 |
Alman Edebiyatı |
 |
06-24-2012
|
#1 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Alman EdebiyatıImmanuel Kant  Immanuel Kant, 22 Nisan 1724 Königsberg – 12 Şubat 1804 Königsberg arasında yaşamış olan ünlü Alman filozofu  Kant, eleştirel felsefenin babası olarak kabul edilir Doğu Prusya'nın Königsberg (Kaliningrad) kasabasında doğdu Hep burada yaşadı Üniversite eğitimi sırasında birkaç yıl öğrencilere özel dersler verdi Eğitimi sırasında Leibniz ve Woolf'dan etkilendi 1755 tarihinde doçent derecesi aldıktan sonra üniversitede çeşitli sosyal bilimler alanlarında dersler vermeye başladı Kant başlangıçta fizik ve astronomi alanında yazılar yazdı 1755 yılında "Evrensel Doğal Tarih ve Cennetlerin Teorisi" adlı eserini yazdı 1770 yılında Königsberg'de mantık ve metafizik kürsüsüne atandı 1770'den sonra Hume ve Rousseau etkisiyle eleştirel felsefesini geliştirdi "Aydınlanma insanın kendine dayattıgi toyluktan çıkabilirdır "Başlıca Eserleri
Friedrich Schiller  Johann Christoph Friedrich Schiller (10 Kasım 1759 - 9 Mayıs 1805) Almanya'da 19 yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan Romantik felsefe akımının önemli düşünürü, şair, (oyun)yazarı ve tarihçiGoethe'nin yanı sıra Alman klasik çağının en önde gelen isimlerindendir Schiller'in oyunları alman tiyatrosunun standart repertuarında yer almaktadır ve balatları en sevilen alman şiirlerinin arasında yer alırÖzellikle sanat ve eğitim konusundaki görüşleriyle haklı bir ün kazanmış olan Schiller, 1795 yılında yayınlanan İnsanın Estetik Eğitimi Üzerine Mektuplar adlı eseriyle Batı kültürünün bütün bir tarihini ortaya koyma yolunda bir denemeye kalkışmıştır O, işte bu deneme çerçevesi içinde, modern insandaki bölünmüşlüğü ve yabancılaşmayı teşhis eden ilk düşünürlerinden biri olma onurunu taşır Schiller, modern insandaki bölünmüşlük ve yabancılaşmanın ilacının, sanat olduğunu düşünmüştür O, insanda iki temel dürtünün bulunduğunu söyler Bunlardan birincisi, her zaman değişme için bastıran duyumsal dürtü, diğeri de birlik ve süreklilik arayan formel dürtü Bu ikisi arasında kurulmak istenen uyum, Schiller'e göre, üçüncü bir dürtü aracılığıyla sağlanabilir Bu da, oyun dürtüsüdür Söz konusu oyun dürtüsü, filozofa göre, sanatta ortaya çıkar Ona göre, duyumsal dürtüyle formel dürtü, yalnızca sanat oyununda bir araya gelir ve insan güzeli temaşa ederken, ruh bir yandan ahlak yasası diğer yandan da fiziki zorunluluk arasında mutlu bir ortam meydana getirebilirJohann Wolfgang von Goethe  Johann Wolfgang von Goethe (28 Ağustos, 1749 – 22 Mart, 1832), ünlü Alman şair, oyun yazarı ve düşünürdür Hayatı "28 Ağustos 1749'da öğle vakti saat on ikiyi çalarken ben, Main kıyısındaki Frankfurt'ta dünyaya geldim " der Alman edebiyatının ve klasizmin en büyük yazarlarından olan GoetheGoethe'nin büyükbabasının babası demirci, büyükbabası önce terzi, sonra otelcidir Babası, Johann Gaspar ise bir hukukçuydu ve İmparatorluk Danışmanı unvanını taşıyordu Babası evlendiğinde otuz sekiz yaşında, annesi Cathérine Elisabeth Textor ise on yedi yaşındaydı Aralarındaki yaş farkı aile içinde devamlı sorun olmuşturGoethe ailesinin yedi çocuğu olmasına rağmen sadece Goethe ve ondan bir yaş küçük kızkardeşi Cornelie hayatta kalmış, diğerleri küçük yaşlarda ölmüşlerdir Babası tarafından aydınlanma düşüncesinin ideallerine göre yetiştirildi Babası Goethe'nin eğitimine çok önem vermiş ve özel öğretmenler tutarak Latince, eski Yunanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca, tarih, coğrafya, doğa bilgileri, matematik, din bilgisi, resim, müzik, dans, eskrim, ata binme dersleri görmesini sağlamıştır Ayrıca zengin kitaplığı da Goethe'nin yetişmesinde önemli rol oynamıştır Goethe eğitim duygusuyla hastalık derecesindeki koleksiyon yapma, sıraya dizme, sınıflandırma merakını babasından almıştır Ama babasının sert tutumunu hiçbir vakit unutmamış; ve babasına içten içe bir kin beslemiştirİlk şiirlerini on yaşında yazmaya başlamıştır Ancak bu dönemde yazdığı şiirlerini daha sonra yok etmiştir Goethe bu hususta "Dünya o kadar büyük ve zengin ki, yaşam da öylesine çeşitli ki insan her zaman bunlardan şiir çıkarma fırsatını bulabilir Ama her şiirin bir durumdan doğması gerekir, yani şiirin maddesi gerçek olmalıdır Hiçbir şey üzerine dayanmayan bir şiirin iyi olacağını sanmıyorum" derGoethe, 1765’de hukuk eğitimine başladı 1765 ekiminde babası onu Leipzig'e hukuk eğitimine gönderir O dönemde Leipzig Almanya'nın kültür merkezi durumundadır Burada, kendisinden üç yaş büyük olan Annette ile ilk büyük aşkını yaşar; iki genç delicesine sevişmektedirler Ancak, bir süre sonra duygularında, Annette ile evlenmesi gerektiği gerçeği ile karşılaşınca, evliliği henüz düşünmediğinden büyük bir eziklik ile bu büyük aşkı sona erdirirÜç yıl Leipzig'te kalan Goethe, 1 Ağustos 1768 günü kan tükürmeye başlar; bu esrarlı bir hastalığın başlangıcı olmuştur 28 Ağustosta da Frankfurt'a dönmüştür Din ve mistisizmle tanışması bu dönemdedir Aile içindeki sessiz huzursuzluktan çok sıkılır; ancak sağlığı iyice bozulduğu için dört ay yataktan çıkamaz 1770 mart ayında sağlık durumu iyice düzelir ve hukuk eğitimini tamamlama bahanesi ile evden uzaklaşabilmek için Strasbourg'a giderYaz sonunda girdiği sınavı verir; hukuk doktoru unvanını alabilmek için tez hazırlaması gerekmektedir Bunun için de bir yıl süresi vardır Bu dönemde tıp ve kimyaya olan ilgisi artmıştır Vaktinin büyük çoğunluğunu hastanelerde geçirmeye başlar Hastalarla cesetler karşısında metinliğini yitirmeyecek, iğrenç manzaralar önünde bile tiksinti duymayacak bir iç yapıya ulaşır Yüksekten başı dönmeden bakmaya alıştırır kendini Geceleri, mezarlıklara, insana korku veren yarlara tek başına gitmeyi alışkanlık haline getirir1770 eylülünün ilk günlerinde, kendisinden beş yaş büyük olan Alman ozan Herder hastaneye yatar; onunla tanışır ve aralarında iyi bir dostluk başlar Yedi ay sonra Herder, Strasbourg'dan ayrıldığında, Goethe bu genç öğretmeninden edinmiş olduğu özgür düşünüş ve cesur görüşler ile edebiyata ağırlık vermeye başlamış; ve yazdığı büyük edebiyat eserlerinin temelleri atılmış olacaktır Goethe, kafasında ulusal düşüncelerin meşalesini yakar ve Almanların, Alman oldukları için övünmeleri ve Fransızlara tepeden bakmaları zamanı geldiğini savunmaya başlar Arkadaşlarıyla, Fransız sanatı ve edebiyatına karşı sanki bir boykot hareketine girişirler Almancadan başka dil kullanmamaya başlar Goethe6 Ağustos 1771'de tezini vererek hukuk doktoru unvanını alır ve Frankfurt'a döner Burada avukatlık yapmaya başlar ve aynı zamanda yazmaya da ağırlık verir Daha sonra kızkardeşi ile evlenecek olan arkadaşı Schlosser ve Merc ile birlikte bir gazete çıkarmaya başlarlarÇeşitli dergilere de yazı göndermektedir "Götz von Berlichingen" adlı manzum dramını Herder'e göndermiş, Herder de beğenmediğini belirterek geri göndermişti Goethe, dramı yeniden yazarak kendi hesabına borçlanarak bastırır Kitap Almanya'da ses getirir ve çok beğenilir Herder de eserin yeni biçimine hayran kaldığını belirtir1773 yılında kızkardeşi Cornelie ile arkadaşı Schlosser evlenirler ve Schlosser'in yeni işi dolayısı ile Frankfurt'tan ayrılırlar Goethe yalnız kalmış ve içe dönük, sıkıntılı bir yaşam başlamıştır Ayrıca karşılıksız sevdiği Lotte'yi de unutamamıştır Bu duygular içinde "Genç Werther'in Acıları" nı yazar Büyük gürültü koparan bu eseri ile tüm Avrupa'da tanınmaya başlayan Goethe'nin evi konuklarla dolmaya başlamıştır Konukları ağırlayabilmek için de borca girmiştirÇok hızlı yazmaktadır, Goethe Werher'i dört haftada, Clavigo'yu sekiz günde yazmıştırGoethe, babası ile daha fazla beraber kalamayacağından İtalya'ya gitmeye karar verir; ancak yolda Weimar Dükü'nün habercisi onu yakalar ve Dükün davetini bildirir 7 Kasım 1775 günü Weimar'a gelen Goethe'ye uygun bir görev verilir II Friedrich tarafından da soyluluk payesi verilir Burada ki on bir yıllık devlet adamlığı, Goethe'yi olgunlaştırır 8 Haziran 1777'de kızkardeşi Cornelie ölürTüm Almanya'yı görevi nedeni ile dolaşmaktadır Ayrıca, İsviçre'ye de yolculuklar yapmıştır Devlet işlerinden sıkılan Goethe, yarım bıraktığı İtalya yolculuğuna çıkmaya karar verir; Düke ve dostlarına uzun bir yolculuğa çıkacağını bildiren ancak yerini belirtmeyen bir mektup bırakarak Weimar'dan ayrılır 1786 eylül ayında başladığı yolculuğunda tanınmamak için Johann Philipp Möller adını kullanır İtalya'nın birçok şehrine giden Goethe, sanat eserlerini, tarihi yerleri ziyaret etmiştir Burada güzel sanatlar alanında incelemeler yaptığı gibi Sicilya’da botanikle ilgilendi İki yıl kaldığı İtalya'da da yazmaya devam etmiştir18 Haziran 1788'de Weimar'a döner Dükten edebiyat çalışmalarına ağırlık verebilmek için daha hafif bir görev ister Yine bakanlar kurulunda kalan Goethe, kendine daha fazla zaman ayırmaya başlamıştırBir yapma çiçek fabrikasında çalışan ve yirmi üç yaşında olan Christiane Vulpius ile tanışır ve ona tutulur Aralarında büyük bir aşk başlar 25 aralık 1789'da bir erkek çocukları olur; Vulpius, Goethe'nin evine yerleşir Daha sonra dört çocukları doğsa da hemen ölür Ancak 16 Ekim 1806'da resmi nikahları yapılır1790 yılında İtalya'ya ve Polonya'ya bir yolculuk yapar İtalya, bıraktığı yer değildir artık 1791 yılında Weimar'a döndüğü zaman Weimar Saray Tiyatrosu'nu kurmakla görevlendirilir Yirmi altı yıl yöneticiliğini yapacağı bu tiyatro, Almanya'nın önde gelen tiyatrolarından birisi olmuştur1792 yılında ihtilal Fransa'sı Avusturya İmparatorluğu'na savaş açar Weimar Dükü Karl August, Goethe'yi yanında görmek ister Dük ile birlikte savaşa katılır1787'de tanıştığı ancak dostluk kurmak istemediği Friedrich Schiller ile aralarında 1794 yılında iyi bir dostluk başlar Schiller'in düşünceleri ile kamçılanır Goethe1801 yılında hastalanır Günlerce ölümle pençeleşir Ruh durumu iyice bozulur 1805'de Schiller'in ölümü ruh durumunun daha da bozmasına neden olurNapoleon yönetimindeki Fransız ordusu14 Ekim 1806'da Weimar'a girer Goethe'nin evine yerleştirilen Fransız askerleri bir gece iyice sarhoş olarak evde kargaşa çıkarırlar Ertesi gün üzücü olayı haber alan feldmareşal Ney bizzat Goethe'nin evine gelerek özür diler1808 Ekiminde Napoleon ile tanışır; Napoleon, Goethe ile Wieland'a "Légion d'honneur nişanı" verir Ayrıca, Napoleon Weimar'a savaşta yitirdiklerini karşılayabilmek için 300,000 frank bağış yapar ve Weimar alayını İspanya seferine götürmekten vazgeçer Napoleon'un kişiliği Goethe'yi derinden etkiler Ve Napoleon için "Dünyanın en zeki adamı" diyecektir1812 yılında Napoleon Rusya savaşından ordusu perişan bir vaziyette geri döner Fransa ordusunun bu durumdan dolayı Prusya Fransa'ya karşı ayaklanır Goethe ve Weimar bu ayaklanmaya katılmazlar Bunun üzerine Weimar alayı tutsak alınır ve şehir Prusyalılar tarafından kuşatılır Goethe, Weimar'dan ayrılarak, Teplitz'e giderSavaş bittikten sonra Weimar Dükü, Goethe'ye yeni bir ev armağan eder ve aylığını oldukça arttırır 6 Haziran 1816'da Karısı Vulpius ölür Bir yıl sonra oğlu evlenir Hırçın bir kadın olan gelini Ottilie'yi, Goethe çok sever Goethe'nin üç torunu olur1817 yılında, Weimar Tiyatrosu yöneticiliğinden uzaklaştırılır Bunun üzerine Dük ile arası açılır; ancak Dük ayağına kadar gelerek özür diler ve barışırlar Ancak tiyatrodan uzaklaştırılması Goethe'de acı bir anı olarak kalır1821 yılı yazında Karlsbad kaplıcalarında bulunduğu sırada on yedi yaşında olan Ulrike von Levetzow ile tanıştı; ve ona aşık oldu 1823 yılı yazında yetmiş dört yaşındayken bu kızla evlenmeye karar verir ve Dükü kızı annesinden istemek üzere görücüye gönderir Buradan oyalayıcı bir yanıt alırlar Ancak, bu olgun adamın bu uçukluğu dillere düşer Yaz sonu Marienbad'dan ayrılırken onu yolcu etmeye gelenler arasında Ulrike'de vardır Genç kız Goethe'yi öper Ama bu öpücük bir babayı öpen öpücük müdür? Goethe anlayamaz Dönüş yolunda "Marienbad Elejisi" ni yazar Bir daha Marienbad'a gitmemiştir:"Ben evrenden koptum! Yitirdim benliğimi Tanrıların gözdesiydim oysa Sınadılar beni, Pandora'yı verdiler, İyiliklerle dolu Pandora, tehlikelerle dolu Pandora! Onlar, beni iteleyen Pandora'nın cömert dudaklarına, Onlardır beni ayıran ondan, yokluğa iten!"1823 yılından sonra evinden pek ayrılmaz Goethe 15 Haziran 1828'de Dük ölür; 1830'da İtalya'da bulunan oğlu ölür Bu ölümler Goethe'yi çok etkilemiştir 22 Mart 1832 günü yaşama gözlerini kaparGoethe’nin Üç Dönemi Goethe’nin sanat yaşamı üç evrede değerlendirilir Üniversite yıllarından 1775’e kadar süren gençlik döneminin ilk yıllarında, sanat dünyasında yapmacıklı aşkları ve eğlenceli hayatı işleyen bir akım egemendi İlk şiirlerini bu akımın etkisiyle yazmıştır Ancak ne bu hayat, ne de bu sanat anlayışı ona uygun değildi Zaten, bir süre kendisini kaptırdığı o günlerin eleştirisini, birkaç yıl sonra yazdığı “Suça Katılanlar” oyununda bulmak mümkündür Yine de, kendisi hayattayken en çok etki uyandıran roman “Genç Werther’in Acıları” bir gençlik dönemi ürünüdür1775’de Weimar’a gidişi ile başlayıp Schiller’le arkadaşlığı ile 1805’e kadar uzayan yıllarda ise klasik sanat anlayışına ulaşmıştır Goethe Özellikle, roman alanında “William Meister’in Çıraklık Yılları” ve şiirde “Baladlar”, en önemli eserleridir Yazarlığının bu “klasik” döneminde, daha çok tiyatro oyunları yazdığı söylenebilirFransız Devrimi'ndeki şiddet ürkütmüştü Goethe’yi ve bu toplumsal patlamaya sırtını dönmüştü Ancak, insanı eğitmenin, insan ruhunda yatan bencilliği ve uyumsuzluğu yok etmenin yollarından biri olarak tam klasik modellere dayanan güzel, dolayısıyla ahlaksal sanatı tercih ettiği zaman, aslında, Aydınlanma ideallerine bağlılığını sürdürmekte, insan doğasının ve toplumun kusursuz hale getirilebileceği fikrine olan hümanist inancı ortaya koymaktadır1805’den sonraki “geç dönemi”nde ise, bir yandan “William Meister”in ikinci bölümünü ve “Gönül Bağlarını” tamamlamış, bir yandan da İranlı şair Hafızi’nin gazellerinin biçiminden etkilenen “Divan-ı Şarki”yi yazmıştır Ama hepsinden önemlisi, 1770’den beri tasarlayıp geliştirdiği “Faust”a son şeklini vermesidir Bugün Goethe’nin en tanınan ve sanatının doruğu olarak kabul edilen eseri kuşkusuz “Faust”turGoethe’nin gerçekçiliği Shakespeare’e uzanır Ona göre, Shakespeare’in trajedilerini “kendi benliğimizde ve özgür istemlerimizde yatan ne varsa tümü, bir bütünün amansız yol alışıyla çarpışır ve gizli bir noktanın çevresinde döner”Goethe’nin Alman edebiyatına etkisi çok önemlidir İlk dönemlerde, ona karşı çıkan ya da onu izleyenler biçiminde ayrılmalar olmuşsa da, bu duruşların belirlenmesi yine Goethe’yi referans alır 1900’lerden sonra ise bütün dünya için tartışmasızdır edebiyattaki yeriÇağdaşları ve Goethe Goethe, “şairi anlamak isteyen, onun ülkesine gitmelidir” demişti Onunla aynı zaman diliminde yaşayan ve Fransız Aydınlanmasının mirasçısı olan Madame de Stael (1766-1817) Goethe ve onun ünlü eseri “Genç Werther’in Acıları” hakkındaki yorumlarına o dönem Almanya’sındaki insan yapısından başlamıştır:"Almanlar acı duyguların ve melankolik imajların tasvirinde eşsizdirler Tefekküre dayanan hayatları, onlarda güzele karşı bir çeşit coşkunluk, toplumsal yaşamdaki bozukluklara karşı bir nefret uyandırır Hiç bir ülke yoktur ki orada yazarlar, tutkulu insan duygularını, ruh acılarını ve bu acılara katlanmayı kolaylaştıran felsefi olanakları Almanlar’dan daha iyi derinleştirsinler Edebiyatın genel karakteri Kuzey memleketlerinin hepsinde aynıdır; ama Alman tarzının farklı hatları Almanya’nın siyasi ve dini durumundan gelir"Almanların sahip oldukları en nefis eser Werther’dir ve onu diğer dillerdeki şaheserlere karşı çıkarabilirler Roman olarak tanındığı için, birçok kişi onun bir şaheser olduğunu bilmezler Halbuki ben, heyecan şaşkınlıklarına ait daha göze çarpan, daha gerçek bir tasvir; tabiatın bir girdabı olan ve bütün gerçeklerin, görmesini bilenin gözleri önünde ayan beyan serildiği felaket içinde, daha keskin bir görüş taşıyan bir kitap tanımıyorum Werther’in karakteri, insanların büyük çoğunluğunun karakteri olamaz O, kötü bir toplumsal düzenin sağlam düşüncelere sahip bir insana verebileceği zararları bütün yönleriyle ortaya koyar Kahramanında aşk acısından başka bir acının varlığını da ortaya koyduğu, ruhunda küçümsenmenin şiddetli acısını ve bu küçümsemenin kaynağı olan sınıf gururuna karşı duyduğu derin nefreti de gösterdiği için eleştirilmiştir yazar Oysa, Goethe, ince ve mağrur bir ruhun bütün duygularıyla acı çeken bir varlığı, insanı tek başına ümitsizliğin en son derecesine götüren o acılar kabusunu tasvir etmek istiyordu ve aklın bütünüyle bozulması ve ölümün bir zorunluluk olması için, toplumun yara içine zehirlerini dökmesi gerekirdi"Hegel de “Estetik”inde Goethe’yi şu sözlerle över: "Böyle hakiki bir bireysel bütünlüğe ve canlı bağımsızlığa duyulan ilgi ve gereksinim, -zamanımızın gelişmiş uygar ve politik yaşamının koşullarını ve evrimi ne kadar arzu edilir bulursak bulalım- hiç bir zaman bizi terk etmeyecektir, edemez de Bu anlamda, yeni çağın bu var olan koşulları içerisinde, şiirsel figürlerin kaybolmuş bağımsızlıklarını yeniden kazanma çabalarından dolayı Goethe’nin ve Schiller’in genç ruhlarına hayranlık duymalıyız"Suçkov ise, Goethe’yi; insan kişiliğinin ve birey psikolojinin, bu bütünün amansız yol alışını belirleyen karmaşayı ve bileşenleri açığa çıkarmadan çözülemeyeceğini kavradığı için över Goethe'nin yaşamını ilk kez bir Türk Oyun Yazarı Önder Paker sahneye getirmiştir Goethe'nin ölümünden önceki son sözleri olan "Mehr Licht" cümlesinden esinlenen Biraz Daha Işık adlı oyun 1982 mayısında İzmir'de Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tiyatro Bölümünde ProfDrÖzdemir Nutku tarafından sahneye konduBiraz Daha Işık, Goethe'nin mektupları, günlükler, katibi Eckermann'ın anılarından yola çıkarak yazarın oyun ve şiirleriyle biyografisini belgesel özgünlğe sadık kalınarak yazılmış bir oyundurEserleri Şiirleri
Franz Kafka (3 Temmuz 1883 - 3 Haziran 1924), 20 yüzyılın ve Alman modern edebiyatının önde gelen yazarlarındandır Yaşamı boyunca pek tanınmayan Kafka, yakın arkadaşı Max Brod'a verdigi vasiyetinde tüm yazdıklarının imha edilmesini rica etmişti Fakat Max Brod, Kafka'nın Viyana'da ölümünün ardından aksi yönde hareket ederek elindeki eserleri yayımlamaya başladı Kafka, ölümünden sonra da olsa, dünyaca ünlü bir yazar haline geldiEserlerinden özellikle dilimize Değişim ya da Dönüşüm adıyla çevrilen romanında işlediği konuyla 20 yüzyılın sanayi sonrası batı toplumun açmazını ve içine düştüğü yalnızlık ve yabancılaşma sürecini çok iyi gözlemlemiş ve işlemiştirYaşamı Franz Kafka 3 Temmuz 1883`te orta sınıf bir Yahudi ailesinin ilk çocuğu olarak Prag'da dünyaya geldi O zamanki milletler mozaiği olan Avusturya İmparatorluğuna bağlı Bohemya Krallığında yaşadı Anadil olarak ilk etapta Almanca konuşan Kafka ailesi, Çekçeyi de konuşabiliyordu Ailenin en büyük çocuğu olan Kafka`nın iki erkek kardeşi (Georg ve Heinrich) küçük yaşta hayatlarını kaybettiler Kızkardeşleri Elli, Valli ve Ottla ise Nazi Almanyasının organize ettiği Yahudi soykırımı Holocaust'nda hayatlarını kaybettilerKafka 1889`da Fleischmark'ta Deutsche Knabenschule'ye gitti Çocukluğunda rol oynamış başlıca kişiler Fransız mürebbiye Bailly, kâhya kadın Marie Werner'dir O sıralarda Prag`da genel olarak konuşulan dil Çekce`ydi Ufak yaşlarda da Çekçe konuşan Kafka gittiği Alman okullarının da etkisiyle Almanca`da ustalaştı1901 yılında Kinsky-Palais'taki Altstädter Deutscher Gymnasium`dan mezun olduKarl Ferdinand Üniverstesine kayıt yaptıran Kafka, kimya, hukuk, Alman edebiyatı derken hukukta kesin kararını kıldı ve 1906 yılında başarılı bir şekilde mezun oldu Buradaki öğrenciliği sırasında kendinden bir yaş ufak olan Max Brod ile tanıştı 1889 yılında tanıştığı Hugo Bergmann ile ömür boyu süren, Oscar Pollak'la 1904 yılına kadar süren dostluklar kurdu ve bu dönemde Nietzsche'den, Darwin'den ve sosyalizm'den etkilendi Öğrenciliği sırasında Yiddiş tiyatro çalışmalarında yer aldı ve bu çalışmalara destek verdi1906 yılında annesinin üvey kardeşi Richard Löwy'nin Prag'taki avukatlık bürosunda çalışmaya başladı 1907 Eylül'üne kadar sulh hukuk ve ceza mahkemelerinde çalıştı 1907 Ekim ayında özel sigorta ortaklığı Assicurazioni Generali'ye yardımcı eleman olarak girdi Daha sonra Prag Ticaret akademisinde işçi sigorta kursu alarak, yarı tüzel Prag İşçi Kaza Sigortasında yardımcı memur olarak normal mesai saatleri olan; 8-14 arasında çalıştı Daha sonra aynı şirketin Hukuk danışmanı olduÇocuksu mahzun yüzüyle Kafka kadınlara yakın olmaya çalıştı, 1912`de daha sonra sık sık mektuplaşacağı Felice Bauer ile tanıştı 1920`lerin başında tanıştığı Milena Jesenska, 20 yıl sonra 1944`de Alman toplama kampında hayatını kaybedecekti, onun üzerinde güçlü bir etki yarattı 1923`te ailesinin etkisinden kaçmak ve yazmaya konsantre olmak için Berlin`e taşındı, orada da Dora Dymant adında bir sevgilisi oldu Dora, Milena`dan şanslıydı Nazi Almanyasına direndi ve 1952`de Londra`da öldü1917`de Kafka verem olduğunu öğrendi 1919 yılında geçirdiği ağır gripten dolayı hastaneye kaldırıldı 1922`de emekli oldu, maddi durumu kötüydü ve sağlığı gittikçe bozuluyordu Ömrünün son 6 haftasını sanatoryumda geçirdi 3 Haziran 1924`te hayatını kaybettiEserleri
|
|
 |
|
Alman Edebiyatı |
|
|
06-24-2012
|
#2 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Alman EdebiyatıAlman Edebiyatı Orta Avrupa`da yaşayan Almanca konuşan toplulukların edebi yaratısıdır Almanya, Avusturya, İsviçre ve bunlarin yanındaki Alsas (Fransa), Bohemya (Çek Cumhuriyeti) ve Silezya (Polonya) gibi bölgelerdeki çalışmaları kapsarAlman Edebiyatının Yapısı ve Özellikleri Diger Avrupa edebiyatlariyla karsilastirildiginda Alman Edebiyati digerlerine oranla daha fazla yerel farklilik gösterir Bunun sebeplerinden biri, 1800`lerde Berlin`in ortaya cikmasina kadar, Almanca konusan topluluklarin Fransa`nin Paris`i ya da İngiltere`nin Londra`si gibi bir baskentinin olmamasidir Dahasi, Almanya uzun süre ayriliklar ve bölünmeler yasamistir Bu tip bölünmeler, 1600`lerdeki din savaslari boyunca ve 1900`lerin ortasinda baslayan Soğuk Savaş döneminde siklikla yasanmisti Almanya, Reform denen dini hareketin merkezi olmasi nedeniyle 1500`lerde Protestanlık`in ortaya ciktigi yerdir Reform, kisinin icsel ruhani özgürlügünü vurguluyordu Alman edebiyatini sekillendiren icsellik ve felsefi yansima da bu tip bir ruha sahiptirErken Alman Edebiyatı MS 1000 yillarinda Germen kabileleri simdiki Almanya`ya kuzey Avrupa üzerinden göc etmislerdi Bu kabileler, nesilden nesile, besteledikleri baladlari ve hikayeleri anlatirlardi Göcler yaklasik MÖ800 civarinda sona erdi O zamanlarda manastirlarRahipler, İncil ve Hristiyan efsaneleri üzerine kurduklari siir ve hikayeleri yayiyorlardi Anonim bir destan olan The Savior (yaklasik 820-840), İsa`yi bir Sakson lideri olarak resmeder Rahip Otfrid von Weissenburg, adiyla bilinen ilk Alman yazardir ve siir kafiyeleriyle The Book of Gospels (863-871 arasinda bitirilmistir) kitabini yazmistir egitim ve edebiyatin merkezi halindeydiler Rahipler ayni zamanda eski kahramanlik destanlarini kaydetmeye ve zamanlarinin feudal lordlarini yücelten yenilerini yazmaya baslamislardi Almanca yazilmis bu kahramanlik hikayelerinden günümüze ulasan Lay of the Hildebrand, bir baba ile oglu arasindaki savasi anlatir MS 9yüzyilda, Germen destani “Güclü Elli Walther”, sonradan bir Latin efsanesi olan Waltharius`a dönüsmüstür St Gallen`de bir rahip olan Notker Labeo, Romali filozof Boethiues ve Eski Yunan filozofu Aristo`nun yapitlarindan bazilarini Almanca`ya cevirmistir- Birinci Altin Cag (1150-1250)
Bunlarin en ünlüsü 12000 dizelik intikam, ihanet ve sadakati anlatan büyük olasilikla Passau, Avusturya`da yazilan Nibelunglarin Sarkilari (Nibelungenlied)`dir
Antik edebiyatin basyapitlari olarak sayilan önemli romanslar Wolfram von Eschenbach`in Parzival`i (1200-1210), Gottfried von Strassburg`un Tristan ve Izolde`sidir (13yy baslari) Parzival, uzun sure sövalye olmak icin ugrasan ama bunun icin uzun yargilamalardan gecen ve sonunda Kutsal Topraklarin krali olan birisidir Tristan ve Izolde`de Gottlieb, asklari olumleriyle bitten iki gencin askini anlatir
12 yüzyilda ünlenen sairlerdir Bunlarin cogu, ask ve kavalyeligi anlatan Fransiz troubadorlarin sarklilarinin lirik sairlerini taklit etmislerdir En ünlü troubador Walther von der Vogelweide`dir Sair, traubadorlarin samimiyetsiz ve soguk siirlerini sicak ve orijinal ask yorumlamalarina cevirmistir Walther`in ayni zamanda o dönemde Papalikla uzun süren güc savasina giren Orta Avrupa`daki Germen asilli Kutsal Roma Imparatoru`nu oven ve savunan eserleri de vardir- Altin Caglar Arasi (1250-1750)
Orta-sinif kültürel liderligi ele gecirmisti Bu askin aristokrat tanimi orta sinif gercekligi, taslamasi ve ciddiyetine yol acmistir Bahcivan Wernherin Meier Helmbrecht'i (yaklasik 1250-1280) gibi destanlar, sövalyeligin düsüsünü anlatmaktaydilar Pratik dersleri ögretmek icin fabllar önem kazandi ki bunlari satirik destan Tilki Reynard (1487), Sebastian Brant'in ahlaki ve satirik siiri Aptallar Gemisi (1494), ve komik hikayeleriyle Till Eulenspiegel`de görürüz (1500) Nüremberg`li ayakkabi ustasi Hans Sachs, antik sarkicilari taklit ederek yüzlerce oyun ve sarki yazmistir Redentin Easter Play (1464) ve Oberammergau Passion Play (1634) gibi dini oyunlar, dinsel duygulari saf mizahla birlestirmistirRönesans, Almanya`ya, insanlarin d¸nyevi yeri ve dogasini anlama vurgusunu getirdi Bu entellektüel alim humanizm olarak bilinir Alman Rönesansi`nin hümanizmi Avrupa tarihindeki en önemli degisim hareketlerinden birine, Reform`a yol acmistir
Bu dönemim en bilinen Alman eseri, Johannes von Tepl (Johannes von Salz olarak da bilinir) tarafindan yazilan ve ölümle vasat bir ciftci arasindaki diyalogu anlatan Bohemyali Ciftci`dir (1400) Hümanizm, doruk noktasina 1480`den 1530`a kadar gecen sure icindedir Insanlik icin yeni idealler arayisi icinde hümanistler Eski Yunan`in tarih ve felsefesini kesfe ciktilar Eserlerinin cogunu Almanca`dan cok Latince yazdilar En ünlü Alman hümanistleri, İbranice`nin önde gelen ustalarindan Johannes Reuchlin ve Reform`u baslatmada Martin Luther`in bas yardimcisi Philipp Melanchton`dur
Reformca etkilenen edebiyatin cogu dinsel yazinlar ve bildirgelerdi Reform lideri Martin Luther, İncil`i Saksonya Almancasi`na cevirmisti Luther`in 1534`de bitirdigi Incil cevirisi, Alman edebiyatinin en etkileyici olaylarindan biridir Incil`in Kral James versiyonu Ingiliz yazarlari ne kadar etkilemisse, Luther`in Almanca versiyonu da Alman yazarlari o derece etkilemisti Bu cevirisinin yanisira Luther daha bircok dini ve politik metinler yazmiti
Barok siiri ise inanc ve caresizlik, maddecilik ve maneviyat, siddet ve erdem gidip gelmistir Andreas Griphius, Alman barok caginin en büyük lirik sairi olarak tanimlanir Ilahi yazarlari ise en ünlü Alman ilahilerini bu dönemde yazmistirGrimmelshausenli Hans Jakob Christoffel`in Simplicissimus (1668)`u cok canli ve gercekci bir romandir Alman nüfusunun ücte birinin yasamini yitirdigi Otuz Yıl Savaşları`ndaki (1618-1648) aciyi resmeder Romanin kahramani Simplicius Simplicissimus, en basta aptaldir ancak aci deneyimlerle zamanla erdem kazanir ve en sonunda dini bir kesis olarak yasamak icin dünyadan elini ceker- İkinci Altın Çağ (1750-1830) 1700`lerin sonuyla 1800l`erin basi, Germen dünyasinda “Alimler Çağı” olarak bilinir Wolfgang Amadeus Mozart ve Ludwig van Beethoven gibi besteciler ve Immanuel Kant ve G W F Hegel gibi filozoflarin calismalariyla felsefe ve müzikte ilerleme kaydedilmistir Diger Avrupa yazarlarinin otesinde, Alman yazarlar sanati egitime giden bir yol olarak gorduler Buyuk Alman dramatisti Friedrich Schiller, görüslerini sanatin kisiyi ve toplumu degistirme gücüyle ifade eden Mektup Serilerinde Insanin Estetik Egitimi Üzerine (1795)`de belirtmistir Ayni ruhla Immanuel Kant da modern estetigin kurulus yazini olarak kabul gören Yargilamanin Kritigi (1790)`nde bu sekilde davranmistir
Bu cag Almanya`da, Fransa ve İngiltere`de oldugundan daha kisa sürdü (1700`lerin ortasi) Aydinlanmis reformlarin ruhu Alman edebiyatinin milli gururu yukselttigi gibi onu Fransiz etkisinden de cikarmistirAlmanyan`in ilk önemli edebiyat elestirmeni Gotthold Efraim Lessing, 1700`lerin sonunda baslayan Alman milli edebiyatinin hizli gelisiminin temellerini atmistir Lessing ilk once antik Yunan ve Roma klasiklerini taklit eden Fransiz Neoklasizm fikirlerini reddederek ise baslamisti Bunun yerine kendi oyunlarini Ingiliz oyun yazari William Shakespeare`in dramlari üzerine modelledi Lessing`in en bilinen oyunu – Bilge Nathan (1779) – dinsel toleransi tartismaya acmisti
Isa`nin yasamini anlatan, Friedrich Klopstock`un Mesih (1748-1773) adli dini destani bir basyapittirFirtina ve Baski, orta sinif sosyal degerlerine, gelenegine ve politika, siyaset ve teolojideki otoritesine karsi isyankar, genelde kaotik bir hareketti Genc Schiller ve Johann Wolfgang von Goethe bu akimin iki onemli dramatistiydi Schiller`in ilk romani Soyguncu (1781) iki kardesin hikayesini anlatir Kardeslerden biri babasini öldürmeyi hedefler, digeri ise bir soyguncu cetesi kurar ve ormanlari gezer Schiller`in diger genclik romanlari baskici sosyal kurallari, tiranligi ve politik yozulasmayi anlatir Bir fahiseyi seven asilin hikayesini anlatan Merak ve Ask (1784), bir Ispanyol prensinin babasi Krala karsi duydugu nefreti anlatan Don Carlos (1787) bu eserlerdendir Goethe`nin melankolik ilk romani Genc Werther´in Acilari (1774–1787`de tekrar gozden gecirildi) Avrupa`da firtinalar estirdi Romanin cogunlugu, Werther adindaki genc bir adamin evil bir kadina yazdigi umutsuz ask mektuplarindan olusmaktaydiBu akimin felsefi ilham kaynagi, Goethe`nin de hocasi buyuk filozof ve tarihci Johann Gottfried Herder idi Herder, alman yazarlarini, eski Yunan trajedilerini taklit eden Fransiz Neoklasistlerin`in etkisinden cikarmaya calismisti Shakespeare`nin doganin kanunlarini anlayan bir alim oldugunu dusunuyordu Herder tüm dünyadan siirler toplayip onlari Almanca`ya cevirip, herbirinin kendi essiz gücünü kanitlamasina yardimci olmustur
Klasizm yaklasik 30 sene boyunca gelisti, ta ki 1787`de Goethe`nin Italyan klasik antiklerini incelemk icin yaptigi iki senelik bir geziye kadarGoethe`nin Wilhelm Meister`in Cirakligi (1795-1796) romani aktör ve oyun yazari olarak doyuma ulasmaya calisan Wilhelm üzerine yogunlasir Kitap Wilhelm`in olgunluk, kendini tanima ve sosyal sorumluluk bilinci kazanmasi yolunda gecirdigi yavas ve bazen sancili süreci anlatir Bu calisma kisisel gelisim romanlarinin ilk ornegi sayilirShakespeare`in yapitlari Ingiliz edebiyatinda ne ise Schiller`in buyuk tarihsel dramlari da Alman edebiyatinda Klasik tarz olarak sahneden kalmistir Schiller`in sonraki oyunlari cok tartisilan felsefi konulari, Avrupa tarihinin calismalarinin karmasik anlamasini, ari düsünceleri, ve buyuk bir edebi tarzi birlestirmisti En ünlü oyunlari tarihsel dramalardir: Iskoc hükümdari Mary, Iskoc Kralicesi`ni anlatan Mary Stuart (1800); Fransiz kahramani Joan d`Arc`i anlatan Orleans Kizi (1801); ve efsanevi Isvecli kahramani anlatan William Tell (1804)Hölderlin`in siiri siirsel güzelligi felsefi derinlikle birlestirir Ekmek ve Sarap (1800-1801 – yeniden düzenlemesi ölümünden sonra 1894`te yapilmistir) ve Patmos (1801-1803) gibi klasik güfte ve agitlari, eski Yunan stilini ve ruhunu canlandirmistir
Romantikler, düs gücünü ve güclü duygulari konu alip edebi ifadenin daha özgür bicimlerini ele aldilar Belki de Romantiklerin en iyisi Novalis takma adiyla yazan Friedrich von Hardenberg idi Yardimcisi Friedrich Schlegel ile beraber Novalis insane imgeleminin gücünü kesfe cikmislardi Geceye Ilahiler (1800) siirlerinde geceyi, ölen nisanlisi ve tanri arasindaki ruhani birlige giden esik olarak gördügü ölüm ve sonsuzluk sembolü olarak görüyorduDiger romantik yazarlar, özellikle Friedrich Tieck ve E TA Hoffmann, da bilincsizlik dünyasini irdeliyorlardi Bu iki yazar, 1800`lerin sonunda ortaya cikan modern psikoanalizin Avusturyali babasi Sigmund Freud`un öncelleri olarak kabul edilirlerCogu romantik, lirik siirler yazdi Novalis`ten sonra, bu sairlerin en ses getireni Joseph von Eichendorf`tu Yüzeyde siirleri cok basitti, ancak dikkatli incelendiginde oldukca derindi Eichendorf`unkilerin yanisira Wilhelm Müller gibi romantiklerin diger romantiklerin siirleri, iclerinde Franz Schubert`in de bulundugu Alman romantik bestecilerince siklikla müzige gecirilmistir Bu sanat sarkilari günümüzde de hala popülerdirAlman romantizminin önemli bir özelligi de yazarlarin tümünde görülen siki bir milliyetciliktir 1800`lerin basinda Jakob Grimm ve Wilhelm Grimm tarafindan derlenen Alman efsaneleri yalnizca Alman milliyetciligini degil ama ayni zamanda romantiklerin efsaneler ve folklore ilgisini de ifade etmistir Grimm kardesler ayni zamanda linguistik (dil bilimi) calismalarinin da kuruculari olarak kabul edilen bilgelerdi
Bu yazarlarin icinde Goethe, Heinrich von Kleist ve Georg Büchner de vardir 1808`de, Goethe, basyapiti Faust `un ilk bölümünü bitirmisti Ikinci bölümü ise öldügü 1832`de bitirmistir Faust, 1500`lerde ruhunu seytana sihirli gücler karsiliginda satan bir teolog efsanesinin Goethe versiyonudurGoethe ayni zamanda iki zor roman da yazmisti: evli bir ciftle iki arkadaslari arasindaki trajik iliskiyi inceleyen Secme Yatkinlik (1809) ve Wilhelm Meister`in Ciragi`nin devami olan Wilhelm Meister`in Seyyahlik Yillari (1821, 1829`da gözden gecirildi) Kleist, felsefi yansimanin psikolojik derinlikle bicimsel mükemmellikle birlestirilmis dramalar da yazmistir Penthesilea (1808), Amazonlarin kralicesi Penthesilea ile antik Yunan`in en cesur savascisi Archilles`in arasindaki ask hikayesini resmeder Kleist`in Homburg`lu Prens Friedrich (1810) draminin kahramani askeri emirlere uymayi reddederek idama mahkum edilen bir prensin hikayesidir Kleist, intikam pesindeki ückagitci bir at tüccarinin hikayesi Michael Kolhaas (1808), ve nasil oldugunu bilmeden hamile kalan bir asil kadini anlatan O… Markizi (1808) gibi oldukca kisa romanlar da yazmistir Buchner`in dramasi Danton`un ölümü (1835) Fransiz Devrimi`ni resmeder Woyzeck (1835-1837) romani ise üstlerince asagilanan ve bu nedenle deliren bir ordu komutanini anlatirYükselen Alman milliyetciliginin aksine Goethe yasaminin son yillarinda Asya edebiyatina dönmüstür Çin romanlarini takdir etmis ve eski Pers sairi Hafız`in siirlerini taklit eden siirler derlemesi Güneydogu Divani`ni (1819) yazmistir1830`dan 1880`e Alman Edebiyatı - Genç Almanya Genç Almanya hareketi, 1830`larda etkin hale gelen ve edebiyati politik düsünceleri ifade etmede kullanan radikal Almanlarca olusturulmustu Bu yazarlar, dönemin muhafazakar prensi Klemens von Matternich`in politikalarini siddetle elestiriyorlardi Bircok Genc Alman, basarisiz 1830 ve 1848 devrimlerinde rol almisti 1848`de kurulan ve Almanya`yi birlesik ve liberal bir demokrasi yapmak isteyen secilmis konsey Frankfurt Birligi`ni desteklemislerdi Bu birlik sonradan dagitilmistirBu dönemin en taninan sairi Heinrich Heine`dir Alman kültürünü o kadar asagilik göüyordu ki yasaminin cogunu Paris`te gecirmisti Heine, Almanya`yi Almanya: Bir Kış Masalı (1844) gibi genisce okunan ve tercüme edilen calismalarinda siddetle elestirmistir Heine ayni zamanda mükemmel bir lirik sairdi- Gercekcilik Gercekcilik (Realizm), günlük yasami inanilir kisiler ve her zamanki olaylar araciligiyla oldugu gibi resmetmeyi amaclar Alman edebiyatinda gercekcilik, cogunlukla Siirsel Gercekcilik bicimini almis ve günlük yasamin sanatsal görünümünü yaratmayi amaclamistirAvrupa`nin diger yerlerinde gercekcilik özellikle kent toplumlarinin gerilim ve celiskilerini yakalamayi hedeflemisti Alman Gercekciligi ise genis ölcüde kirsal ve bölgesel kalmistir Gercekciler, Adalbert Stifter`in bilim adami olmayi hedefleyen bir gencin hikayesi olan Hint Yazi (1857) gibi romanlarla Bildungsroman`a devam etmislerdi Bir diger gercekci Bildungsroman Gottfried Keller`in Isvicreli bir ressamin mücadelesi ve gelisimini anlatan Yeşil Henry`dir (1854-1855) Bu dönemin tipik güclü bölgeciligine atifla, Stifler ve Keller`in romanlari sirasiyla Avusturya ve Isvicre köylerinde gecer1890`dan 1945`e kadar Alman Edebiyatı - Naturalizm 1890`dan sonra gercekcilik, sosyal adaletsizlik, suc, varos kosullari ve kalitimin insane gelisimindeki rolünü konu alan edebi hareket olan Naturalizm`e yol vermistir Gerhart Hauptman`in Dokumacılar (1893) romani belki de bu dönemdeki Naturalist dramin en iyi yapitidir- Empresyonizm, Neoromantizm, Sembolizm Empresyonizm (İzlenimcilik), Neoromantizm (Yeni romantizm), ve Sembolizm gibi resimde daha cok bilinen kavramlar ayni zamanda yazin bicimlerini tanimlamada da kullanilmistir Empresyonistler, nesnelerin ve olaylarin izleyici üzerinde yarattigi etkilenimlere baski yaparak bir tavir ve beyin hali yaratmaya calismislardi Neoromantikler, insani duygulari ve tutkularini takdir eden Romantik hareketi yeniden canlandirmislardi Sembolistler ise siirsel semboller, fantaziler ve psikanalizden büyülenmislerdi Dogrunun mantiksal düsünüsle resmedilemeyecegini, ancak sembollerle önerilebilecegini öne sürmüslerdir Bu dönemin terimleri bulaniktir ve yazarlari ise elestirmenlerce yalnizca bir kategoriye konamamaktadirHuge von Hoffmansthal ve Rainer Maria Rilke`nin siirleri o atmosferi cagristirdigi icin empresyonisttir Hoffmansthal ayni zamanda bir neoromantik olarak kabul edilir cünkü naturalizme karsi cikmistir Hoffmansthal büyük ölcüde Alman besteci Richard Strauss in yazdigi opera - özellikle Der Rosenkavalier (1911) – librettolari (söz) ile taninirThomas Mann`in romanlari genis ölcekli bicimler ve temalari sunar Ilk sosyal romanlarindan Buddenbrooks (1901), tüccar bir ailenin yasamini anlatmasiyla tamamen gercekcidir Mann`in Bildingsromani Sihirli Dag (1924) daha felsefidir ve hem empresyonist hem de sembolist olarak tanimlanabilir Kitapta, tüberküloz sanatoryumundaki hastalari 1900`lerin baslarindaki Avrupa toplumunun catisan tavir ve politik inanclarini sembolize ederArthur Schnitzler`in Viyana`da yazdigi empresyonist dram ve hikayeler, kisa romani Rüya Hikayesi`nde (1926) cinsel kiskancligi anlattigi gibi, insani hislerinin psikolojisini kesfe cikar Schnitzler`in calismalari, Freud psikanalizinin derinliklerini edebiyata ithal etme denemelerini temsil eder- Ekspresyonizm Ekspresyonizm tüm sanat dallarindaki ana bir hareketti Ekspresyonistler yasami gercegin kendi kisisel yorumlamalarinca degistirilmis olarak resmetmeye calismislardi Ekspresyonizm, Birinci Dünya Savasi`na (1914-1918) ve geleneksel sosyal ve politik yapilarin cözülmesi sonucu ortaya cikan kaosa tepki olarak sahneye cikmisti Expresyonist eserlerin cogu kabus gibi bir nitelige sahipti Herseyin ötesinde Ekspresyonizm, tüm geneleksel sanat standartlarinin reddedildigi radikal bir deneysellik hareketiydiBelki de en büyük ekspresyonist yazar Franz Kafka`ydi Onun hayalsi stili, garip görüntüler, kilik degistirmis referanslar ve psikolojik iskence ile yaniltici basitlikteki betimlemeleri harmanlar Sonuc ise edebiyat tarihindeki essiz bir stil olmustu Kafka`nin Durusma (1925) romaninda bir adam, gizemli bir mahkeme tarafindan tutuklanir, suclanir ve idam edilirEkspresyonist dramlarin en iyi örneklerinden bazilari da Bertolt Brecht`in özellikle 1940`larda yazdigi piyesleridir Bunlarin icinde Otuz Yil Savaslari`nin tarihi kaydi niteligindeki Cesaret Ana ve Cocuklari (1941) ve Italyan astronom Galileo ile onun bilimsel teorilerini dini temelde suclayan Roma Katolik kilisesi arasindaki savasimi anlatan Galileo`nun Yasami (1943) de vardir Brecht`in yanisira Georg Kaiser ve Ernst Toller de önde gelen ekspresyonistlerdendir Bu dönemin sairlerinden Georg Trakl ve Gottfried Benn de ¸ne sahiptir- Nazi Döneminde Edebiyat Adolf Hitler`in Nazi Partisi Almanya`daki iktidari 1933`te ele gecirdi Naziler hic zaman gecirmeden ahlaksiz ve siyaseten güvenilmez bulduklari ekspresyonistleri yargilamaya giristiler Yaptiklari ilk islerden biri ekspresyonist kitaplari Berlin`de bir kütüphanenin avlusunda halkin gözleri önünde yakmak olduHitler`in Üçüncü Reich`i (1933-1945) bitmek tükenmek bilmeyen propagandanin yaninda cok az degerli edebi eser üretebilmistir Bertolt Brecht ve Thomas Mann gibi önemli yazarlar ABD`ye göc ettiler ve Almanca yazmaya orada devam ettiler Digerleri ise yakalandilar ve toplama kamplarinda katledildilerSavaş Sonrası Alman Edebiyatı (1945-1990) İkinci Dünya Savaşı`ndan sonra (1939-1945), Alman edebiyati ana olarak savasla yerle bir edilen Almanya`nin psikolojik travmalarla dolu yasami ile ilgilendi Savastan sorna Almanya, SSCB tarafindan kontrol edilen Doğu Almanya ve Bati ve özellikle Amerika güdümündeki Batı Almanya olmak üzere iki devlete bölünmüstü Dönemin en önde gelen Alman yazarlari Heinrich Böll ve Günter Grass`ti Böll`un romanlari Bayanla Grup Resmi (1971) ve Katharina Blum`un Kayip Onuru (1974) toplumdaki itibarlarin kaybetmis kadinlari anlatir Grass ise edebi bicimlerdeki korkusuz yorumlariyla öne cikmisti Teneke Tekerlek (1959), Kedi ve Fare (1961) ve Köpek Yillari (1963)`ndan olusan Danzig üclemesi, simdiki adi Gdansk olan Alman-Leh sehrindeki savas sonrasi zenginlik ve Nazi iktidarinin bir taslamasidir Savas sonrasi edebiyat, Almanya`nin Nazi tarihiyle yüzlesmek icin caba sarfetmisti Faust efsanesinin Thomas Mann versiyonu Doktor Faustus`ta (1947) bir bestecinin, ask ve ahlaki sorumlulugu sanatsal yaraticilik ugruna reddedisini anlatir Hikayeleri, Alman edebiyatinin tüm gecmisinin Nazilerin ortaya cikmasinda sorumlu oldugunu anlatmaya calisir Carl Zuckmayer`in Şeytan`ın Generali (1946) drami Nazi rejiminde suclanan Alman ordu kahramani Ernst Udet`in yasami üzerineydi Rolf Hochhuth`un piyesi Vekil (1963) Papa 12 Pius`u Nazilerin Yahudileri katletmesine göz yummakla suclarSavas sonrasi drama yazarlarinin en önemlileri Almanlar degil, Isvicreli Friedrich Durrenmatt ve Max Frisch ile Avusturyali Thomas Bernhard ve Peter Handke`dir Isvicreli yazarlar, Brecht tarzindaki sosyal elestiriyi devam ettirdiler Iki Avusturyali ise daha cok psikolojik dramlar yazmistiDogu Alman edebiyati, Bati`dakinden farkliydi Dogu yazarlari genelde sosyalist bakis acisina sahiptiler ve Bati`nin degerlerini elestiriyorlardi Christina Wolf`un romani Cassandra (1983) savastan bitap olmus sehri Doğu Almanya`ya benzeterek Troya`nin düsüsünü yeniden anlatir 1959`da Doğu Almanya`dan Bati Almanya`ya gecen Uwe Johnson, politik olarak bölünmüs Almanya`nin yorgunluklarina isaret ediyordu Johnson`un romani Jakop Hakkindaki Dedikodular (1959) Sovyet ajanlariyla isbirligi yapmayi reddeden bir adamin öldürülmesini konu ederGünümüz Alman Edebiyatı 1989`da, toplum baskisi nedeniyle Dogu Alman hükümeti cöktü 1990`da Dogu ve Bati Almanya tekrar birlesti Birlesmeden sonra Wolfgang Hilbig, Erich Loest, Monika Maron ve Christa Wolf gibi eski Dogu Alman yazarlari otobiyografiler, romanlar ve denemelerle gecmisleriyle hesaplasma icine girdiler Maron`un Küllerin Uçuşması (1981) romaninda bir güc santralinin cevreyi kirlettigini kesfettikten sonra bir gazetecinin yüz yüze kaldigi ahlaki acmaz konu edilir Romanya`nin Almanca konusan azinligindan Herta Müller Komünist rejimdeki yasami romanlari Yesil Eriklerin Ülkesi (1994) ve Randevu`da (1997) anlatir Christoph Hein`in romanlari Tango Danscisi (1989) ve Willenbrock (2000) kendilerini bir kabusun icinde bulan normal insanlari kaleme alir |
|
|
|
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.