Tazmanya (Tasmanya)

Tazmanya / TasmanyaTazmanya, 64519 km²'lik alanı ile Avustralya'nın en büyük adasıdır Ancak Avustralya'nın en küçük bölgesi olduğundan, nüfus yoğunluğu azdır Kuzeyden güneye 296 km, doğudan batıya 315 km uzanır Çevresindeki küçük adalarla beraber 68401 km²'lik bir alanı kapsar Bass Kanalı ile Avustralya anakarasından ayrılır Ayrıca kuzey batısındaki King Adası ile kuzeydoğu ucundaki Flinders Adası'nın ortasında kalır Adada , sıradağlar ile yüksekliği yaklaşık 1600 m'yi bulan yaylalar ağırlıktadır En büyük yükseltisi 1617 m olan Ossa Dağı'dır
Avustralya'nın güneyinde konuşlanmış Tazmanya güney 40° - 44° paralelleri ile doğu 144° - 149° meridyenleri arasında bulunur Büyüklüğü aşağı yukarı İrlanda kadar olup sayısı yaklaşık yüzü bulan arşipel tipli Bass Adaları'nın en büyüğüdür
Ada çok çeşitli ekoloji barındırdığından, yaklaşık dörtte biri UNESCO doğa mirası koruması altındadır Adanın yaklaşık % 40'ı milli parklardan oluşur En çok etkileyici olan doğal varlığı Cradle Dağı ve el değmemiş, ulaşımı bile zor olan güneybatı kısmındadır





Tasmanya, Avustralya'nın en küçük eya­letidir Anakaranın güneydoğu ucundan 240 km genişlikteki Bass Boğazı ile ayrılmış, yürek biçimli bir ada olan Tasmanya'nın yüzölçümü, çevresindeki küçük adalarla bir­likte 68401 km²'dir Tasmanya'nın çevresin­deki adaların en önemlileri King ve Flinders adalarıdır
Tasmanya, Buzul Çağı döneminde kıtaya bağlıydı ve Avustralya'nın doğu kıyısı boyun­ca uzanan sıradağların bir parçasıydı Bu nedenle dağlık olan adanın büyük bölümü 600 metreden yüksektir Adadaki en yüksek do­ruk, 1617 metre yüksekliğindeki Ossa Dağı'dır Tasmanya'nın büyük bölümü çok güzel­dir Bazı yerleri çok engebeli olduğu için her yeri keşfedilmiş değildir
Dağlar arasında çok sayıda büyük gölün yanı sıra hızlı akışlı ırmakların kaynakları
vardır Bu nedenle "Tasmanya Avustralya kıtasından daha sulaktır Adanın başlıca ırmakları güneydeki Dervvent ve Huon ile kuzeydeki Tamar-Esk akarsu sistemidir Bu ırmaklar düz ve verimli havzaları akaçlar Rüzgârın genellikle batıdan esmesine bağlı olarak Tasmanya'nın batı kivisi çok yağış alır Bu nedenle ormanların çok sık ve gür olduğu bu bölge tarıma uygun değildir Adanın doğu­sunda da ormanlar vardır, ama açık alanlar daha fazladır
Tasmanya'da iki ilginç hayvan türü yaşar Bunlardan biri, küçük bir ayıyı andıran ve tasmanyaşeytanı adı verilen keseli bir memeli hayvandır (bak Tasmanya Şeytanı) Oburu ise çizgili postlu, etçil bir keseli olan tasmanya-kurdudur Tasmanyakurdunun soyunun tü­kendiği sanılmaktadır Ama çok ender ile olsu hâlâ görüldüğü söylenmektedir (bak Tasmanya Kurdu)
Tasmanya'nın ilk yerli halkı Avustralya'da yaşayanlardan oldukça farklıydı Ama, Avru­palı göçmenler bunları yavaş yavaş yok etti­ler 19 yüzyılın sonlarına doğru Tasmanya Yerlileri tümüyle ortadan kalktı Tasmanya da yaşayan Avrupalıların çoğunluğu ingiliz kökenlidir
Tasmanya'nın başkenti Hobart'tır Kuzeydoğudaki Launceston adanın ikinci büyük kentidir Kuzey kıyısındaki Burnie ve Devon-port Tasmanya'nın öbür kentleridir


Ekonomi
Tasmanya ormanlarından inşaatlarda, mobil­ya ve kâğıt üretiminde kullanılan kereste elde edilir Güneyde, özellikle Huon ve Derwent vadilerinde yetişen meyvelerin en önem­lisi elmadır Bu bölgede çilek, kiraz gibi meyveler de yetiştirilir Verimli kuzeybatı kıyılarında üretilen başlıca ürünler sığır eti, süt ürünleri ve patatestir Orta ve Doğu Tasmanya'da koyun beslenir Avustralya'nın yüksek nitelikli merinos koyunlarının başlıca kaynağı Tasmanya'dır
Tasmanya'nın maden kaynakları zengindir Kuzeydoğudaki Aberfoyle'da kalay ve tungs­ten, batı kıyısı yakınlarındaki Mount Lyell' de bakır ve daha kuzeydeki Mount Read'de çinko çıkarılır Çok zengin demir cevheri yatakları bulunan Tasmanya'da en çok çıkarı­lan maden cevheri demirdir Bu demir cevhe­rinin bir bölümü işlenmeden Japonya'ya satı­lır Mount Lyell ve Mount Read bölgelerinde önemli miktarda altın da çıkarılır Tasmanya' da çıkarılan kömürün niteliği düşüktür Zen­gin su kaynaklarından elde edilen elektrik enerjisi karşısında kömürün ekonomideki önemi azalmaktadır
Ucuz elektrik enerjisi Tasmanya'da sanayi­nin gelişmesini hızlandırmıştır Sanayideki çeşitlilik, ülke kaynaklarının bolluğunu ve çeşitliliğini yansıtmaktadır Sanayi kuruluşları Launceston yakınlarında Bell Bay'deki alümin­yum sanayisinden, kâğıt, gübre, sülfürik asit, yünlü dokuma, makine, tuğla, mobilya ve gı­da sanayisine kadar birçok değişik dalı kapsar
Tasmanya'da 6-16 yaşlarındaki çocukların okula gitmeleri zorunludur 1960'ta da ortaöğretim ile üniversite arasında bir eğitim basamağı oluşturan yeni okullar açıldı Avustralya'nın Melbourne ve Sydney limanlarıyla Tasmanya'nın Hobart, Burnie ve Devonport limanları arasında düzenli deniz ulaşımı var­dır Ada havayoluyla da Melbourne ve Syd­ney'e bağlıdır
Hobart



Tarih

Tasmanya'yı 1642'de Hollandalı kâşif Abel Tasman keşfetti ve adaya Hollanda Doğu Hint Adaları Valisi Van Diemen'in adını verdi Avrupalılar'ın adaya ilk yerleşimi 1803'te birkaç İngiliz subay ve bir grup tutuklunun Derwent halici kıyısında, bugün Hobart kentinin kurulu olduğu yerin karşısın­daki Risdon Koyu'na çıkmalarıyla gerçekleş­ti 1820'lere gelindiğinde adadaki 5000 kişi­nin yaklaşık yarısı buraya önceden tutuklu olarak getirilmiş olanlardı Önceleri Sydney' den yönetilen bu yerleşim 1825'te ayrı bir sömürge oldu
Ada bir süre daha İngiltere'nin "imparator­luk tutukevi" olarak kullanıldı Ne var ki, 1840'larda göçmenler adaya daha fazla tutuk­lu gönderilmesine karşı çıktı Tutukluları getiren son gemi adaya 1853'te geldi
Sömürge 1855'te özerkliğe kavuştu ve adı Tasmanya olarak değiştirildi Ama ticaretin güçlüğü ve para sıkıntısı nedeniyle bir süre yoksulluk çekildi Birçok Tasmanyalı, Yeni Güney Galler ve Victoria'daki altın madenle­rinde şanslarını denemek amacıyla Avustralya'ya gitti 1870'lerde Tasmanya'da kalay, gümüş, altın gibi madenlerin bulunmasıyla birlikte ada zenginleşmeye başladı Madenle­rin yanı sıra yün ve meyve de dışarı satılan değerli ürünler arasına girdi 1876'da tamam­lanan Hobart-Launceston Demiryolu ticare­tin gelişmesine yardımcı oldu (Bu demiryolu artık kullanılamamaktadır)
1890'larda gelişmenin yavaşlamasıyla Tasmanyalılar yaşamlarını kazanmak için yeni­den Avustralya'ya gitmeye başladı Bu ne­denle Tasmanya'nın dışarı sattığı en değerli şeyin insan olduğu söylenir Ama II Dünya Savaşı'ndan sonra kıtaya göç durdu ve Tasmanya'nın zenginliği meyve, yün ve sebze üretiminin yanı sıra sağlam bir sanayi temeli­ne oturtuldu
Tasmanya'ya gelen turistler adayı genellik­le çöllerle kaplı, uçsuz bucaksız Avustralya' dan çok farklı bulur Daha canlı ve daha yeşil olan adanın İngiltere'ye benzediği de söyle­nir Buna karşılık Tasmanya, Avustralya'nın gelişmesinin kıtaya getirdiği hızlı değişimden bir ölçüde kopuk kalmıştır