Tevriye(İki Anlamlılık)

TEVRİYE ( İKİ ANLAMLILIK )
Birden çok gerçek anlamı olan bir sözü herkesçe bilinen ( yakın ) anlamında değil de uzak anlamını kastederek kullanmaya denir
Tevriyeli kullanılan sözlerin iki anlamı da gerçek anlamdır Tevriyede mecaz yoktur; tevriye bu yönüyle kinayeden ayrılır
ÖRNEKLER
* "Bu kadar letafet çünkü sende var
Beyaz gerdanında bir de ben gerek"
İkinci dizede "ben" tevriyeli kullanılmıştır Yakın anlamı,vücuttaki
siyah kabartı; uzak anlamı ise, I Tekil kişi
* "Âvâzeyi bu âleme Dâvud gibi sal
Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş"
Şair, "Bâkî" sözünü tevriyeli kullanmıştır Yakın anlamı,şairin adı;
uzak anlamı ise,edebî, sonsuz
* "Gül gülse dâim ağlasa bülbül aceb değül
Zira kimine ağla demişler, kimine gül "
Yakın anlamı,gülme eylemi; uzak (amaçlanan) anlamı gül çiçeği
* "Bir delikanlı haramîdir deyü afv ettiler
Asmadan kurtuldu ammâ çok sıkılmıştır şarâb "
Asma, söylenen anlamıyla asmak eylemi; amaçlanan anlamıyla da
üzümdür
* "Koyup kaldırmada ikide birde
Kazan devrildi, söndürdü ocağı"
ocak,ateş yakılan yer; Yeniçeri Ocağı
* "Bana Tâhir Efendi kelp demiş
İltifatı bu sözde zâhirdir
Mâlikî mezhebim benim zirâ
İtikatımca kelp tâhirdir
tâhir, söylenen anlamı temiz demektir; amaçlanan anlamı ise Tâhir
Efendi'dir
* "Bâkî çemende hayli perîşan imiş varak
Benzer ki bir şikâyeti var rûzgârdan
"rüzgâr" sözcüğü hem yel hem de zaman anlamıyla tevriyeli kullanıl-
mıştır