İskoç Edebiyatı

İskoç Edebiyatı


İskoç edebiyatının gücü şiir türünde görülür Günümüze ulaşan ilk örnekler 14 yüzyılda yazılmıştır ve bunlann arasında John Barbour' un Bruce'u (1376) gibi şiirler vardır İskoçya'nın en büyük altı şairi de 1425 ile 1550 yıl­ları arasında ürün vermişlerdir Bunlar Ro­bert Henryson, William Dunbar, Gavin Douglas ve Sir David Lyndsay ile The Kings is Quair ve Schir William Wallace adlı yapıtların adları bilinmeyen şairleridir Bu bilinmeyen şairlerden birinin Kral I James, öbürünün ise halk ozanı Kör Harry olduğu sanılmaktadır İngiliz şairi Chaucer'ın yapıtlarından büyük ölçüde etkilenen bu altı şaire şiir yapıcılar an­lamına gelen makaralar adı verilmiştir O dö­nemdeki İngiliz şairleri gibi sıradan insanların diliyle yazan makarların şiirleri, yüzyıllar bo­yunca yazılmış öbür İskoç şiirleri gibi, genel­likle yergi ve düş özellikleri taşır
Dinsel yazılar 15 ve 16 yüzyıllarda İskoç-ya'da oldukça etkili olmuştur John Ireland'ın (1435-1500) ve John Knox'un Historie of the Reformation of Religion Within the Realm of Scotland (1568; "İskoç Ülkesinde Dinsel Re­formun Tarihi"), güçlü düzyazı üslubuyla et­kili bir yapıt olarak ün kazanmıştır
1603'te I Elizabeth'in ölümüyle İskoçya Kralı IV James İngiltere'de I James olarak tahta çıktıktan sonra, İskoç saray çevresi Lon­dra'ya taşınmış, İskoç edebiyatı da büyük öl­çüde İngiliz edebiyatının etkisi altında kal­mıştır
18 yüzyılda, İskoçya'nın siyasal yaşamı İn­giltere'ye daha sıkı bağlarla bağlandıktan son­ra, 1707'de her iki ülke yönetiminin resmen birleşmesiyle, İskoç şairleri İskoç kültürünü canlı tutmanın her zamankinden daha önemli olduğu görüşünde birleştiler James Watson'un Choice Collection of Comic and Serious Scots Poems (1706; "Hafif ve Ciddi İskoç Şiir­lerinden Bir Seçme") adlı yapıtı ile Allan Ram-say, David Herd, John Pinkerton, James John son, George Thomson ve Robert Fergusson gi­bi yazarlar yapıtlarında esin kaynağı olarak es­ki halk türkülerine, baladlara ve gündelik İskoç diline başvurdular
Bu geleneklerden yararlanan en büyük İs­koç şair Robert Burns'dü Burns en yaygın İskoç lehçesini kullandı ve İskoç yaşantılarını, törelerini ve insanlarını dile getirdi Mizah içeren ve aşk şiirleriyle tanındı
18 yüzyılda yayımlanan öbür önemli yapıt­lar arasında John Home'un Douglas (1756) adlı trajedisi ile Henry Mackenzie'nin Man of Feeling (1771; "Duygulu Adam") adlı roma­nını saymak gerekir
19yüzyılda Sir Walter Scott'un heyecan verici romanları, konularını İskoç tarihinden alan yapıtlardır Scott romanlarını İngilizce olarak yazmışsa da, bazı roman kişileri İskoç lehçesiyle konuşur 19 yüzyılın sonunda lan Maclaren, S R Crockett ve James Barrie gi­bi yazarlar İskoç lehçesiyle, İskoç yaşamını yansıtan duygusal romanlar yazdılar
20yüzyılın en önemli İskoç yazarı şair Hugh MacDiarmid'dir (1892-1978) MacDiar-mid İskoç edebiyatına Robert Burns'ün etki­siyle elde ettiği dil duygusunu ve tarih bilinci­ni kazandırmak için başarıyla çalışmıştır 20 yüzyılın öbür önemli İskoç yazarları arasında James Barrie ve James Bridie gibi oyun yazar­ları ile John Buchan ve Eric Linklater gibi romancıları, Edwin Muir ve lan Hamilton Finlay gibi şairleri sayabiliriz