Liechtenstein

Lihtenştayn (Almanca: Liechtenstein), Orta Avrupa'da prenslik
160 km²'lik yüzölçümüyle dünyanın en küçük ülkelerinden biridir İsviçre ve Avusturya arasında yer alır



Lihtenştayn, Orta Avrupa'da, İsviçre ile Avusturya arasında yer alır 160 km²’lik yüzölçümü ile Avrupa’nın dördüncü küçük devletidir Sınırları 76 km uzunluğundadır
Ren Vadisi ülkenin yarısını kaplar Diğer yarısı ise Alp bölgesinden oluşmaktadır
Hükümet merkezi 5000 nüfuslu Vaduz’dadır
Ne Lihtenştayn'ın ne de komşuları Avusturya ve İsviçre'nin denize kıyıları yoktur Lihtenştayn, Özbekistan ile birlikte ne kendisinin ne de komşularının denize kıyısı olmayan iki ülkeden biridir
Ülkenin en yüksek noktası 2599 m yüksekliğindeki Grauspitz dağlarıdır En alçak noktası 430 m irtifadaki Ruggeller Riet’dir
Vaduz’da 2004 yılında ortalama sıcaklık 10°C idi Vaduz’da 2004 yılında ortalama yağış miktarı yaklaşık 891 mm olmuştur



Roma İmparatorluğu döneminde bugünkü Lihtenştayn toprakları Raetia ilinin küçük bir bölümünü oluşturuyordu Bu topraklar Avrupa'daki stratejik çıkar çatışmalarından uzakta yer alıyordu, öyle ki yüzyıllar boyunca kıtayı etkileyen büyük olaylardan pek etkilenmediler Bugünkü hanedandan önce arazide Hohenems kontları hüküm sürüyordu
Ülkeye adını Liechtenstein ailesi vermiştir Aile, ülkeye oldukça uzaklarda, Aşağı Avusturya'daki Liechtenstein şatosunda oturmaktaydı Şato, 1140'tan 13 yy ortalarına ve 1807'den günümüze kadar ailenin mülkiyetinde kaldı Yüzyıllar boyunca aile Moravya, Aşağı Avusturya, Silezya, ve Styria'da geniş araziler edindi Ancak tüm bu topraklar daha kıdemli derebeylerine bağlı kaldı, özellikle de Liechtenstein prenslerinin danışmanlık yaptığı Habsburg'lara Kendine doğrudan bağlı hiç toprağı olmadığı için Liechtenstein ailesi İmparatorluk meclisi Reichstag'da bir sandalye edinemedi



Mecliste temsil edilmek aileye büyük bir güç sağlayacağından Liechtenstein'lar bunu kendilerine hedef olarak belirlediler Bu nedenle, arada bir derebeyi olmaksızın, doğrudan Kutsal Roma İmparatoru'na bağlı bir toprak aramaya başladılar Bir süre sonra, sırasıyla 1699 ve 1712'de, aile minik Schellenberg Herrschaft'ını (lordluğunu) ve Vaduz kontluğunu Hohenems'lerden almayı başardı Bu küçük derebeylikler, tam da Liechtenstein'ların aradığı gibi, kendi kontlarından sonra arada bir derebeyi olmaksızın doğrudan İmparatora bağlıydı



Böylece 23 Ocak 1719'da satın alma işlemleri tamamlandığında, Kutsal Roma İmparatoru 6 Charles, Vaduz ve Schellenberg'in birleştiğini açıkladı ve siyasi konumunu da "gerçek kulu Anton Florian Liechtenstein" onuruna Liechtenstein ismini verdiği Fürstentum (prenslik) seviyesine çıkardı O gün, Liechtenstein Kutsal Roma İmparatorluğunun özerk bir üyesi haline gelmiş oluyordu Ancak, bu siyasi manevranın bir fırsatçılık örneği olduğunu kanıtlarcasına, Liechtenstein prensleri daha 120 yıl boyunca yeni prensliğe adım atmayacaktı
1806'da Kutsal Roma İmparatorluğu'nun büyük bölümü I Napolyon tarafından işgal edildi Lihtenştayn için bu durum ciddi sonuçlar doğurdu: İmparatorluğun siyasi ve hukuki mekanizmaları çöktü, İmparator II Franz tahtı bıraktı Sonuç olarak Lihtenştayn, kendi sınırları dışında herhangi bir otoriteye bağlı olmaz hale geldi Modern yayınlar genellikle (ama hatalı olarak) Lihtenştayn'ın bağımsızlığını bu olaylara bağlarlar Aslında hukuken Lihtenştayn prensi egemen bir derebeyi olmak dışında ayrıca hükümdar haline geliyor, ancak ülke bağımsız olmuyordu 25 Temmuz 1806'da Ren Konfederasyonu kurulduğunda, Lihtenştayn Prensi, koruyucusu olan Fransız İmparatoru Napolyon Bonapart'a bağlı bir vassal durumuna geliyordu Bu durum, 19 Ekim 1813'te Konfederasyon'un çözülmesine kadar devam etti



Bundan kısa süre sonra, 20 Haziran 1815'te, Lihtenştayn, başkanlığı Avusturya İmparatoru tarafından Alman Konfederasyonu'na katıldı ve 24 Ağustos 1866'ya kadar üyesi kaldı
1818'de I Johann, sınırlı haklar tanıyan bir anayasa ilan etti 1818'de ayrıca, Liechtenstein ailesinden bir prens, Prens Alois, ilk defa ülkeyi ziyaret etti Ancak egemen prensin ziyareti ta 1842'ye kadar gerçekleşmeyecekti
19 yy'da Lihtenştayn pek çok ilerleme kaydetti: 1836'da bir seramik fabrikası olan ilk fabrikanın açılışı, 1861'de Tasarruf ve Kredi Bankası'nın kuruluşu, ilk pamuk dokuma makinasının çalışmaya başlaması Ren üzerindeki iki köprü, 1868 ve 1872'de inşa edildi, ülkeyi kat eden bir demiryolu hattı döşendi
1866'da Avusturya-Prusya Savaşı patlayıp sona erdikten sonra Lihtenştayn üzerinde siyasi bir baskı oluştu: Prusya, savaşla ilgili referandumda oyların yanlış sayıldığı iddiasıyla savaşın sorumlusu olarak Lihtenştayn'ı gösteriyordu Bu nedenle Lihtenştayn, Prusya ile barış anlaşması imzalamayı reddetti ve savaş durumunda kaldı (ancak hiç bir sıcak çatışma yaşanmadı) Bu durum, 1930'ların sonunda Lihtenştayn'ın işgalini savunanların öne sürdüğü tezlerden birini oluşturdu



1 Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Lihtenştayn, Avusturya Macaristan İmparatorluğu'na sıkıca bağlı kaldı Ancak savaşın neden olduğu iktisadi yıkım, ülkeyi diğer komşusu olan İsviçre ile gümrük ve para birliğine gitmeye zorladı Avusturya Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasıyla birlikte, Lihtenştayn'ın eski bir Kutsal Roma İmparatorluğu derebeyliği olarak artık Avusturya'ya bağlı olmadığı görüşü ortaya atıldı Zira Avusturya, o günlerde yeni kurulmakta olan bir ülkeydi ve İmparatorluğun hukuki mirasçısı olduğunu reddediyordu Böylece Lihtenştayn, Avrupa'nın bağımsızlığını son kazanan egemen ülkesi haline geldi Ülke, Kutsal Roma İmparatorluğu'na tarihsel bir devamlılık içinde bağlandığını da öne sürebilecek durumdadır




1938'de, Avusturya'nın Almanya tarafından ilhak edilmesinden hemen sonra, 84 yaşındaki Prens I Franz tahttan ayrıldı ve 31 yaşındaki üçüncü kuzeni Prens Franz Joseph'i halefi tayin etti Prens I Franz, görevden çekilme nedeni olarak yaşını öne sürse de, asıl nedenin Almanya'nın yeni komşusu Lihtenştayn'ı işgal etmesi halinde tahtta olmak istememesi olduğu düşünülmektedir 1929'da evlendiği karısı, Viyana'lı zengin bir Yahudiydi ve yerel Naziler onu şimdiden hedef gösteriyordu Lihtenştayn'da bir Nazi partisi olmasa da, Nazi sempatizanı hareket uzun süredir Milliyetçi Birlik Partisi'nde yer buluyordu



II Dünya Savaşı'nda Lihtenştayn tarafsız kaldı Savaş bölgelerinde Liechtenstein ailesine ait hazineler korunmak üzere Lihtenştayn'a ve Londra'ya nakledildi Savaşın sonlarında Polonya ve Çekoslovakya, "Alman malı" olarak gördükleri diğer topraklarla birlikte Liechtenstein ailesininkileri de istimlâk ettiler Bu istimlâkler 1600 km²'nin üzerinde tarım ve orman arazisini, sarayları ve şatoları içeriyordu Uluslararası Mahkeme'de konuyla ilgili dava açıldı Soğuk Savaş boyunca Lihtenştayn vatandaşlarının Çekoslovakya'ya girmeleri yasaktı Lihtenştayn, savaşta Almanlarla işbirliği yapan Birinci Milliyetçi Rus Ordusu'ndan 500 kadar askere sığınma hakkı tanıdı Bu olayı anmak üzere, sınır kasabası Hinterschellenberg'de bir anıt dikildi (ülkenin turizm haritalarında yer alır) Bu sığınma hakkı, ülkenin o zamanlar içinde bulunduğu fakirlik düşünülürse kayda değerdir Bu kadar sığınmacının doyurulması, Lihtenştayn gibi küçük bir ülke için zor olmuştur Sonunda Arjantin, sığınmacıları kalıcı olarak topraklarına yerleştirmeyi kabul etti Buna karşılık, İngiltere, Almanya tarafında savaşan Rusları sınırdışı etmiş ve Sovyetler'in eline düşen bu kişiler Gulag'lara sürülmüştü
Savaşın ardından gelen iktisadi zorluk döneminde Liechtenstein ailesi, ellerindeki sanat eserlerini satmak zorunda kaldı Satılan eserler arasında bulunan Leonardo da Vinci'nin paha biçilmez portresi "Ginevra de' Benci" de bulunuyordu Ancak bunu izleyen onyıllarda Lihtenştayn bolluk yaşadı İktisat, düşük kurumlar vergisi oranlarının sağladığı avantajla modernleşti, çok sayıda yabancı şirketi ülkeye çekti



Lihtenştayn Prensi, tahminen 6 milyar $'lık servetiyle dünyanın altıncı zengin kişisidir Ülkenin vatandaşları dünyadaki en yüksek hayat standartlarından birine sahiptir