Noktalı Virgül ( ; )

Noktalı Virgül ( ; )
1 Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur: Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; İstanbul, Londra, Bakü
2 Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayır¤mak için konur: Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır
İki Nokta ( : )
1 Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur:
Yeni harfler alındıktan sonra eski yazı ile bir tek kelime bile yazma¤yan iki kişi görmüşümdür: Atatürk ve İnönü!
(Falih Rıfkı Atay)
– Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?
Ziraatçı sayar:
– Yulaf, pancar, zerzevat, tütün…
(Falih Rıfkı Atay)
2 Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur:
Bu kararın istinat ettiği en kuvvetli muhakeme ve mantık şu idi: Esas, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır
(Mustafa Kemal Atatürk)
Kendimi takdim edeyim: Meclis kâtiplerindenim
(Falih Rıfkı Atay)
Derler: İnsanda derin bir yaradır köksüzlük;
Budur âlemde hudutsuz ve hazin öksüzlük
(Yahya Kemal Beyatlı)
3 Ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır: a:ile, ka:til, usu:le, i:cat
4 Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adın¤dan sonra konur:
Bilge Kağan: Türklerim, işitin!
Üstten gök çökmedikçe
alttan yer delinmedikçe
ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin?
Koro : Göğe erer başımız
başınla senin !
Bilge Kağan : Ulusum birleşip yücelsin diye
gece uyumadım, gündüz oturmadım
Türklerim Bilge Kağan der bana
Ben her şeyi onlar için bildim
Nöbetteyim ! (A Turan Oflazoğlu)
5 Genel Ağ adreslerinde kullanılır: http://tdkorgtr
6 Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: 56:8=7, 100:2=50
Üç Nokta ( … )
1 Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:
Ne çare ki çirkinliği hemencecik ve herkes tarafından görülüveri¤yordu da, bu yanı… (Tarık Buğra)
2 Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak is¤tenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur: Kılavuzu karga olanın burnu b…tan çıkmaz
Arabacı B…’a yaklaştığını söylüyor, ikide bir fırsat bularak arabanın içine doğru başını çeviriyordu
(Ahmet Hamdi Tanpınar)
3 Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümle¤rin yerine konur:
… derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı… (Tarık Buğra)
4 Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:
Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz!
(Faruk Nafiz Çamlıbel)
Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz O noktainazar şudur: Türk milletini, medeni cihanda, layık olduğu mevkiye isat etmek ve Türk cumhuriyetini sarsılmaz temelleri üzerinde, her gün, daha ziyade takviye etmek…
(Mustafa Kemal Atatürk)
5 Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:
Gölgeler yaklaştılar Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:
— Koca Ali… Koca Ali, be!
(Ömer Seyfettin)
6 Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevap¤larda kullanılır:
— Yabancı yok!
— Kimsin?
— Ali…
— Hangi Ali?
— …
— Sen misin, Ali usta?
— Benim!
— Ne arıyorsun bu vakit buralarda?
— Hiç…
— Nasıl hiç? Suya çekicini mi düşürdün yoksa !
— ! (Ömer Seyfettin)
UYARI: Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz
Soru İşareti ( ? )
1 Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur:
Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı? (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer? (Ahmet Haşim)
Atatürk bana sordu:
— Yeni yazıyı tatbik etmek için ne düşündünüz? (Falih Rıfkı Atay)
Soru eki ve soru kelimesi kullanılmadan ezgili söyleyişlerde soru işareti kullanılır:
Gümrükteki memur başını kaldırdı:
— Adınız?
2 Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb durumlar için kullanılır: Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum yeri: ?)
Türk halk felsefesinin, Türk nükteciliğinin ve mizah dehasının bü¤yük mümessili Nasreddin Hoca da (Hâce Nasirüddin) bu asırda yaşa¤mıştır (1208 ?-1284)
(Türk Dünyası El Kitabı)
Ankara’dan Konya’ya 1,5 (?) saatte gitmiş
1496 (?) yılında doğan Fuzuli …
UYARI : mı / mi eki -ınca / -ince anlamında zarf-fiil işleviyle kulla¤nıldığında soru işareti konmaz: Akşam oldu mu sürüler döner Hava karardı mı eve gideriz
Bahar gelip de nehir çağıl çağıl kabarmaya başlamaz mı içimi geri kalmış bir saat huzursuzluğu kaplardı
(Haldun Taner)
UYARI : Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:
Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklar’dan mı?
(Yahya Kemal Beyatlı)