Musa Peygamber ve Çoban Mesnevi

MUSA PEYGAMBER VE ÇOBAN





Musa, yolda bir çoban gördü Çoban, şöyle söylenip duruyordu: “ Ey kerem sahibi tanrı! Neredesin ki sana kul, kurban olayım, çarığını dikeyim, saçını tarayayım elbiseni yıkayayım, bitlerini kırayım Ulu tanrı, sana süt ikram edeyim Elceğizini öpeyim ayacığını ovayım Uyuma vaktin gelince yerceğizini silip süpüreyim

Bütün keçilerim sana kurban olsun Bütün nağmelerim, heyheylerim senin yadınladır Tanrım!” o çoban, bu çeşit saçama sapan şeyler söyleyip duruyordu “Musa kiminle konuşuyorsun?” diye sordu Çoban, “ bizi yaratanla, bu yeri göğü halk edenle” diye cevap verince, Musa dedi ki: “ vah ,vah, sen sersemlemişsin Daha Müslüman olmadan kafir oldun, bu ne saçma söz, bu ne küfür, bu ne olmayacak şey? Ağzına pamuk tıka küfrünün pis kokusu dünyayı tuttu Küfrün, din kumaşını yıprattı Çarık, dolak,ancak sana yaraşır Bir güneşe bu çeşit şeylerin ne lüzumu var? Böyle sözlerden ağzını kapamazsan bir ateş gelir, halkı yakar Zaten ateş gelmedi de bu duman ne?

Can niye kapkara bir hale geldi, ruh merdutlaştı? Tanrının her şeye kadir ve her hususta adil olduğunu biliyorsan nasıl oluyor da bu hezeyanlara, bu küstahlığa cüret ediyorsun? Akılsız dost, zaten düşmandır Ulu Tanrı, bu çeşit hizmetlerden ganidir Sen bunları kime söylüyorsun Amcana, dayına mı?

Tanrı sıfatlarında cisim sahibi olmak ve ihtiyaç var mı? Büyüyüp gelişmekte olan süt içer Ayağı muhtaç olan çarık giyer eğer bu dedikodu, kulu içinse Tanrı, onun hakkında da “ o, benim” dedi Yine beyhude ve batıl Tanrı onun hakkında, “ hastalandın da yine halimi hatırımı sormadın Yalnız o hastalanmadı, ben de hasta oldum” demiştir Bu çeşit sözler, “ benimle duyar benimle görür” haki katına erişen kişi içinde batıldır

Tanrı haslarıyla edepsizce konuşmak gönlü öldürür amel defterini kapkara bir hale koyar Sen bir erkeğe Fatma desen erkekle kadın hep bir cinsten olmakla beraber imkan bulursa kanına kasteder, isterse hattı zatında halim ve mülayim olsun Fatma sözü, kadınlar için övünçtür Fakat erkeğe söylersen kılıç yarası gibi tesir eder

El ayak bizim için övünç vesilesidir; fakat Tanrının arılığına nispetle kusur “ Doğmaz, doğurmaz” vasfına layıktır Babayı da halk eden o, oğlu da doğma, cisim olanın vasfıdır Doğan, ırmağın bu yüzüne mensuptur Çünkü doğan kevnü fesat alemindendir aşağılıktır, sonradan olmadır Elbette onu bir meydana getiren lazım çoban, “ ya Musa ağzımı bağladın, pişmanlıktan canımı yaktın” dedi; elbisesini yırtıp yana ,yana bir ah çekti, başını alıp çöle doğru yola düştü

Musa’ya Tanrıdan şöyle vahiy geldi: “ Kulumuzu bizden ayırdın Sen ulaştırmaya mı geldin, yoksa ayırmaya mı? Kaadir oldukça ayrılığa ayak basma Bence en hoşlanılmayan şey ayrılıktır Ben, herkese bir huy, herkese bir çeşit ıstılah verdim Ona medih olan söz, sana zemdir, ona göre baldır, sana göre zehir! Bizse temizden de münezzehiz, pisten de Ağırlıktan da arıyız, çeviklik ve titizlikten de!

Kullara ibadet edin diye emrettimse bir kar, bir fayda elde edeyim diye değil, kullara ihsanlarda bulunayım diye Hintlilere, Hintlilerin sözleri medihtir Sintlilere, sintlilerin Onların beni tespih etmeleriyle münezzeh, mukaddes olmam Bu tespih incilerini saymakla kendileri temizlenirler

Biz dile söze bakmayız gönle hale bakarız Kalp huşu sahibiyse kalbe bakarız, isterse sözünde kulluk ve aşağılık olmasın! Çünkü gönül cevherdir söz söylemekse araz Bu yüzden araz, ariyettir,maksat cevherdir Manası gizli kapalı, yahut başka olan bu çeşit laflar ne vakte kadar sürecek? Yanıp yakılmak isterim ben yanıp yakılmak

O ateşe düş! Canda sevgiden bir ateş tutuşur, düşünceyi sözü, baştanbaşa yakıver! Musa, edep bilenler başka, canı ruhu yanmış aşıklar başka Aşıklara her nefeste bir yanış var Yıkık köyden haraç aşar alınmaz Hatalı söz söylerse bile ona hatalı deme Kana bulanıp şehit olursa yıkamaya kalkışma Şehitlere kan, sudan yeğdir Bu yanlış sözde yüzlerce doğrudan yeğ Kabe’nin içinde kıbleden eser yoktur dalgıcın ayağında dolak olmazsa ne gam1 yürü, sarhoşlardan kılavuzluk arama Elbisesi paramparça olana yamadan bahsetme Aşk şeriatı, bütün dinlerden ayrıdır Aşıkların şeriatı da Allah’tır, mezhebi de Lain, lal olduğunu ispat eden bir damgası olmasa da ne çıkar? Aşk gam denizinde gamlanmaz ki!

Ondan sonra Hak, Musa’nın sırrına dile gelmeyecek sırlar söyledi; Musa’nın gölüne sözler döktüler Görmekle söylemeyi birbirine karıştırdılar Nice defa kendisinden geçti, nice defa kendisine geldi Kaç kere ezelden ebede uçtu1 eğer bundan ötesini anlatmaya kalkışırsam ahmaklık etmiş olurum

Çünkü bunu açmak bunu anlatmak anlayışın ötesindedir Söylesen akıllar hayran olur Yazsam birçok kalemler kırılır! Musa Tanrıdan bu azarı duyunca çöle düşüp çobanın ardınca koştu O hayran aşığın izini izledi, çöldeki otların tozunu silkti Aşık ve hayran adamların ayak izleri, başkalarının izlerinden ayrılır, hemen belli olur Aşık, ruh gibi bir ayağını yukardan aşağıya atar, bir ayağını fil gibi eğri büğrü basar Bazen bir dalga gibi bayrak diker, yücelir

Bazen balık gibi suyun içinde gider, görünmez Bazen de remilcinin remil dökmesi gibi ahvalini toprak üstüne yazar Musa nihayet onu bulup gördü Dedi ki: müjdemi ver Tanrıdan izin geldi Hiçbir sebep ve tertip yolu arama; daralan gönlün ne isterse onu söyle! Senin küfrün, din, dinin can nuru Sen emniyete erişmişsin, bütün bir cihan da senin yüzünden amanda

Ey Tanrı “ tanrı dilediğini yapar” sırrına erişip o sırla her şeyden affedilmiş olan kişi pervasızca yürü, dilini aç! Çoban “ ey Musa, ben o halde, o sözden geçtim Şimdi kendi gönlümün kanına bulandım Ben Sidret-ül Müntehadan da aşmış, oradan bile yüz binlerce yıl öte gitmiştim Sen bir kamçı vurdun, atım şahlanıp sıçradı, kainatı aştı Nasutumuzun mahremi Lahut’u olsun artık

Aferin eline koluna! Şimdi benim halim söze sığmaz Zaten bu söylediğim de benim ahvalim değil Ayna da bir suret görürsün ya fakat o senin suretindir, aynanın değil Neyzen, ney üfler Fakat bu nefes ve bu nefesten çıkan ses, neyin midir, neyzenin mi? Bu ses neyin harcı mı, neyzenin harcı mı?” dedi Kendine gel, kendine! Tanrıyı övsen de bu övüşünü, çobanın layık olmayan övüşü gibi bil, öyle tanı

Senin övüşün, çobanın övüşüne nispetle daha iyidir Ama Tanrıya nispetle onun da değeri yok, onun da sonu gelmez Ne vakte dek ben Tanrıya hamlederim deyip duracaksın? Perde kaldırılınca oldu sanılan nice şeylerin olmamış bulunduğu meydana çıkar Tanrıyı anışımın makul olması Tanrı rahmetindendir

Adeta istihaze olan kadının namaz kılması gibi bir ruhsattan ibarettir Onun namazına nasıl kan bulaşmışsa senin Tanrıyı anışını da benzetiş ve zannediş bulaşmış! Kan pistir ama bir parçacık su ile temizlenir Fakat içte öyle pislikler vardır ki: Tanrının lütuf suyundan gayrı bir şeyle arınmaz ibadet eden kişinin gönlünden eksilmez

Keşke secden de kıbleden yüzünü çevirmiş olaydın da tek “ Sübhane rabbiyel A’la”’nın manasına ereydin! “ Tanrım secdem de varlığın gibi sana layık değil Sen kötülüğe iyilikle mukabele et” diyeydin Bu yeryüzünde Hakk’ın hikmetinden eser vardır Ondan dolayı pislikleri giderir, çiçekleri bitirir Bizim pisliklerimizi örter, karşılığın da ondan koncalar biter Kafir vergide, cömertlikte topraktan daha aşağı, daha verimsiz olduğunu görüp, varlığından çiçek ve meyve bitmediğini hatta bütün temizlikleri bozup pislemekten başka bir şey yapmadığını anlar da “ Ben aykırı anlamış, yanılmışım yazık keşke toprak olsaydım, Keşke topraktan sefer etmeseydim

Keşke bir avuç toprak gibi ben de bir tane düşürüp yetiştirseydim Topraktan sefere düştüm ama beni yol imtihan etti bu yolculuktan ne armağan getirdim ki?” der Kafir yolculuğundan bir fayda görmez, ondan dolayı da bütün meyli toprağadır Adamın yüzünü geriye çevirmesi, hırstan tamahtandır

Yüzünü yola çevirmesi; doğruluktan niyazdan Büyümeye meyli olan her ot, büyüyüp durur, yaşar günden güne gelişir Fakat başını yere eğdi mi de günden güne küçülür, kurur, noksan bulur, mahvolur Ruhumun meyli, yüceliklere ise yücelir durursun varacağın yer de orasıdır Aksine olarak başını yere eğdin mi battın gitti, Hak “ Ben batanları sevmem” demiştir

Musa “ Ey kerem sahibi, ey her işi yapan, ey bir an zikri, uzun bir ömre bedel olan Tanrı! Bu balçık aleminde eğri büğrü bir iz gördüm Gönül melekler gibi itiraz etti “ Bir nakış yapıp ona fesat tohumunu ekmekteki maksat nedir?Zulüm ve fesat ateşini alevlendirip mescidi de secde edenleri de yakmakta ne hikmet var?

Bir yalvarış için kan ve irin kaynağını coşturmak neden?” dedim Ben bunların aynı hikmet olduğunu biliyorum Fakat maksadım, bu hikmetin büsbütün açığa çıkması ve benim açıkça görmem O yakın bana “sus” dediği halde görme hırsı “ hayır, coş!” demekte Sen meleklere sırrını gösterdin Böyle bir lezzet, kahır ve minhete değer! ademin nurunu Meleklere açıkça arz ettin, müşküllerini halledeydin

Ölümün sırrını hasredilmen söyler, yaprağın hikmetini meyveler anlatır Kanın meninin sırrı da insanın duygusudur; her artmanın sonu da nihayet eksilme! Yazan kişi önce yazı yazacağı tahtayı yıkar, temizler; sonra ona harfleri yazar Tanrı da önce gönlü kan eder, hor hakir gözyaşıyla yıkar, sonra o gönle sırları kaydeder Yıkamakla, o levhi bir defter yapmak istediklerini bilmek, anlamak gerek

Bir evin temelini atacakları vakit oradaki eski ve evvelki yapıyı yıkarlar Sonunda arı duru su çıkarmak için önce yerden toprak çıkarırlar Çocuklar hacamattan ağlarlar Çünkü işin hikmetini bilmezler ki Halbuki adam hacamatçıya para verir, kan içen hançere iltifatlarda bulunur Hamal ağır yükün altına koşar, yükü başkalarından kapar Yük için hamalların savaşlarına bak

Din işinde çalışma da böyledir Rahatın aslı zahmet olduğu gibi acılıklar da nimetin önüdür Cennet, hoşumuza gitmeyen şeylerle kaplanmış, cehennem de zevkimize giden şeylerle dolmuştur Ateşin aslı yaş ağaç olduğu gibi ateşe yanan da Kevser’e ulaşmıştır Zindan da mihnetlere düşen adam bir lokmanın bir zevkin yüzünden düşmüştür Bir köşkte devlete erişen de bir savaş, bir mihnet karşılığı olarak o devleti bulmuştur

Kimi altına, gümüşe sahip olmuş, zenginlikte naziri olmayan bir dereceye erişmiş görürsen bil ki o, kazanma zahmetine sabretmiştir Gözü açık olan bunları sebepsiz, Tanrı hikmeti olarak görür Fakat madem ki sen duygu alemindesin, sebeplere kulak as! Sebeplere yapışmamak, onları görmemek makamı ruhu taba yi aleminden kurtulmuş olanındır Bu çeşit adam, peygamberlerin mucizeleri çeşmesini sebepsiz görür

Onları sudan ottan meydana geliyor bilmez Bu sebep, doktorla hasta, kandille fitil gibidir Gece kandiline yeni bir fitil bük, fakat güneş kandilini bunlara muhtaç sanma Yürü aşevinin damı için samanlı balçık hazırla Fakat bil ki kainatın damı, buna muhtaç değil Ah sevgilimiz gamımızı yakıp mahvedince gece yalnızlığı bile geçti, gündüz oldu Ay, ancak geceleyin cilve eder

Gönlün istediği sevgiliyi gönül derdinden başka bir şey de arama Fakat sen İsa’yı bıraktın da eşeği besledin Hulasa eşek gibi perdenin ardında kaldın gitti! Bilgi ve irfan İsa’nın talihidir, ey eşek sıfatlı, eşeğin talihi değil! Eşeğin anırmasını duyar, acırsın Halbuki bilmezsin ki eşek, sana eşeklik telkin ediyor

İsa’ ya acı eşeğe değil tabiatı aklına baş etme Bırak tabiatını ağlaya dursun sen ondan al, canın borcunu öde! Yeter artık yıllarca eşeğe kul oldun Çünkü eşeğe kul olan , eşeğin ardından gider “ Onları atta bırakın” dan murat nefsindir Nefis geride aklın ilerde gerek Ama bu aşağılık akıl da eşekle aynı mizaçta Çünkü bütün fikri onu nasıl elde ederimden ibaret İsa’nın eşeği gönül mizacına malik olmuş akıllar makamında yer tutmuştur Çünkü akıl galebe çalmıştı, eşekse zayıftı

Eşek şişman ve kuvvetli biniciden zayıflar Ey eşek değerli; aklının azlığından bu eşek, ejderhalaştı Gönlün İsa’dan hastalandıysa yine ondan iyileşir, sıhhat yine ondan gelir, onu bırakma Ey nefesi hoş Mesih, cihanda yılansız hazine olmaz Eziyetlerle nasılsın? İsa Yahudileri görünce ne hale gelir; Yusuf hasetçi kardeşler elinde ne olur? Sen gece gündüz bu azgın kavmin ardından koştukça nasıl olur da gece gibi gündüz gibi ömre medet bağışlar, yardım edersin?

Ah safra illetine tutulmuş o hünersiz kişilerden Safradan ne hüner meydana gelir? Ancak baş ağrısı Sen hemen doğu güneşinin yaptığını yap Bizse nifak hile, hırsızlık ve riya içinde yüzelim Sen dünyada da balsın dinde de Bizse sirke Safraya ancak sirkengübin iyi eder, giderir Halbuki biz karın ağrısına tutulmuş olduğumuz halde boyuna sirkeyi artırıp duruyoruz Sen keremi terk etme de balı artır!

Bizden bu layıktı, bunu yaptık Kum, gözde ancak körlüğü fazlalaştırır Fakat ey aziz sürme senden her değersiz şey, değer bulur, bir şey olur; sana bu layıktır Bu zalimlerin ateşinden gönlün kebap olduğu halde daima “ yarabbi, kavmime hidayet et” diye hitap ediyordun Sen o öd ağacı madensin Seni ateşe atsalar bu alem, ıtırla, fesleğen kokusuyla dolar

Sen o öd ağacı değilsin ki ateşte yansın, eksilip bitsin Sen o ruh değilsin ki gama esir olsun Öd ağacı yanar ama madeni yanmadan uzaktır Rüzgar, nurun aslına nasıl hamle edebilir Ey göklere saflık veren, ey cefası vefadan daha iyi olan! Çünkü akıllıdan bir cefa gelse o cefa cahillerin vefasından iyiyidir Peygamber, “ Akıllının düşmanlığı, cahilin sevgisinden yeğdir” dedi