Ayan Meclisi (Heyet-i Ayan)

Ayan Meclisi(Heyet-i Ayan)


Ayan Meclisi ya da Heyet-i Ayan, Osmanlı Devleti'nin Meşrutiyet sistemi içinde bir Senato veya bir Üst Kamara benzeri bir kurum olup, Meclis-i Mebusan (seçilmiş milletvekilleri) ile birlikte Meclis-i Umumî'yi (Genel Meclis) meydana getiren ve 23 Aralık 1876 tarihli Kanûn-ı Esâsî'ye (Anayasa) göre kurulmuş yasama organıdır
Ayan (toplumun önde gelenleri) Meclisi üyelerini Padişah seçerdi ve sayıları mebusların (Milletvekili) üçte birini geçmezdi Ayanın başkan ve üyeleri güvenilir, itibarlı ve 40 yaşını geçmiş kimseler olurdu Ayrıca Kanunu Esasinin 62 maddesine göre, nazır (bakan), vali, ordu kumandanı, kazasker, elçi, patrik, hahambaşı, kara ve deniz ferikleri, gereken şartlara sahip iseler Ayan üyesi olabilirlerdi
Bu heyet, 1908 Kanunu Esasi değişikliği ile her yıl kasım ayı başında toplanmaya, padişah iradesiyle açılmaya ve dört ay süren çalışmasından sonra aynı şekilde kapanmaya başladı Ayan meclisinin açılması, Mebusan meclisinden sonra olurdu Olağanüstü hallerde ya padişahın isteği veya mebusların çoğunun yazılı müracaatı ile Meclis-i Umûmî daha erken açılarak toplantı süresini uzatabilirdi
Nazırlar ile birlikte her iki heyetin üyeleri toplanır ve padişahın bir inceki yıl içinde yapılan ve bir sonraki yıl içinde yapılacak olan işler hakkındaki nutku okunurdu Ayan üyeleri aynı gün başkanlarının yanında, padişaha, vatana, Kanunu Esasi hükümlerine ve vazifelerine sadık kalacaklarına dair ant içerlerdi
Mebusan heyetinin kabul ettiği kanun ve bütçe tasarıları Ayan heyetine gelir ve burada dinî, ahlâkî, iktisadî, sosyal, askerî vb açılardan incelenir, gerekiyorsa değiştirilir veya düzeltilmesi için Mebusan heyetine geri giderdi Ayan heyetinin kanun yapmak veya değiştirmek hakları da vardı
İlk Ayan Meclisi 2 Abdülhamit'in Dolmabahçe Sarayı'nda Meclis-i Umûmî'yi açtığı sırada işe başladı (19 Mart 1877 pazartesi günü) Server Paşa başkanlığında 27 üyesi vardı 2 Abdülhamit Meclis-i Mebusan'ı dağıtınca (13 Şubat 1878) çalışmaları durdu, fakat üyeler devletten maaş aldılar, kendilerine itibar edilmeye devam etti
Bu heyet, 2 Meşrutiyet'in ilanıyla yeniden görev aldı (17 Aralık 1908) ve kadrosu zaman zaman değişti Bu görev de ancak Mütareke devrine ve İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesine kadar devam etti (16 Mart 1920) Bu sırada Meclis-i Mebusan dağılmıştı, Padişah tarafından atanan hükümet de kendi kendini lağvedince Ayan Heyeti varlığını koruyamadı (4 Kasım 1922) Türkiye Büyük Millet Meclisi kurulunca tamamen hükümsüz oldu

İlk Ayan Meclisi Üyeleri ve görevleri (IMeşrutiyet)

1 Server Paşa - Başkan
2 Ahmed Arifi Paşa - Başkan vekili
3 Mustafa Nuri Paşa - Sır Katibi
4 Hasan Rıza Paşa - Serasker
5 Namık Paşa - Müşir
6 Kayseri'li Ahmed Paşa - Kâptan-ı Derya
7 Abdurrahman - Sami Paşa
8 Kabulî Paşa
9 Halet Paşa - Hicaz Valisi
10 Derviş Paşa - Ankara Valisi
11 Morali İbrahim Paşa - Bahriye Nazırı
12 Ahmed Celâl Paşa - M Reşit Paşazade
13 Tahir Paşa
14 Marko Paşa - Tıbbiye mektebi nazırı
15 Uryanizade Ahmed Esat Efendi
16 Amasyalı Halil Efendi - Fetva Emini
17 Hacı Tahir Efendi - Meclis-i Maarif başkanı
18 M Arif Efendi - Devlet şûrası eski üyesi
19 Rıza Efendi - Temyiz mahkemesi eski üyesi
20 Bağdatlı Emin Efendi - Devlet Şûrası üyesi
21 Yorgaki Efendi - Devlet Şûrası üyesi
22 Daviçon Efendi - Devlet Şûrası üyesi
23 Serviçen Efendi - Tıbbiye mektebi memurlanndan
24 M Emin Bey - Eski Mabeyn başkatibi
25 M Tevfik Bey - Eski Deâvî (Adalet) nazırı
26 Düzoğlu Mihran Bey - Devlet şûrası üyesi
27 Aristaki Logofet Bey - Devlet şûrası üyesi
28 Said Halim Paşa
29 Damat Mahmud İbrahim Paşa
30 Kostaki Musurus Paşa - Londra büyükelçisi
31 A Hilmi Efendi - Temyiz hukuk dairesi başkanı
32 Kostaki Antopulos Efendi - Temyiz Mahkemesi üyesi

IIMeşrutiyet Üyeleri

II Meşrutiyet Âyanı, sağ kalan eski iki üye ile otuz yeni üyenin birleşmesinden oluşmuş ve görev yapmıştır Aslında üye sayısı Meb’usanın 1/3’ü kadar yani 90’dan fazla olması gerekirken bu sayıya hiçbir zaman ulaşılamamıştır Meb’usan buna pek taraftar olmadığından Âyan sayısı 1909’da 44, 1910’da 48, 1911’de 58, 1914’te 48 olarak kalmıştır