Musevi Edebiyatı

ÇAĞDAŞ MUSEVİ EDEBİYATI

Modern Yahudi yazarları , diasporadaki varoluşlarından dolayı tarih boyunca, uluslararası edebiyatlar ve kültürler arasında bir köprü görevi görmüşlerdir
Yahudi edebiyatı, sadece günümüzün Yahudi dilleri Yidiş ve İbranice ile değil, batı dillerinin –Almanca ve Rusça’dan İngilizce ve Portekizce’ye kadar – farklı dillerle de gelişmiştir Yazarlar, genellikle iki gelenek-Yahudi geleneği ile bulundukları ülkelerin geleneğini kesiştirmişlerdir Yahudi modernizmi oldukça yeni bir terimdir1869’lardaki Yahudi aydınlanması anlamına gelen Haskala hareketi ile gündeme gelmiş, ancak bu kısa süre içinde bile, Yahudi edebiyatı çok üretken olmuş, sayısız eser vermiştir
İlk başta, modern Yahudi yazarları ürünleri- romanlar, şiirler, kısa hikayeler, tiyatro oyunları- dinsel edebiyatın karşılığı olarak ortaya çıkmış, esas konuları genelde Avrupa Aydınlanması, on dokuzuncu yüzyılın sonundaki Pale of Settlementlarda yaşanan kanlı pogromlar, Komünizm ve Nazizm, Holocaust, İsrael Devleti’nin kurulması olmuştur
Yahudi edebiyat geleneğinin, 1881-1882 yıllarında yaşanan Rus pogromlarından hemen önce,Rusya, Polonya, Romanya ve Galiçya’da yaşayan geleneksel Yahudi dünyasının dağılması sonucu, Yidiş dilinde gelişmiştir Haskala’ya kadar İbranice, sadece din konularında kullanılabilecek kutsal dil olarak sayılmış ve diğer “dünyevi” edebi ürünlerinde kullanılmamıştır Haskala sonrasında, Yahudiler, tüm Avrupa dillerinde eserler vermeye başlamıştır Haskala hareketinin genelde Aşkenaz cemaatlere özgü olması, bir çok modern Yahudi edebiyatçının neden Avrupa kökenli olduğunu açıklar
Yahudi edebi geleneğini her zaman dinamik ve canlı kılan; din ve emansipasyon, İbranice ve Yidiş dili arasındaki diyalektik ilişki olmuştur Holocaust ve İsrael devletinin kurulması da Yahudi edebiyatında yeni yönler katmıştır