Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına Ne Demektir?

Kastamonu‘nun meşhur türküsü “tiridine bandım” ‘ın sözleri çoğu kişiye, özellikle de şehirli gençlere çok manasız gelmektedir Oysa türküyle ilgili yapılan araştırmalar türkünün saçma değil, dinleyenlerin bilgisiz olduğunu gösteriyor İTÜ Devlet Konservatuarı’ndan Kastamonulu Akademisyen İrfan Kurt bu türkünün sözlerini anlatan bir makale hazırladı Kurt’un makalesiİstanbul Uluslararası Müzikte Temsil Sempozyumu’nda bildiri olarak sunuldu Gelelim sözlerin açıklamalarına;

Manda yuva yapmış söğüt dalına: Türkü’nün derlendiği Tosya ilçesi, pirinci ile ünlüdür Çeltik tarlalarının sürülmesinde kullanılan manda, yaz sıcağında serinlemek için az kıllı olan derisini çamura bular Bunun için de göletlerin kenarındabulunan dalları da suyun içine kadar uzanan salkım söğütlerin gölgesine yatar Bu durum türküde mandanın söğüt dalına yuva yapması olarak esprili bir şekilde anlatılmıştır

Yavrusunu sinek kapmış: “Sinek kapması” Kastamonu yöresinde “sinek ısırması” anlamına gelir Aynı şekilde köpek ısırdığı zaman da “köpek kaptı” şeklinde tabir edilir Bu yöresel bir söyleyiş farklılığıdır Dolayısıyla burda da manasız bir olay söz konusu değildir

Öküzüm torbadan düştü: Yörede öküzler bir yerden diğer yere ***ürülürken hayvan ekinlere zarar vermesin diye boynuna yem torbası takılır Böylece hayvan yolda yemlenirken zamandan da tasarruf edilmiş olur Öküzüm torbadan düştü, yem torbasının boyundan çıkması, hayvanın yemeden kesilmesi anlamlarına gelir

Tridine bandım: Tirit, yöresel, kuru ekmeklerden oluşan bir yemektir Ekmekler veya sarılıp kesilmiş yufkalar üzerine parça kırmızı et ya da tavuk konarak hazırlanır Bu yemekten yemek, böyle tabir edilir Tabi türkünün çıktığı zamanlar biraz daha farklı hazırlanıyor olabilir

Müezzin minareden uçtu: Bu deyiş aslında halk kültüründe sıkça kullanılan bir tabirdir Tabiki gökte süzülmek anlamına gelmez, müezzinin ermesi, erenlere karışması anlamında söylenmiştir





Peki, bütün bunların ne anlamı var?
Bu türkü, ozanların bey aleyhine söz söylemelerinin yasaklandığı bir ortamda doğmuştur Ozandan bir eğlencede türkü söylemesi istenmiş, önüne de kuru ekmeklerden oluşan tirit konmuştur Ozan yapılan haksızlığı, ince zekası ve hiciv yeteneğiyle dile getirmiştir Beye türkü söylemek, sorunlardan bahsetmek yasaktır O da mandasından, öküzünden, tarlasından, yemeğinden, müezzinden bahsederek türkü söylemiştir Bu da bu yasağa karşı bir iğnelemedir