Tulumbacılar (Tulumbacı Ocağı)

Tulumbacılar (Tulumbacı Ocağı)

Tulumbacılar, Osmanlı Devleti'nde Yeniçeri Ocağı'na bağlı olarak Dergâh-ı Âli Tulumbacı Ocağı adıyla 1720 yani Lale Devri'nde kurulan itfaiye teşkilatıdır Yeniçeriliğin 1826’da kaldırılmasıyla bu ocak da lağv edildi 1827 yılında yarı askerî bir İtfaiye Teşkilatı kuruldu
Tulumbacılar, Osmanlı döneminde İs¤tanbul'da yangın söndürme işinde çalışırlardı Tulumba 17 yüzyılda yalnızca gemilere dolan suyu boşaltmak için kullanılan bir araçtı Bunun yangın söndürmek için geliştirilmiş biçimi 18 yüzyılın başında İstanbul'a getiril¤di Tulumbayı İstanbul'a getiren kişi, 1715'te tslamivet'i kabul ederek Gerçek Davud adını alan bir Fransız'dı O sırada Lale Devri'ni yaşamakta olan Osmanlı Devleti'nin yenilik¤lere açık sadrazamı Nevşehirli Damat İbra¤him Paşa, Gerçek Davud'un önerisine uyarak Yeniçeri Ocağı'na bağlı bir Tulumbacı Ocağı kurulmasını kararlaştırdı 1720'de etkinliğe başlayan ocakta 50 tulumbacı görevlendirilmişti Gerçek Davud 1734'te ölene kadar tulumbacıbaşı olarak kaldı Bu süre içinde ocakta görevli tulumbacı sayısı 150'ye çıktı Ayrıca yangın sırasında tulumbalara su yetiş¤tirecek sakalar da görevlendirildi Sonraları Topçu Ocağı, Top Arabacıları Ocağı ve Ce¤beci Ocağı ile Tersane'de ayrı ayrı tulumbacı ocakları kuruldu Topkapı Sarayı'nda da bostancıbaşıya bağlı ayrı bir Tulumbacı Ocağı vardı
18 yüzyılın ikinci yarısında İstanbul'un her semtinde küçük bir tulumbacı grubu görev yapıyordu Bunlar küçük yangınlara hemen koşuyorlar, yangının büyümesi durumunda çevredeki öbür tulumbacılardan ve Tulumba¤cı Ocağı'ndan yardım istiyorlardı Yangınları haber vermek için de Beyazıt'taki Ağa Kapısı kulesi ile Galata Kulesi'nden yararlanılı¤yordu
Tulumbacı Ocağı 1826'da, Yeniçeri Ocağı ile birlikte kaldırıldı Ama yangın söndürme işi örgütlü bir çabayı gerektirdiğinden, 1827'de Asakir-i Mansure-i Muhammediye adıvla kurulan veni ordu içinde tulumbacı taburları oluşturuldu Merkezi Beyazıt'taki Seraskerlik'te bulunan bu örgüt mahalle tu¤lumbacılarına yardımcı olacak, büyük yangın¤lara da doğrudan müdahale edecekti Tulum¤bacı örgütü 1846'da İstanbul'un güvenliğini sağlamak amacıyla kurulan Zaptiye Müşiriye-ti'ne bağlandı 1868'de de belediye örgütünün yaygınlaşmasıyla bu görev Şehremaneti'ne devredildi Ama belediye tulumbacıları pek başarılı olamadıklarından 1874'te yangın sön¤dürme işi yeniden askeri biçimde örgütlene¤rek ilk modern itfaiye örgütü kuruldu Üç taburluk bir alay durumuna getirilen tulum¤bacılar Beyazıt, Taksim, Tersane ve Selimiye kışlalarına yerleştirildi 1923'te ise bu örgütün yerine, belediyeye bağlı İtfaiye Müdürlüğü kuruldu
Mahalle tulumbacıları 19 yüzyılda da gönül¤lü olarak varlıklarını sürdürdüler ve İstan¤bul'un yaşamında canlı izler bıraktılar Tulum¤bacılığın 1868'de belediyeye geçmesiyle ma¤halle sandığı adıyla yeniden örgütlenen bu tulumbacılar arasında her yaştan, her sınıftan insan vardı Mahalle halkının parasal yardı¤mıyla yaşayan bu örgüt için belirli bir yer de ayrılmıştı Bekâr tulumbacıların geceleri de kaldığı bu yer bazen bir kahvehaneyle iç içe olurdu Bu kahvehanelerde sazla birlikte des¤tanlar, mâniler, muammalar, beyitler okunur, eğlendirdi Tulumbacılık bir çeşit spor sayıldı¤ğından mahalleler ve semtler arasında yarışlar da düzenlenmiştir
Bir tulumbacı bölüğü