Risâle-i Nur’da İlm-i Cifr ve Ebced Hesabı-2

Risâle-i Nur’da İlm-i Cifr ve Ebced Hesabı-2

Said Nursî Kur’ân âyetlerinden cifr ilmi yardımıyla işaretler çıkarılmasını Kur’ân’ın bir mucizesi olarak yorumlar Âyetlerin ifade ettiği mânâlar değişik derecelerdedir “Her bir âyetin mânâ mertebelerinde bir zahirî, bir batınî, bir haddi, bir muttalaı vardır” (Sikke-i Tasdik-i Gaybi, s 86)
Bu derecelerin de füruatı, işaratı, dal ve budakları vardır (İhya-ü Ulumi’d-din, 2:184, 174, 175) Buna göre âyetler sadece zahiri mânâdan mürekkep değildir Zahirdeki mânâsından başka bir de işârî mânâsı vardır Cifr ilmi bu işârî mânâlara ulaşabilmek için bir araç işlevine sahiptir Ezelî bir ilim sahibinin kelâmı olduğu için insan idraki ancak yaşadığı olaylarla âyetlere mânâ yükleyebilmekte veya itikadın derecesine göre âyetleri anlamlandırabilmektedir Âyetlerin her asra bakan yönü olduğu için, maziden haber vermesi gibi, gelecekten haber vermesi de Kur’ân’ın mucizeliğinin ve belâgatının gereğidir
Kur’ân-ı Kerim’in Allah kelâmı olduğunu ispatlayan özelliklerinden birisi de insanların henüz muhatap olamadığı olaylara ışık tutması ve geçmişte olmasına rağmen insanların henüz bilemediği olaylardan açıkça bahsetmesidir (Peygamber kıssaları, ilk yaratılışla ilgili bilgiler, gelecekte vuku bulacak olaylar, tarihî vakıalar gibi) Bunlar 25 Söz’de maziye ait ihbarat-ı gaybiye, istikbale ait ihbarat-ı gaybiye ve hakaik-i İlâhiyeye ve hakaik-ı kevniyeye ve umur-u uhreviyeye ait ihbarat-ı gaybiye olarak adlandırılır Kur’ân-ı Kerim’deki âyetlerin birçoğu zahiren nazil olduğu anın olaylarına işaret etmekte, işarî olarak da başka mânâları anlatmaktadır Ancak insanın bakış açısının ve muhatap olduğu olayların az olması bu âyetlerin tam olarak anlaşılmasını engeller Benzer yaklaşım hadisler için de söz konusudur Zira bazı hadisler de insanların henüz bilemediği veya yaşamadığı olaylara işaret etmektedir Hz Peygamber gaybaşina nazarıyla (gaybı bilmeye alışık) bazı olayları gerçekleşmeden izn-i İlâhî ile bilmekte ve hadis-i şerifinde o olaya işaret eden remizler saklamaktadır
Kastamonu Lâhikası’nda geçen, Fil Sûresi’nin cifrî yorumu âyetlerin günümüzde cereyan eden olaylara işârî olarak bakan bir yönünün de olduğunu anlamak bakımından faydalıdır Söz konusu mektup “işarat-ı Kur’âniye’nin bu zamanımıza tevafuk eden bir şuâı” diye başlar Fil Sûresi, Habeş Kumandanı Ebrehe’nin Kâbe’ye saldırısını ve ebabil kuşları tarafından onun bu saldırısının geri püskürtülmesini anlatmaktadır Bediüzzaman, Fil Sûresi’nin zahiri mânâsının Ebrehe’nin Kâbeye saldırısını anlattığını, bu sûrenin işarî mânâsının ise sonraki asırlarda Fil Vakıasına benzer olaylara işaret ettiğini söyler Sûrenin “Onlara ateşten pişirilmiş taşlar attılar” meâlindeki âyetinin hesab-ı ebcedî ile 1359 (milâdî 1940) ettiğini söyler Bu tarihte İkinci Dünya Savaşı cereyan etmektedir Bediüzzaman’a göre bu âyet, dünyayı dine tercih eden ve nev-i beşeri yoldan çıkaran medeniyetçilerin başlarına semavî bombalar ve taşlar yağdırılmasına tevafuken işaret etmektedir (Kastamonu Lâhikası, s 173)
Asr Sûresi’nin ilm-i cifr metoduyla yorumlanmasında da asrımıza işaret eden mânâlar görülür Buna göre Asr Sûresi her asra baktığı gibi bu asrımıza da bakmaktadır “Yemin olsun asra İnsan muhakkak hüsrandadır” âyetinin cifr hesabıyla makamı 1324 etmektedir (Milâdî 1906) Bu dönem ise Balkan ve Trablusgarb Savaşına, Birinci Dünya Savaşı’nın alt yapısının oluşmaya başladığı yıllara, şeâir-i İslâmiye’nin tahrip edildiği dönemlere rastlamaktadır “Ancak iman eden, güzel işler yapan müstesna” âyetinin cifri makamı 1358 etmektedir Bu dönem de İkinci Dünya Savaşına rastlamaktadır Bu dönem belki de insanlık tarihinin en karanlık günleridir Bu hasaret zamanının tehlikelerinden kurtulmanın tek çaresi ise “iman etmek” ve “güzel işler” yapmaktır Bediüzzaman’a göre hasaretin tek sebebi şükürsüzlük, küfür ve küfran, fısk ve sefahettir (Kastamonu Lâhikası, s 157)
Netice-i meram: Cifr ilmi ve ebced hesabı İslâm medeniyetinde sıklıkla kullanılmış ve makbul kabul edilmiştir Yazının başlarında da belirtildiği üzere günlük hayatın çeşitli alanlarında kullanılmış, adeta kültürel bir motif haline gelmiştir Ulema ve mutasavvıflar arasında da âyet ve hadislerin işârî mânâlarını ortaya çıkarmak için kullanılmış olan sistemlerdir Hadis-i Şerifler içinde de işârî mânâlar mevcuttur Hz Peygamber gayb aşina nazarıyla gelecekteki olaylara Allah’ın izniyle muttali olmakta ve hadis-i şerifinde o olaya işaret etmektedir İşte cifr ilmi ve ebced hesabı bu işârî mânâyı ortaya çıkaran bir işlev görmektedir Pek tabiîdir ki, bu hesaplama yöntemleri ilim erbabının elinde kullanıldığı sürece hakikate anahtar olabilecektir Aksi halde Bediüzzaman’ın da belirttiği gibi sû-i istimale medar olabilecektir
Risale-i Nurda Cifir ve Ebced
Abdülkadir Badıllı