı olan Dr Kavka, olayın temeline inmeyi denedi



Hanailevadisinetgisi önce gelişiyordu?

Hapşırık mı kalp krizine, yoksa kalp krizi mi hapailevadisinetşırığa yol açıyordu?

Doktorun elinde, kalp krizinin hapşırığa yol açtığına ilişkin iki kanıt vardı Birincisinde doktorlar, güçlü ve sık sık hapşırmayı ağır hastalarda, genellikle beyin hastalıkları ya da epilepsi (sara) belirtisi olarak kabul ediyorlardı İkinci kanıt ise, hapşırıailevadisinetğın beyinde, henüz yeri tam olarak belirlenemeyen özel bir bölge taraailevadisinetfından kontrol edilmesiydi Nöroşiailevadisinetrurji uzmanları, beyin ameliyatı sıraailevadisinetsında, mekanik dokunmayla tesadüailevadisinetfen uyarılan hastaların, narkoz altınailevadisinetda bulunmalarına rağmen hapşırdıkailevadisinetlarına tanık olmuşlardı



Lütfen yardım edin hapşırmak istiyorum

Hapşıramamaktan ya da az hapşırmaktan şikâyetçi insanlar olduailevadisinetğunu biliyor muydunuz? Bir gün Dr Kavka'nın muayenehanesinde beliailevadisinetren bir kadın, hapşırabilmek için saailevadisinetbun köpüğü yuttuğunu söylemişti Kadının bu girişimi başarılı olmuştu, ama güçlü şok dalgalarının etkisiyle sol gözünün retinası yırtılmıştı



Lütfen yardım edin daha çok hapşırmak istiyorum

Bir hapşıran öteki hapşırana ne demiş? “Hadi yarışalım mı?”

Bu tepkiyi harekete geçirecek daailevadisinetha rahat ve keyifli yollar da var: örailevadisinetneğin enfiye Almanya'nın eski başailevadisinetbakanı Helmut Schmidt, incir, bal, rezene, yasemin, sandal ağacı ya da limon ile zenginleştirilmiş ve toz haline getirilmiş nikotinden zengin enailevadisinetfiyeyi Kuzey Yarıkürede de popüler hale getirmişti Öyle ki, birbirleriyle yarışan hapşırık kulüpleri bile ortaya çıktı Ama dikkat! Bunun da yan etailevadisinetkileri var Sodyum bakımından zenailevadisinetgin olan enfiyenin tansiyonu yükselailevadisinetten etkisi var Doktorlar, enfiye kulailevadisinetlananların, kullanmayanlara oranla yüksek tansiyondan üç kat daha çok şikâyetçi olduklarını belirtiyorlar

Öğrencilerin okullarda eğlenmek için kullandıkları hapşırık tozu (tıpta ptarmikum olarak geçiyor) biraz daha masum Yaramaz yumurcaklar yeşil ve siyah boynuzotu, meyhaneciotu, mayıs çiçeği, mercanköşk ve tütünden oluşan bu karışımla arkadaşlarını ve öğretmenlerini kızdırıyorlar



Hapşırığı durdurmak?

Yapay olarak harekete geçirilebildiğ ine göre, hapşırığı yapay olarak durdurabilmek de mümkün müydü? Eskiden bunun yapılabileceğine inaailevadisinetnıyorlar ve bu amaçla üşenmeden yüzlerine hayvanların içyağını sürüailevadisinetyorlar; sarımsak, bayır turpu yiyorlar ya da fındık yağı veya zeytinyağı içiyorlardı Ancak, bugün uzmanlar bunların boşuna yapıldığını belirtiailevadisinetyorlar Hiçbir şey hapşırmayı durduailevadisinetramıyor 12 yaşındaki bir İngiliz kıailevadisinetzın başına gelenlerde olduğu gibi Trisha Reay için ızdırap süreci basit bir nezleyle başlamıştı Ama zavallı kızcağız, izleyen 153 gün boyunca, her 15 saniyede bir sürekli hapşırmıştı; yani yaklaşık 881000 defa

Yine böyle bir hapşırık krizine tutulan 17 yaşındaki Amerikalı June Clark, bu sorunundan elektroşok yardımıyla kurtulabildi 167 gün boyunca hiç durmadan hapşırmıştı Almanya'nın Essen kentindeki Uniklinik'te çalışan bir proailevadisinetfesör, bu sorunun bir tür virüs enfeksiyonu sonucu beyin dokusunun iltihaplanması yla ortaya çıktığını belirtiyor ve olaailevadisinetyı, kafa içinde işlemekte olan elektrik devresinin kısa devre yapması şeklinde yorumluyor



Saatte 300 deailevadisinetfa

Ama 23 yaşındaki Amerikalı genç kızı, bir hafta boyunca saatte 300 deailevadisinetfa hapşırtan şey, sarhoş bir adamın bir külah dondurmayı kaba bir şekilailevadisinetde kızın yüzüne bastırmasıydı Bu işailevadisinetkenceden, ancak bir narkoz maddesi olan kokain hidroklorid yardımıyla kurtulabildi



Sürekli hapşırdığı için dört kez işinden atıldı

Ya 38 yaşındaki Bremenli tornacıailevadisinetnın basma gelenlere ne demeli? Süailevadisinetrekli arka arkaya hapşırmak zorunda kalan adamcağız, her defasında deailevadisinetğerli bir malzemenin kullanılamaz hale gelmesine yol açıyordu Bu neailevadisinetdenle arka arkaya dört kez işinden atıldı Bir günde, neredeyse 100 defa hapşırmak ve 800 kez öksürmek zoailevadisinetrunda kalıyordu Yaklaşık 5 doktor gezmiş ve bahar nezlesi, öksürük, bronşit ve soğuk algınlığına iyi gelen 500'e yakın ilaç kullanmıştı Aylarca bu şekilde yaşadıktan sonra, bir gün sorun kendiliğinden çözülmüştü



Rekor

Bu konudaki rekor, 987 gün boailevadisinetyunca sürekli hapşırarak "Guinness Rekorlar Kitabı"na girmeye hak kaailevadisinetzanan İngiliz Donna Griffıth'e ait



Hapşırık kalıtsal olabilir mi?

Wasailevadisinethington Eczacılık Fakültesi'nde göailevadisinetrevli Profesör Roberta Pagan, hapşıailevadisinetrık için bir şey söyleyememekle birailevadisinetlikte, hapşırık nöbetinin özellikleriyle kalıtsal yapı arasında bir ilişki olduailevadisinetğunu saptadı Yani, nesiller boyu baailevadisinetzı ailelerin üyeleri arka arkaya üç keailevadisinetre, başka ailelerin üyeleri ise sekiz kere hapşırıyorlar Ancak nedeni heailevadisinetnüz açıklanamıyor



İnsanların beşde birinde var olan ve nedeni bilinmeyen hapşırık

Bir de, özellikle otomobil sürücüailevadisinetleri için çok tehlikeli olan "photic hapşırık tepkisi" var Bu tepki, karanailevadisinetlıkta ilerlerken birden parlak bir ışığa bakıldığında beliriyor Örneğin, bir süre tünelde gittikten sonra dışarıya çıkınca İnsanların yaklaşık beşte biri bu reflekse sahip, ama bu kadar sık rastlanmasına karşın, nedeni buailevadisinetgüne kadar açıklanamadı İngiliz fiailevadisinetlozof Francis Bacon bu konu üstünde çok düşünmüştü 1635'te, ışığın beailevadisinetyindeki suyun çekilmesini sağladığıailevadisinetnı, bunun sonucunda da gözyaşlarıailevadisinetnın yoğun bir şekilde aktığını ve bir şekilde bütün bunlara hapşırık tepkiailevadisinetsini harekete geçirdiğini yazmıştı

İngiliz Gerald Legg, kısa bir süre önce daha sağlam temellere dayanan bir açıklama yaptı Bilim dergisi "New Scientisfe olayın nedenini şöyle açıklıyordu: "Ani ışık yansımaailevadisinetsından dolayı göz bebekleri küçülüailevadisinetyor, bunun sonucu olarak gözyaşı bezleri tuzlu sıvılarının salgılanmasıailevadisinetnı artırıyor Gözyaşı, gözyaşı kanaailevadisinetlıyla burun boşluğunun üst bölümüne ulaşıyor Burada, burun içindeki muailevadisinetkoza dokusunu uyarıyor ve hapşırık tepkisi harekete geçiyor Burun muailevadisinetkozası, soğuk algınlığı nedeniyle zaailevadisinetten hassas olduğu takdirde, tepki daailevadisinetha da çabuk ortaya çıkıyor"

Araştırmacı N Deshmukh, "photic hapşırık tepkisi"ni elektriksel olaylaailevadisinetra bağlıyor Görme siniri ve burun ile bağlantılı olan "trigeminus siniri", beyinde birbirlerine o kadar yakın duruyorlar ki, uyarılar bir sinirden diailevadisinetğerine kolayca atlayabiliyor

Bilim adamları, otomobille bir tüailevadisinetnel yolculuğundan çıktıktan sonra göze yansıyan ışığın yol açtığı hapşıailevadisinetrığın nedeni konusunda hemfikir olaailevadisinetna kadar yapılacak tek şey var: Yanıailevadisinetnızdan mendilinizi eksik etmemek



Sakın hapşırığınızı tutmayın

Gürültülü bir "hapşu" sesiyle başailevadisinetkalarını rahatsız etmek istemeyen baailevadisinetzı kibar insanlar, hapşırmaları gerekailevadisinettiğinde, burun deliklerini ve ağızlarıailevadisinetnı sıkıca kapatıyorlar Sakın bunu yapmayın! Sağlığınız için çok zararlı bir davranış Dışarıya çıkamayan haailevadisinetvanın yarattığı basınç beyindeki damarları etkileyeceği için, gökyüzünailevadisinetde şarkı söyleyen meleklerin arasına karışabilir ya da şiddetli bir baş ağrısı veya güçlü bir burun kanaması yaşaailevadisinetyabilirsiniz Daha da ilginç şeyler duymak istiyorsanız hemen ekleyeailevadisinetlim: Deforme olmuş yüz kemikleri, kulak ve ağız boşluğu ya da ense omurlarıyla kendinizi en yakın hastaailevadisinetnede bulabilirsiniz Beyin felcinin yaşandığı olaylara bile rastlandı Öyailevadisinetleyse, annelerimizin de hep söylediği gibi, var gücünüzle hapşırın Sinemaailevadisinetdayken yanınızdaki kişileri rahatsız edersiniz belki, ama sağlığınızı da korumuş olursunuz